Troăng kân prôk troh a mâu tơring Chư Sê, Chư Pưh, Chư Prông,  kong pơlê Gia Lai xŏn lối 32km, môi tiah um mơgăn mâu chiâk deăng, têa krông, têa kroăng, kong kế, tơdjêp ƀă troăng kân koxô̆ 25, troăng kân kơxô̆ 14, tơkâ luâ hên pơlê cheăm, pơlê kân dêi 2 tơring Chư Pưh, Chư Sê, troh mâu cheăm xơpá dêi tơring tơkăng kong Chư Prông. Troăng nếo pro klêi, hâi teăm hlo tung lơgât, la ki khât gá hiăng ai rơxế kơtâu, rơxế chơ tơmeăm pê lo ing chiâk deăng kơtâu luâ klêng tê.   

Pôa Mai Thế Chiến, thôn Hợp Hòa, cheăm Ia Drăng, tơring Chư Prông ăm ‘nâi, pôa tâ hlối hlo nhên ‘nâi ti lâi  cho “pá puât”. Troăng ki mê hdrối nah hiăng vâ tro thế tơvêh liăn mơjiâng pro xua hrá mơjiâng pro, drêng pro hlối ton hrá kêi, hlối pêi tơxup vâ rĕng klêi hdrối vâ lo hơnăm nếo, djâ tơdroăng ki tơ’lêi hlâu vâ mơnhông tơƀrê kân ăm kuăn pơlê tung kơpong:

“Hdrối nah, tơdroăng prôk lăm dêi ngin pá puât ‘nâng. Prôk sap ing hngêi vâ troh a cheăm Ia Gar lơ Ia Mer thế prôk tâ tá hên troăng ki ê, tâng kong tô kơtâk kơlung kơlăng, drêng kong mêi tro trâp hliâk. Troăng kố pro klêi gá tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê ki pêi chiâk vâ chơ dêi báu prá, alâi, plâi, pôm pro tơ’lêi chơ tơmeăm pê lo dêi kuăn pơlê châ mâu ki lăm rôe troh rôe a hngêi ƀă yă hlối chía to kơnâ iâ há. Má pái nếo, ai troăng cho vâ tơ’lêi hlâu ăm kuăn pơlê, malối a kơpong tơkăng kong ki kơtiê xơpá môi tiah ngin’’.

Tơdrêng ƀă mâu tơdroăng tơkêa bro troăng prôk ki kal hiăng pro klêi tung hơnăm 2023, kơpong Tây Nguyên xuân ai tơ’nôm hên tơdroăng tơkêa bro hiăng vâ pro klêi, lơ dế pro lơ châ po rơdâ nếo. Môi tung kơxô̆ ki mê cho troăng kân tơdjêp ƀă mâu cheăm Ia Mlă, Đất Bằng, Phú Cần troh pơlê kân Phú Túc, tơring Krông Pa, kong pơlê Gia Lai, xŏn lối 8km, kơxô̆ liăn ‘no pro 90 rơtal liăn. Tiô pôa Hồ Văn Thảo, kăn hnê ngăn Vi ƀan tơring Krông Pa, troăng kố hiăng pro klêi vâ chê 100% tơdroăng cheăng  pêi ƀă kô pơtối pêi pro, mơdêk tá pêi chiâk deăng ƀă prôk tê mơdró tơmeăm:

“Troăng kô prôk tơkâ luâ môi kơpong lối 1.000 ha tơnêi pêi chiâk ƀă cho kơpong xúa têa toh ing rơchôa Ia Mlă. Mê vâ tối troăng kố ai pơxúa, pro ăm kơxô̆ liăn ‘no pêi chiâk dêi kuăn pơlê kodroh hên ƀă kơxô̆ liăn pê lo rêm hơnăm tâk hên. Ƀă drêng ‘no liăn mơjiâng pro troăng kố kuăn pơlê hâk phiu ‘nâng. Hdrối nah, troăng kố vâ châ prôk tâi thế ton 2 chôu tơdế ƀă bú to rơxế hon đa tê chiâng prôk, la klêi ‘no liăn mơjiâng pro troăng kố tâi tâng tơmeăm pê lo ing chiâk châ chơ kơtâu a troăng ƀă rơxế châ kơtâu chơ mâu tơmeăm tơkâ luâ Phú Túc, Ia Mlă ƀă Phú Cần’’.

Tơdrêng ƀă mâu troăng ki tơdjêp ƀă mâu pơlê, troăng kân kơtâu troh kơphô̆ Tây Nguyên xuân châ tơmâng ‘no liăn hên mơjiâng pro. Môi tiah a Lâm Đồng, pakĭng tơdroăng tơkêa po rơdâ văng Prenn tơdjêp ƀă pơlê kong kơdrâm Đà Lạt ƀă tơring Đức Trọng nếo klêi pro, ai vâ chê chât tơdroăng tơkêa pro tung pơlê kong kơdrâm Đà Lạt dế châ pêi pro.

A Dak Lak, troăng kân Peăng Mâ Hâi Lo peăng Mâ Hâi Lu (Troăng kân Nguyễn Chí Thanh) tơdjêp ƀă tơraih tơƀai Ƀuôn Ma Thuột ƀă pơlê kong kơdrâm hiăng châ prôk, troăng Kân kơxô̆ 1 tơdjêp ƀă Ƀuôn Ma Thuột ƀă tơring Ƀuôn Đôn dế châ ‘mâi rơnêu pro. Tơdroăng tơkêa bro troăng Giải Phóng, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột xuân hiăng tơbleăng pro. A Plei Kần, tơring tơkăng kong Ngọc Hồi, kong pơlê Kon Tum xuân dế pơhlêh tơná rĕng há ƀă Tơdroăng tơkêa bro troăng kân peăng Hdroh pơlê kân, tâi tâng kơxô̆ liăn ‘no pro lối 320 rơtal liăn.

Nâ Phan Thị Thủy, ngế kuăn pơlê ối a pơlê kân ăm ‘nâi, troăng prôk kố ôh tá xê to kum kuăn pơlê a peăng hdroh pơlê kân troh kơpong tơdế tơ’lêi hlâu tâ mê ối po mâu rôh tê mơdró, mơnhông Plei kần troh a chê tâ ƀă pơkâ chiâng pơlê kong krâm:

‘’Kuăn pơlê phiu ro xua hiăng ai troăng kân. Troăng kố lĕm, bâ phuâng, prôk lăm achê ƀă pơlê kân, vâ la lâi pơlê kân chiâng pơlê kong krâm kô lĕm tâ, pêi cheăng kâ tơ’lêi hlâu tâ há’’.

Tâng mâu tơdroăng tơkêa bro troăng kân hrĭng rơtal liăn dế mơjiâng pro vâ troh a mâu tơring, pơlê kong krâm mê mâu tơdroăng tơkêa bro troăng kân rơpâu rơtal liăn dế kum mâu pơlê kơpong Tây Nguyên chôa mơjiâng pro klêi troăng kân ai pơxúa tung prôk lăm. Ai pơxúa khât tung kơxô̆ ki mê cho Tơdroăng tơkêa bro troăng kân phuâng lĕm Ƀuôn Ma Thuột - Khánh Hòa, tâi tâng kơxô̆ liăn ‘no mơjiâng pro vâ chê 22 rơpâu rơtal liăn.

Tiô pơkâ troh hơnăm 2030, hbrâ mâu tơdroăng vâ pêi troh hơnăm 2050, troăng kân kố kô cho troăng xiâm vâ chiâng môi tung 5 troăng kân cheăng kâ dêi kơpong Tây Nguyên, ƀă tơdroăng cheăng châ pêi ahdrối, ôm hyô ƀă chơ tơmeăm. Châ mơjiâng pro ing khế 6 hơnăm 2023, nôkố troăng kân Ƀuôn Ma Thuột - Khánh Hòa hiăng pro klêi. Pôa Đặng Thọ Dần, Kăn phŏ Ƀơrô pơkuâ troăng prôk, Khu rak ngăn mâu tơdroăng tơkêa pro troăng kân ƀă ‘na chiâk deăng mơnhông thôn pơlê kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, tơdroăng tơkêa pro kố dế châ mơjiâng thâ rĕng kêi:

“Nôkố, klêi ai tơnêi mâu khu mơjiâng pro hiăng tơkŭm thâ tối tơbleăng pro bâ phuâng kong vâ mơjiâng pro troăng tiô tơdroăng tơkêa bro. Môi tiah kơxô̆ liăn ‘no pro troăng kơpong kơxô̆ 1 ai tâi tâng troăng vâ prôk. ‘Na kơxô̆ liăn ‘no pro troăng kơpong kơxô̆ 2 xuân hiăng kêi châ lối 70%. ‘Na kơxô̆ liăn ‘no pro troăng kơpong kơxô̆ 3 vâ tối pro bâ phuâng kong vâ pro ƀă dế châ khu vâ mơjiâng pro tơbleăng vâ pêi pro’’.

Hơnăm 2023 cho hơnăm mâu kong pơlê kơpong Tây Nguyên xuân trâm hên xơpá kân ‘na mơhnhôk thế mâu khu ‘no liăn mơjiâng pro, la tơdroăng mê hiăng châ ‘mâi hơ’lêh tơƀrê tung mâu khế mơ’nui hơnăm ƀă thăm ‘mâi hơ’lêh nhên tâ a khế apoăng hơnăm 2024, malối cho ƀă mâu tơdroăng tơkêa bro troăng kân.

Mâu tơdroăng tơkêa bro troăng kân tung kơpong, tơdroăng tơkêa pro troăng kơtâu pơla mâu kơpong châ tơbleăng rĕng pêi, dế choâ tơdjêp ƀă mâu troăng kân xiâm cheăng kâ dêi rêm kong pơlê, dêi kơpong ƀă lâp kơpong Tơdế tơnêi têa - Tây Nguyên, vâ mơnhông tơƀrê ‘na cheăng kâ rêh ối.