Nôkố bu krê thôn Quý Đức, cheăm Ia Trôk, tơring Ia Pa, kong pơlê Gia Lai hiăng ai 10 ha tơnêi ối ƀă tơnêi pêi kâ tro tơhnah. Tơdế môi toăng hngêi chuô rơtế ƀă hên troăng prôk ƀă trăng on tơhrik dêi thôn Quý Đức hiăng tro kĭng têa kroăng Pa tơhnah. Ôh ti xê Nguyễn Xuân Hòa, ki hên cho kuăn pơlê a thôn Quý Đức pơrá tôu tuăn:

“Rơnó mê hngê têa hiu vêh a peăng hdroh, tơhnah rêm hâi rêm măng hlối. Môi rôh têa hiu troh cho tơhnah châ 3 troh 4 xôh met tơnêi. Drô tơnêi kố rơdâ to lâi ha, mê nôkố bu ối tơdế mê hiăng troh hngêi chuô, troh hngêi kuăn pơlê hlối”.

15 rơpŏng a thôn Đăk Trá, cheăm Ia Mrơn, tơring Ia Pa, kong pơlê Gia Lai xuân khéa hêng hôu drêng lối chât ha tơnêi pêi chiâk dêi tơná tro tơhnah. Ki tôu tuăn tâ cho 8 rơpŏng ƀă 33 pơ’leăng mâ mơngế ki ai hngêi ối a chê kroăng maluâ hiăng ối tung inâi xoăng tíu kuăn pơlê ối pơla hơnăm 2011 – 2025 dêi tơring Ia Pa, la troh nôkố, xuân tá hâi kâ ‘mâi xĕn. Pôa Võ Văn Công – Kăn pơkuâ ngăn Đảng cheăm Ia Mrơn, tơring Ia Pa ăm ‘nâi:

“Hơnăm 2003 troh nôkố hiăng tơhnah lối 50m ing kroăng mot tung kố, gá tơdjâk troh mâu rơpŏng kuăn pơlê ki rêh ối a péa pâ kĭng. Kuăn pơlê tôu tuăn khât rêm rôh kong mê, têa kân troh. Rơhêng vâ mâu khu râ, pơkuâ cheăng tơmâng ngăn, kum vâ kuăn pơlê châ tơniăn tung rêh ối”.

Bu krê tơring Ia Pa, nôkố ai 19 tíu ki tơhnah drô 16km kĭng péa pâ têa kroăng Pa. Tâi tâng ƀăng tơnêi pêi chiâk ƀă tơnêi ối tơhnah hiăng tâk troh lối chât ha. Tung mê, 3 kơpong tro tơdjâk ó má môi cho mâu thôn Quý Đức, cheăm Ia Trôk, kông Ia Kdăm, cheăm Ia Mrơn ƀă tíu hrik têa long Čư̆ Răng 2, cheăm Čư̆ Răng. Pôa Huỳnh Văn Trường, Kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Ia Pa ăm ‘nâi: A mâu rôh trâm mâ kuăn pơlê ƀă kăn Hô̆i đong hnê ngăn rêm râ, kuăn pơlê pơtối tối mâu tơdroăng ki rơhêng vâ châ mâu kăn tơmâng tŏng kum. La Vi ƀan hnê ngăn tơring xuân tá hâi ai troăng tơleăng xua tá hâi ai liăn.

“Pakĭng tơnêi ối dêi kuăn pơlê, mê ối ai tơnêi pêi kâ nếo. Rêm hơnăm tơhnah kân tiah mê. Hdrối nah, kuăn pơlê ai mơnúa ngăn troăng hơlâ pêt hdrê loăng, la ôh tá chiâng, xuân ối tơhnah. Kuăn pơlê pâ thế hên xôh, pâ thế pro ‘noăng. La kơxô̆ liăn ‘no gá hên tơring ôh ti ai ivá”.

Apoăng khế 4/2024, tơring Ia Pa ƀă Khu ngăn chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê kong pơlê hiăng pơtroh mơ-éa tơbleăng ăm Vi ƀan hnê ngăn kong pơlê Gia Lai ‘na tơdroăng ki tơnêi tơhnah ó a cheăm. Tơdế khế 4/2024, pôa Trương Hải Long – Kăn hnê ngăn Vi ƀan kong pơlê Gia Lai rơtế ƀă khu ki pêi dêi hnoăng cheăng dêi kong pơlê hiăng lăm ngăn a mâu tíu ki tơhnah mê a mâu cheăm Ia Trôk, Ia Mrơn, dêi tơring Ia Pa.

Pôa Trương Hải Long tối: tơdroăng ki tơhnah kĭng têa kroăng Pa hiăng troh a kơlo ki rơ-iêo, tơdjâk troh kế tơmeăm, châ chăn dêi kuăn pơlê. Xua mê, kong pơlê kô séa ngăn pơkâ kĭ tơdrêng, ai séa ngăn tơbleăng mâu túa pơkâ pêi pro tơdrêng vâ hbrâ mơdât tơhnah têa kroăng Pa ‘na ki ton xŏn:

“Klêi kơ’nâi tơbleăng tơdroăng pêi pro tơdrêng mê tơring athế hdró kơpong ki tơhnah vâ ai túa pơkâ vâ rak vế tơniăn ăm châ chăn kuăn pơlê. Tơring hbrâ rơnáu mâu troăng hơlâ vâ ‘mêng rơnêu, vâ kơdroh iâ ki tơhnah; athế tơmiât troh túa pơkâ ki bro ‘noăng mơdât tơhnah vâ rak tơniăn, ăm tơn xŏn. Tung mê, malối tơtrŏng troh túa pơkâ ki xĕn mâu rơpŏng kuăn pơlê rêh ối a chê kơpong ki tro tơhnah. Khu ngăn chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê pơkuâ, tơrŭm ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng ki ai tơdjâk ƀă kong pơlê vâ rĕng hriăn ngăn, mơ’no tơbleăng mâu troăng hbrâ mơdât,‘mâi rơneu tơdrêng hlối tơdroăng ki tơnêi tơhnah”.

Tây Nguyên mơni kô trâm kong tôu mơdrăng khăng khoăng ki ó, têa kroăng Pa dế xiâ ó. La rơnó mê hngê xuân hiăng vâ chê troh. Kơdrum deăng, tơnêi pêt tơmeăm khoăng, hngêi ối ƀă ivá châ chăn dêi hên rơpŏng ki rêh ối drô kĭng têa kroăng Pa mơni kô trâm rơ-iêo.