Riân troh tâi hơnăm 2022 kuăn pơlê, khu mơdró kâ a mâu kơpong tơring Tu Mrông hiăng po rơdâ kân tơnêi pêt loăng pơkeăng tâk troh vâ chê 3.000ha, tung mê, krê sâm Ngọc Linh ai lối 1.700ha. Tiô pôa A Sỹ - Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng uỷ cheăm Măng Ri tối, tơdrêng ƀă tơdroăng pêi lo liăn ngân ăm kuăn pơlê hdroâng kuăn ngo Rơteăng, mê tơdroăng mơnhông pêi cheăng kâ ing loăng pơkeăng ối kum ăm kuăn pơlê hơ’lêh túa tơmiât, túa pêi cheăng kâ:

‘’Hdrối nah, vâi krâ-nhŏng bu ‘nâi lăm tăng sâm tung kong djâ vêh vâ tê, la nôkố vâi krâ - nhŏng o hiăng ‘nâi hơ’lêh, vâi tăng sâm, vâi tăng châ vâ djâ vêh pêt nếo. Rơpŏng ngoh ai sâm Ngọc Linh mê rơpŏng á xuân kơdo mơ-eăm ai sâm Ngọc Linh há.

Vâi krâ-nhŏng o mơnhông pêt mâu hdrê pơkeăng môi tiah sâm kơxái, ngũ vị tử lơ sơn tra. Vâi krâ-nhŏng o xuân hiăng hơ’lêh tuăn tơmiât, hơ’lêh túa pêi cheăng rak ngăn, pơkuâ vế, gak ngăn. Hdrối nah, vâi krâ tá hâi teăm kơhnâ to lâi ôh, la pơla kố vâi krâ-nhŏng o hiăng kơhnâ tung tơdroăng pêi pêt, kuăn pơlê pói rơhêng vâ kơdo mơ-eăm pro kro mơdrŏng ki tơxâng ‘nâng’’.

Hơnăm 2022 cho hơnăm ki hdró troăng hơlâ nếo dêi tơring Tu Mrông, kong pơlê Kon Tum tung mơnhông pêt loăng pơkeăng. Tơdrêng ƀă tơdroăng pêt vâ chê 500 ha sâm Ngọc Linh kuăn pơlê ƀă khu mơdró kâ ối pêt châ 400ha sâm kơxái, ngũ vị tử, sơn tra ƀă hên hdrê loăng ki ê.

Khu kăn pơkuâ ngăn hiăng mơhnhôk hên khu ngế, mâu râ hnối pêi adrêng ƀă mâu tơdroăng cheăng xiâm dêi tơnêi têa tŏng veăng kuăn pơlê hlê plĕng ing tơdroăng tăng rah hdrê, liăn ngân, kih thuât vâ mơnhông pêt loăng pơkeăng. Ƀă túa cheăng ki kố, mê kuăn pơlê ƀă Khu pêi cheăng tơrŭm tung tơring hiăng mơdâ pêt xêh châ lối 30ha sâm kơxái; lối 200.000 loăng sơn tra ƀă hên mâu hdrê loăng ki ê vâ hbru hdrê ăm kuăn pơlê.

Ngoh A Đáo, ối a pơlê Tam Rin, cheăm Ngọc Yêu tối ăm ‘nâi, rơpŏng ngoh hiăng kêi pêt loăng thảo quả, tiu kong ƀă dế pêt sâm Ngọc Linh:

‘’Sâm Ngọc Linh hơnăm kố pêt châ 1 sao. Loăng thảo quả 3 hơnăm hiăng ai reăng tiah kố. Tiu kong hdrối nah á lăm tăng lâk xo tung kong mê nôkố á mơdâ hdrê vâ pêt. Ai plâi ah kô ai liăn’’.

Túa pêi pro, hvêa chêng prôk ki vâ khoh châ tê dêi loăng pơkeăng, hơnăm 2022 roh apoăng tơring Tu Mrông tơkŭm po kơchơ tê mơdró Sâm Ngọc Linh hnối pêi adrêng ƀă tơdroăng tơbleăng mơđah, tơ’mot mơngế troh ôm hyô mâu kế tơmeăm ki kơnía. Bu tung pơla 3 hâi po kơchơ, mê hiăng châ xo lối 30 rơtal liăn ki hên cho châ tê mâu pơkeăng ki ối drêh ƀă mâu tơmeăm ki hiăng châ chiâng bro ing loăng pơkeăng.

Xuân tung hơnăm 2022, tơring Tu Mrông hiăng veăng po kơchơ tê pơkeăng – Kơpôu ro a tíu tơkăng kong tơring Đăk Glei; Roh po kơchơ sâm Ngọc Linh Tu Mrông a pơlê kong kân Đà Nẵng ƀă hên mâu tíu ki ê.

Nâ Đỗ Thị Tô Hoài, Ngế cheăng tung Khu pêi tơrŭm pêt loăng pơkeăng pơlê pơla Ngọc Yêu ƀă tơdroăng cheăng ki rơdêi mê mâu tơmeăm ki mơjiâng rơmâ ing pơkeăng tối, dế nôkố hiăng kêi pêt lối 30ha thảo quả, sâm kơxái, sơn tra ƀă hên mâu tơmeăm ki ê a cheăm Ngọc Yêu, tối ăm ‘nâi:

‘’Á hlo vâi krâ-nhŏng o kơhnâ krăng khât tung tơdroăng po kơchơ tiah kố. Cho rế vâ kum ăm vâi krâ-nhŏng o hlo ‘nâi nhên, xuân cho vâ mơhno tơbleăng mâu kế tơmeăm dêi tơná. Á tơmiât kal tơkŭm hên roh po kơchơ tiah kố nếo’’.

Vâ tơkŭm tá tuăn ngôa ki rơkê plĕng ƀă ivá cheăng, liăn ngân, kuăn mơngế vâ khoh kâi châ mơnhông pêt loăng pơkeăng, mê Vi ƀan hnê ngăn tơring Tu Mrông hiăng tơkŭm po hneăng hôp ‘’Sâm Ngọc Linh, mâu tơmeăm ki kơnía git ƀă tơdroăng ôm hyô’’ tơkŭm hên khu ki pơkuâ ngăn, mâu ngế hriăn plĕng ‘na khoa hok ƀă khu mơdró kâ ki hâk git kơ hnoăng cheăng.

Pôa Võ Trung Mạnh, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring tối ăm ‘nâi, tơring dế pơkâ pêi pro hên troăng hơlâ vâ pêi cheăng kâ ing pơkeăng pơtối châ pêi lo hên liăn ngân ƀă thăm mơdêk tơdroăng rêh ối dêi hdroâng Rơteăng ki kơdrâm châ lối 95% pơ’leăng mâ mơngế dêi tơring:

‘’Tơring dế thăm mơdêk túa pêi cheăng tơrŭm pơla khu mơdró kâ, pơla khu pêi cheăng tơkŭm ƀă kuăn pơlê vâ mơnhông tơnêi tíu ki pêt loăng pơkeăng. Mơnhông tơnêi tíu pêi pêt sâm Ngọc Linh thăm rế rơdêi tâ, po rơdâ tâ tung kuăn pơlê vâ kuăn pơlê pơtối mơdêk tơdroăng châ xúa ing loăng sâm Ngọc Linh cho hdrê pơkeăng ki kơnía git.

Tơring xuân hiăng thăm mơdêk tung pơkuâ ngăn lĕm tro tâ ‘na hdrê vâ rak vế tơniăn ăm sâm Ngọc Linh châ pơtối rak vế inâi ki mơnhông troh a hngêi kơchơ vâ thăm mơdêk tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê tung la ngiâ ah’’.

Ing loăng pơkeăng kố, mơngế ki rôe, tơmối tung tơnêi têa ƀă kong têa ê hiăng plĕng ƀă hiăng tăng troh a tơring ki xahpá Tu Mrông dêi kong pơlê Kon Tum. Hơnăm 2022 mâu hdrê loăng pơkeăng, ki malối cho sâm Ngọc Linh hiăng kum ăm kuăn pơlê pêi lo hên liăn ngân. Tâng vâ riân ngăn kơxô̆ rơpŏng kơtiê tung tơring hiăng chu kơdroh 8,74%, tâk hên luâ tâ 2 hdroh tâng vâ pơchông ngăn ƀă hnoăng cheăng ki kong pơlê Kon Tum hiăng pơcháu.

Vêh mơnhên tơdroăng mơnhông pêi cheăng kâ – rêh ối pơlê pơla dêi tơring cho thăm mơdêk mâu tơdroăng cheăng ki pêi lo kế tơmeăm, ing ‘’Kong – Sâm Ngọc Linh – Loăng pơkeăng – Ôm hyô’’ ƀă mâu hnoăng cheăng ki hiăng châ pêi pro, Tu Mrông loi tơngah kô châ mơdêk hên a hơnăm nếo 2023.