Tây Nguyên tơ-eăng lĕm “Rơnó Hơngui tơngah ki lĕm’’
Thứ bảy, 06:00, 10/02/2024 Tơplôu: Gương - Katarina Nga/VOV Tây Nguyên Tơplôu: Gương - Katarina Nga/VOV Tây Nguyên
VOV4.Xơ Đăng - Rơnó Hơngui Giáp Thìn hiăng troh ngăn ngiât lĕm mâu loăng plâi, rơpâu xiâm reăng tơ’noăng tơpo xú lĕm a kơpong tơbăng ngo. Tơnêi, kuăn mơngế tơkŭm ƀă tâ môi tiah hiâ phuâng tung hiâm mơno hlo hên tơdroăng ki hiăng pơ’lêh a pơlê. Hơnăm Prếo djâ tơdroăng púi vâ mơ-eăm pêi cheăng tơƀrê nếo, tơkâ luâ mâu tơdroăng pá puât, pơloăng mơnúa, mơjiâng pơlê kro mơdrŏng.

 *** Tết troh, pôa Y Thành, krâ pơlê ối a cheăm H’Ra, tơring ‘Mang Yang, kong pơlê Gia Lai hmâ lăm pôu, rơkâu Têt ăm kuăn pơlê a mâu pơlê pơla. Cho ngế djâ troăng ahdrối, hên ngế nhoăm tung pơlê, krâ pơlê ôh tá la lâi piu hnê pơchân kuăn pơlê tơdroăng ki ‘ló, ki tro vâ kuăn pơlê pôi tá hyông troăng, hmiân tuăn pêi cheăng, mơnhông cheăng kâ, veăng ‘no hnoăng ƀă Đảng, Tơnêi têa mơjiâng pơlê rế ton rế kro mơdrng lĕm. Apoăng hơnăm nếo, pôa Y Thành krâ pơlê rơkâu Têt ăm kuăn pơlê:

“Hâi kố á pôa rơkâu vâi krâ nhŏng o kuăn pơlê, hơnăm nếo trâm hên tơdroăng mơhúa, pêi cheăng kâ pon, phâi tơtô, hơniâp ro. Kuăn pơlê rak vế pêi pro tro tiô troăng rơhlâ dêi Đảng luât Tơnêi têa, thế mơ-eăm kơhnâ pêi chiâk, vâ tăng tơ’nôm kơxô̆ liăn, mơnhông tơdroăng rêh ối. Mot tung hơnăm nếo xuân rơkâu pó vâi krâ nhŏng o ƀă pú hmâ ivá mo sêi, pêi cheăng tơƀrê, ai hmê kâ kế ‘măn, tơdroăng rêh ối phâi tơtô, rêm rơpŏng hngêi rế rơkê plĕng... rơtế ƀă dêi rơpó mơjiâng pơlê tiô tuăn dêi Đảng, Tơnêi têa’’.

*** A plê Drai Hling, cheăm Hòa Xuân, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuôt, kong pơlê Dak Lak, bô bố xuân ‘nâi pôa Y Duen Niê, ngế ki châ kuăn pơlê loi. Ôh ti xê to kum kuăn pơlê tung mâu kơvâ cheăng rêh ối, pôa Y Duen Niê ối cho đảng viên ai hnoăng cheăng kơhnâ tung cheăng mơjiâng ƀă mơnhông Đảng a pơlê cheăm. A tíu pêi cheăng ki lâi, pôa Y Duen Niê xuân pêi klêi hnoăng cheăng dêi tơná tiô túa ki krâu má môi. Tiô pôa, tơdroăng ki achê, tơdrăng cho tơdroăng ki kal xiâm vâ kuăn pơlê loi tơngah. Mot tung hơnăm nếo pôa rơhêng vâ pơlê cheăm tơná đi đo krá tơniăn, hơniâp ro.

“Á ai hên tơdroăng tơngah tung hơnăm nếo. Rơhêng vâ vâi krâ nhŏng o pin đi đo ai ivá rơdêi, pêi cheăng kâ châ mơnhông. Vâi krâ nhŏng o đi đo tơmâng pêi tiô luât dêi Đảng ƀă tơnêi têa. Ƀă Đảng ƀă Tơnêi têa mê tơmâng ngăn tơ’nôm troh tơdroăng rêh ối vâi krâ nhŏng o tung tơdroăng cheăng mơnhông cheăng kâ môi tiah kơxô̆ liăn pêi lo ing pêt kơphế, liăn rak ngăn plâi sầu riêng, păn mơnăn mơnoâ, í peâp”.

*** Pôa Điểu Kêu, đảng viên, ngế kuăn pơlê pâ nhoăm a ƀon Ndrung, cheăm Đăk Ndrung, tơring Dak Song, kong pơlê Dak Nông hmâ tơmâng mâu tơdroăng nếo ai dêi Rơ’jíu Việt Nam ƀă mâu ƀâng mơ’no tơdroăng nếo ai ki ê. Pôa Điểu Kêu ăm ‘nâi, ing tơmâng mâu tơdroăng nếo ai tung kong têa ê tung hơnăm 2023 ai hên tơdroăng ôh tá tơniăn, lâp plâi tơnêi ƀă tung kơpong ai hên tơdroăng xơpá, la ƀă tơdroăng pơkuâ hnê tro ‘ló dêi Đảng, Tơnêi têa mê pin xuân ối châ tơniăn. Kơnôm, tơdroăng rêh ối, pêi cheăng kâ dêi kuăn pơlê a mâu pơlê tơniăn hlối mơnhông tơƀrê. Kuăn pơlê tơdah hơnăm nếo tung hiâm mơno sôk ro, khên tơnôu. Pôa Điểu Kêu loi tiah kố, tung hơnăm nếo Tơnêi têa pơtối rak ki mơnhông tơniăn.

“Ƀă tơdroăng hnê mơhno dêi Đảng, Tơnêi têa, cheăng kâ, rêh ối tơnêi têa pin hlo tơniăn. Kuăn pơlê a pơlê xuân tâ hơniâp ro, kuăn pơlê hmiân tuăn pêi cheăng kâ, mơnhông pêi chiâk. Tung hơnăm 2024, ngin xuân loi kơ khu kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng, tơnêi têa mê hơnăm nếo tơnêi têa pin kô mơnhông tơniăn’’.

*** Hơnăm nếo Giáp Thìn 2024 châ kong pơlê Kon Tum mơnhên cho hơnăm “ki kal pêi pro tơdrêng”, ai pơxúa kal, veăng kum pêi pro ƀlêi chiâng Pơkâ Hneăng hôp 13 dêi Đảng, Pơkâ Hneăng hôp 16 Đảng ƀô̆ kong pơlê hiăng pơkâ mơ’no. Ƀă mâu tơdroăng pơkâ vâ pêi ki kal ‘na cheăng kâ pơkâ mơ’no tung hơnăm 2024, môi tiah: ki rơdêi mơdêk GRDP dêi kong pơlê châ ing 10% tơngi klêng; GRDP rêm ngế châ lối 63,7% rơtuh liăn; Nâp liăn tơnêi têa a kong pơlê ing 4.600 rơtal liăn tơngi klêng; Tâi tâng kơxô̆ liăn ‘no cheăng tung pơlê pơla ing 30 rơpâu rơtal liăn tơngi klêng ƀă hên ki ê. Vâ pêi ƀlêi chiâng mâu tơdroăng pơkâ mơnhông kố, ing mâu hâi apoăng, khế apoăng dêi hơnăm nếo 2024, Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Kon Tum hiăng pơkâ thế rêm râ pơkuâ cheăng, kong pơlê tơbleăng pêi pro hên tơdroăng ki kal pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ mơ’no.

Ngoh A Phai, pơlê Tân Ba, cheăm Tê Xăng, tơring Tu Mrông mơnhên tối khât mâu troăng ki kong pơlê tơbleăng pêi vâ pêi pro klêi mâu tơdroăng pơkâ mơnhông, môi tiah: mơhnhôk tơlo, tí tăng ƀă xúa châ tơƀrê mâu kơxô̆ liăn, ki ai hlâu, ki pơxúa dêi kong pơlê; mơdêk mơjiâng bro pơkeăng, pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo, tro ƀă kơmăi kơmok uâ pơliê tơmeăm; rak vế ƀă mơnhông ki kơnía ‘na túa lĕm tro khôi hmâ dêi mâu hdroâng kuăn ngo a kong pơlê ƀă hên ki ê. Tối tơdroăng tơngah dêi tơná, ngoh A Phai ăm ‘nâi, rơpŏng ngoh xuân môi tiah vâi krâ nhŏng o ki ê tung pơlê Tân Ba tung hơnăm nếo kô mơ-eăm tâi ivá, mơ-eăm tơmâng xo mâu tơdroăng ki hlê plĕng, kơhnâ pêi chiâk deăng vâ mơnhông cheăng kâ rơpŏng hngêi kum pêi klêi mâu tơdroăng pơlâ tơdjuôm dêi kong pơlê:

“Vâ hluăn ing kơtiê ki hdrối tâ rơpŏng á kô mơ-eăm pêt hên kơphế, pôm loăng, pơkeăng kong Ngọc Linh ƀă pêt tơ’nôm mâu hdrê loăng ki ê nếo. Tâng ai liăn ngân mê xuân tơmiât vâ roê tơ’nôm kơpôu, ro í peâp vâ păn, laga hyôh kong prâi akố hngíu, nhâ, kong hên tíu hiăng kâng tâ tá xua cho tơnêi pêi chiâk deăng dêi vâi krâ nhŏng, ai tíu kơ’nêi, kơdrum vâ kơ’nêi mê xuân pá. Nôkố, á tơmiât pro tiah lâi rêm ngế tung rơpŏng hngêi pêi lo liăn châ 10 rơtuh liăn cho hluăn ing kơtiê. Tung hơnăm nếo, á tơmiât kô tơkŭm pêt mâu hdrê loăng ki tê châ kơnâ vâ pro pơxúa tơdroăng rêh ối chía niân tâ ăm rơpŏng hngêi”.

*** Cho kong pơlê ối hên xơpá la tung hơnăm nah, Kon Tum xuân pêi cheăng a kơlo tâk châ 7,32% hên tâ kơlo ki tâk tơdâng tơ’mô dêi lâp tơnêi têa. Kơxô̆ liăn pê lo rêm ngế châ lối 58 rơtuh liăn. Kố cho ki mơ-eăm kân dêi Đảng ƀô̆, mâu kăn, mâu lêng ƀă kuăn pơlê Kon Tum. Tối ki tơmâng khât dêi Đảng, Tơnêi têa ƀă kuăn pơlê kơpong hơngế hơngo, kơpong hdroâng kuăn ngo ƀă mâu hnoăng hiăng châ pêi tơƀrê  tung cheăng kâ - rêh ối dêi kong pơlê, pôa A Ninh, ngế xiâm pơkuâ ƀơrô kuăn ngo tơring Kon Plông, kong pơlê Kon Tum sôk ro ăm ‘nâi:

“Tung hơnăm kố nah, kơnôm ai Đảng, Tơnêi têa hiăng kum hên rơpŏng kuăn pơlê môi tiah hdrê pêt hdrê păn kum veăng pro tơmeăm khoăng, troăng klông. Kuăn polê rêh ối a pơlê phiu ro hiăng ai Tơnêi têa veăng tŏng kum. Tung hơnăm nếo 2024 kố púi vâ Đảng, Tơnêi têa pơtối tơmâng, kum kuăn pơlê mơnhông cheăng kâ hên tâ nếo”.

*** Ing hơnăm 2021 nah troh hơnăm 2023, tâi tâng kơxô̆ liăn ing Tơdroăng pơkâ dêi tơnêi têa kơdroh kơtiê krá ton a tơring Čư̆ Pah cho vâ chê 15 rơtal liăn. Ing mê, tơring pơcháu ăm mâu cheăm, pơlê kân kum ro kơdrâi, phon rơvât hdrê pêt ƀă kế tơmeăm xúa ki pêi chiâk deăng ƀă hên ki ê ăm rơpŏng kơtiê. Tơdrêng amê, hlối mơdêk hnê tối vâ kum kuăn pơlê kơtiê ƀă hiâm mơno mơ-eăm, ‘mâi rơnêu hiâm mơno ki tơkôm tung tơdroăng tŏng kum dêi Tơnêi têa ƀă pơlê pơla. Kơnôm mê, hnoăng cheăng kơdroh kơtiê hiăng pêi klêi mâu tơdroăng pơkâ, hơnăm 2023, tâi tâng kơxô̆ rơpŏng tung lâp tơring ối 1.488 rơpŏng châ 7,16% (kơdroh 3,82% tâng pơchông ƀă hơnăm 2021). Ngoh Rơ Châm Thuân, cheăm Ia Ka, tơring Čư̆ Pah ăm ‘nâi, tơdroăng kơdroh kơtiê krá ton hiăng chiâng tíu hơgiân krá rơdêi kum vâi krâ nhŏng o hdroâng kuăn nhŏng o Jarai a cheăm tơring tơngah mơ-eăm:

“Tung hơnăm 2023 kố nah, yă tê tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng to kơnâ mê tơdroăng rêh ối kuăn pơlê châ hơ’lêh tâ mâu hơnăm hdrối. Xua têa tôh tá hâi bê mê vâi krâ nhŏng o pêi báu môi rơnó xo, ƀă tơkŭm rak ngăn kơphế, sầu riêng lơ mâu hdrê loăng plâi ki ê vâ ai tơ’nôm kơxô̆ liăn pêi lo. Tơnêi têa xuân tơmâng ngăn tơdroăng ki kum bro hngêi ối ăm mâu rơpŏng ki xơpá. Tung hơnăm 2023 xuân hiăng bro nếo 10 toăng hngêi tung cheăm Ia Ka kố, kum hngêi ối ăm nhŏng o tung cheăm Ia Ka kố. Tung hơnăm 2024 ngin kô pro troăng prôk tung mâu pơlê, mê cho pơlê Bui, Joăng, Build ƀă hên pơlê ki ê xuân rơhêng châ khu kăn pơkuâ cheăm tơmâng ngăn tŏng kum troh tơdroăng rơnêu, bro troăng prôk vâ tơ’lêi hlâu ăm tơdroăng ki prôk lăm”

*** Cheăm Phú Hội, tơring Đức Trọng, kong pơlê Lâm Đồng ai lối 42% pơ’leăng mâ kuăn pơlê cho hdroâng kuăn ngo, tung mê ki hên cho mơngế K’Ho. Kơnôm hnê kuăn pơlê kơhnâ pêi chiâk xúa kơmăi ki dâi lĕm, pêi cheăng kâ tiô troăng mơdêk ki pơxúa pê lo tơmeăm châ tê a kơchơ mê Phú Hội hiăng châ tâi tâng tơmeăm pê lo ing chiâk deăng tiô inâi chêh rôe tơmeăm tâk 900 rơpŏng. Tơrŭm pêi cheăng ƀă khu mơdró, khu pêi cheăng tơrŭm mê tơmeăm pê lo ing chiâk deăng châ tê tơniăn, pro pơxúa kơxô̆ liăn pê lo ăm kuăn pơlê. Tiô Kră Jăn K’Suynh, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăm Phú Hội, lâp tung cheăm nôkố ai 6.700 ha tơnêi pêi chiâk deăng, tung mê ai lối 2.700 ha pêi cheăng xúa kơmăi ki dâi lĕm. Kố cho tơdroăng ki kal vâ cheăm pơtối po rơdâ tơ’nôm hên túa tơrŭm cheăng ƀă kuăn pơlê ƀă khu mơdró, mơnhông cheăng kâ dêi cheăm pơtối xông tơƀrê tâ tung hơnăm nếo 2024 kố.

“Cheăm ngin pêi chiâk deăng cho ki xiâm, tơnêi pêt loăng plâi ton hơnăm pêt kơphế ƀă tiu, kơxô̆ ki u ối tơkŭm po rơdâ pêt kơchâi hơpê, prá, alâi tiô troăng tơrŭm ƀă mâu tôh pêi cheăng tơrŭm, Khu pêi cheăng tơrŭm. Kơnôm tơrŭm ƀă tung pêi pêt rak ngăn mê tơmeăm pê lo xuân môi tiah pêi cheăng dêi kuăn pơlê châ krá tơniăn. La ngiâ kố ah, cheăm kô pơtối mơhno troăng pêi lo tơmeăm tiô inâi chêh vâ rôe, mơdêk pêi cheăng tơrŭm vâ pro pơxúa ăm kuăn pơlê châ pê lo liăn hên’’.

*** Tôh kơphô̆ Ea Nur, pơlê kân Pơng Drang, tơring Krông Ƀuk ai 317 rơpŏng, lối 1.500 pơ’leăng mâ mơngế, tung mê ai 2/3 cho hdroâng kuăn ngo, ki hên cho Rơđế. Kơnôm ing tơdroăng ki châ Đảng, Tơnêi têa ƀă khu kăn pơkuâ tŏng kum, kuăn pơlê kơhnâ pêi cheăng kâ mơnhông mơdêk. Mâu hơnăm achê kố, cheăng kâ mơnhông, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê rế hía rế châ mơdêk. Hên rơpŏng châ bro hngêi lĕm, roê rơxế ô tô, rơxế hon đa ƀă roê mâu kế tơmeăm xúa ki ê. Rơtế amê, mâu tơdroăng pơkâ gâk kring, túa lĕm tro, troăng prôk, on tơhrik châ krâ ‘măn pul on ăm bâ eăng. Pôa Y Lina, Tôh trưởng Tôh kơphô̆ Ea Nur ăm ‘nâi: tơdroăng tơmâng ngăn, ‘no liăn cheăng dêi Đảng ƀă Tơnêi têa kum kuăn pơlê tơngah, hmiân tuăn pêi cheăng kâ.

“Tro hiâm mơno khât, tơngah Đảng, Tơnêi têa dêi tơná. Đi đo hnê tối ăm vâi krâ nhŏng o kuăn pơlê athế tiô troăng pơkâ dêi Đảng dêi Tơnêi têa, rak vế khôi túa tơlá dêi mơngế Rơđế tơná. Đi đo pêi pro tiô, pêi pro tro, pôi tá hmâng rơkong pơlông djâ pro pơxúa ăm khu ‘mêi. Kuăn pơlê tung thôn pơlê mê đi đo tŏng kum, pêi cheăng kâ, tơdroăng cheăng kơhnâ khât”.

Tơplôu: Gương - Katarina Nga/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC