Khu pêi cheăng tơrŭm pêt kơchâi reăng - Ôm hyô ƀă Droh rơtăm a pơlê kân Măng Deang, tơring Kon Plông, kong pơlê Kon Tum, ai hên mâu rơxông nếo kuăn ngo Rơteăng veăng pêi cheăng. Klêi tâ kơdrâ rôh apoăng, A Quả, 18 hơnăm ối a pơlê Tu Cần, cheăm Hiếu hiăng chiâng vâ xúa ƀă pêi cheăng. Tơdrêng ƀă kơ lo liăn kâ tơniăn tung rêh ối ăm tơná ƀă hlối kum dêi nôu pâ, A Quả ăm ‘nâi tơná ối hriâm hên tơdroăng tung pêi chiâk deăng hưh cơ ƀă xúa tơroăng cheăng pêi ki nếo tung hnoăng cheăng:

“Môi hâi á pêi cheăng tơdroăng ki apoăng cho á xo phôn dêi tơná app ngăn hâi chêh pơkâ pêi mâu tơdroăng cheăng dêi tơná tung hâi ki mê. Kơxo má dâng 7h á rơtế ƀă vâi ngoh nâ hôp 30 phut tơpui tơno ‘na mâu tơdroăng cheăng ƀă rêm ngế klêi mê pơxiâm pêi cheăng dêi tơná tung hâi ki mê. A hlo túa pêi tơ’lêi hlâu vâ pêi lo tơmeăm hưh cơ ngiât krúa lĕm’’.

Sap ing veăng pêi cheăng a khu pêi cheăng tơrŭm, tíu pêi cheăng tê mơdró rơtế ƀă tơdroăng tơkêa bro pơcháu khoa hok kih thuât dêi mâu kăn, kơvâ cheăng, hên ngế pêi cheăng cho mâu kuăn ngo a mâu thôn pơlê dêi kong pơlê Kon Tum hiăng hlê xúa tơdroăng hlê ki ki nếo tung păn mơnăn, A mâu tơring, môi tiah: Kon Plông, Tu Mrông, Đăk Glei ... kuăn pơlê hiăng ‘nâi mơdâ xêh kơphế tơnêi hngíu, ‘nâi pro hdrê sâm kơxái, mơdâ kloăng sâm Ngọc Linh vâ po rơdâ deăng pêt dêi rơpŏng hngêi.

Mơdoh chôu phut tung mâu hâi pơtê mơ’nui hơnăm, ngoh A Sỹ, ối a thôn Wang Hra, cheăm Đăk Ui, tơring Đăk Hà krâ mâu kơmăi klŏng toh têa ki chiâng ăm gá lo xêh tung kơdrum dêi rơpŏng hngêi, hbrâ mâu khế rơnó tô mơdrăng ó. Ngoh A Sỹ ăm ‘nâi, xua rôe dêi mâu tơmeăm, krâ pro dêi mê yă chiâng rơpâ hên tâ:

“Á hmâ pêi cheăng vâi, krâ mâu klŏng tôh têa ki ăm têa lo xêh ƀă ‘nâi kơdĭng  ăm ngoh Hòa. pêi hên hdrôh hiăng hmâ. Hriâm hlo tro, hlo tơ’lêi xuân vâ pêi pro a kơdrum loăng ton nah. Krâ kơmăi mâu kŏng tơ têa mê loăng plâi dêi rơpŏng hngêi ôh tá xâu răng hlâ xua kong tô xếo”.

Tơdrêng veăng ƀă mâu lâm hnê hriâm cheăng, mâu rôh po hnê cheăng tiô khoa hok kih thuât mê tơdroăng cheăng pêi tơdrêng a Khu pêi cheăng tơrŭm, tíu pêi cheăng tê mơdró cho troăng rơhlâ ki achê má môi vâ mâu ki pêi cheăng dêi hdroâng kuăn ngo kong pơlê Kon Tum tơmâng hriâm ƀă pêi tro tiô khoa hok, kơmăi kơmok cheăng túa nếo a pơlê.

Ki tơƀrê má môi mê cho pêi chiâk hưh cơ dêi mâu hơnăm ối nếo mơngế Rơteăng a tơring Kon Plông; Túa păn chu krúa tơniăn ƀă 17 ngế dêi mơngế Jarai ƀă kuăn ngo Thái a cheăm Ya Xiêr, tơring Sa Thầy; Túa mơnhông pêt nhâ loăng pơkeăng a cheăm Tê Xăng, Măng Ri, tơring Tu Mrông. Ngoh A Tạo, kuăn ngo Rơteăng veăng rak ngăn kơdrum dêi Khu pêi cheăng tơrŭm  pêt nhâ loăng  pơkeăng Tu Mrông, ăm ‘nâi:

“Môi măng tĭng môi hdrôh tâi tâng mâu ngế tung khu pêi cheăng Tơrŭm  xuân hôp Online. Môi ngế môi tíu mê hôp online xuân tơ’lêi hlâu tâ. Ngế pơkuâ khu tơbleăng tơdroăng cheăng tối măng tĭng kố pin pêi mâu tơdroăng ki klâi ‘lo. Ki xiâm vâ pơtối rak ki tơrŭm dêi mâu ngế tung khu vâ ‘nâi mâu tơdroăng cheăng pêi dêi rơpó”.

Hơnăm 2022 a Kon Tum ai 4 Khu pêi cheăng tơrŭm châ mơjiâng nếo mơdêk kơxô̆ Khu pêi cheăng tơrŭm tung kong pơlê râk 232 Khu pêi cheăng tơrŭm. Ki tơxâng mơnê tâ mê nếo cho tung mâu Khu pêi cheăng tơrŭm mê kơxô̆ rơpŏng kuăn ngo châ dâng 17% ngế. Mâu ngế pêi cheăng mê hiăng veăng pêi chiâk  tê mơdró dêi khu pêi cheăng tơrŭm. Sap tơdroăng tí tăng ‘nâi, xúa khoa hok, tơdroăng cheăng tiô túa nếo tung pêi chiâk hiăng veăng pơ’lêh tung tơdroăng tơchĕng tơmiât, túa pêi cheăng dêi mâu kuăn ngo. Pôa Bùi Duy Trung, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan Măt trâ̆n tơnêi têa Việt Nam kong pơlê Kon Tum, ăm ‘nâi:

“Kuăn pơlê hiăng ‘nâi hơ’lêh, tơkéa vâ tối vâ hluăn kơtiê ăm tơná thế mơ-eăm kơhnâ pôi tá kơnôm to a Tơnêi têa. ‘Na tơdroăng pêi pro kuăn pơlê hiăng ‘nâi tơmiât túa pêi cheăng, pêi chiâk ing tí tăng hriăn bú vâ ai hmê kâ rêm hâi, mê hiăng ‘nâi hriăn pêi hên vâ tê. Vâi krâ nhŏng o rế veăng hriâm hên lâm hnê pêi cheăng tiô túa nếo tung pêi chiâk pêt loăng plâi ing mê xúa khoa hok kih thuât tung pêi cheăng ƀă păn mơnăn”.

Klêi tí tăng ‘nâi plĕng hriâm khoa hok kih thuât, xúa tơdroăng ki rơkê tung pêi  chiâk hiăng kum tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo a hên thôn pơlê a kong pơlê Kon Tum châ hơ’lêh mơnhông tơƀrê. Mâu ngế kro mơdrŏng păn mơnăn, pêt nhâ loăng pơkeăng, pêt kơphế a tơnêi hngíu... a mâu kơpong hdroâng kuăn ngo rêh ối ki ối kơtiê xơpá, môi tiah Kon Plông, Tu Mrông, Đăk Glei hlo rế hên.

Hơnăm 2022 kơxô̆ rơpŏng kơtiê a mâu tơring ki mê xuân hiăng xăm kơtiê  sap 8% tơngi klêng, tơkéa vâ tối hên luâ tâ péa hdroh tâng vâ pơchông ƀă tơdroăng pơkâ xăm kơtiê ki kong pơlê Kon Tum ai pơkâ. Ƀă mâu hnoăng pêi châ tơƀrê tung hơnăm 2022, hdroâng kuăn ngo a kong pơlê Kon Tum khên tơmiât vâ pêi mâu tơdroăng cheăng tung hơnăm nếo 2023 ƀă tơngah châ tơƀrê tung pêi cheăng kâ ing tơdroăng ‘nâi hlê, xúa khoa hok kơmăi kơmok pêi cheăng tiô túa nếo.