Tung kơbong kân rơdâ lối 30 met karê a thôn Phước Hòa 1, cheăm Ea Kuang, tơring Krông Păč, kong pơlê Dak Lak, dâng chât ngế nâ o dế ‘nân rơnuâ pro mơ-éa thiê̆p ngê̆ thuât ƀă um pro ƀă mơ-éa xoắn tiô Xuăn tối. Ing kơpeăng kŏng dêi mâu nâ, mâu mơ-éa kŭn hên mơngiơk châ kú ƀă tơmeăm ki kŭn ai krâ mô-tơ kŭn, pơtối mê cho meăn pro um klêi mê tĕm a mâu ngiâ mơ-éa, tơmeăm phá tơ-ê dêi pó vâ mơjiâng chiâng tơmeăm.

Ngê̆ thuât mơ-éa xoắn (nâl kong têa Ăng-glê cho Quiling) xúa vâ mơjiâng pro mâu tơmeăm rơnuâ hngêi trăng, pro tơmeăm vâ tơbâ, ing mâu tơmeăm ki tơ’lêi hlâu môi tiah ki kơhbâ khuă troh mơ-éa thiê̆p, um kơtúa a mơnât lơ mâu tơmeăm rơnuâ ki ê. Tơdroăng cheăng tơngah xêh tơ’lêi hlâu laga kal tơdroăng ki pêi inhên khât, kŏng ƀeăn ƀĕng dêi mâu ngế pro um.

Tíu mơdró um mơ-éa xoắn hiăng kum tăng cheăng pêi ăm hên ngế nâ o a tơring

Nâ Nguyễn Thị Bích Thuận, hngêi ối a cheăm Ea Phê, tơring Krông Păč, hiăng pêi cheăng a kố luâ 2 hơnăm tối ăm ‘nâi:

“Nếo roh apoăng hriâm pá ‘nâng, tối tơdjuôm cho môi hâi mơni á pro ôh tá châ môi kơtâ mơ-éa thiê̆p, laga á hriâm chôa ‘lâng mê xuân hiăng hmâ. Ki kố á kal tơ’nôm ki tơmiât pêi rơkê nếo. Ƀă á xuân hriâm, pin mơ-eăm pêi i nhên iâ mê kô ai môi tơmeăm ki lĕm. Cho môi ngế pro tơmeăm mê nâ Mùi xuân hnê mơhno tá hiâm mơno laga ki kố cho pin thế tơmiât pêi rơkê nếo’’.

Nâ Lê Thị Mùi a tíu mơdró mơđah tơbleăng ngê̆ thuât mơ-éa xoắn

Ngế ki hnê mơhno mâu nâ cho nâ Lê Thị Mùi, pơkuâ tíu tê mơdró um mơ-éa cú. Tung 5 hơnăm hiăng hluâ, nâ Mùi hiăng hnê cheăng pêi ƀă tăng cheăng pêi ăm vâ chê 30 ngế vâi kơdrâi ai tơdroăng rêh ối pá puât a cheăm Ea Kuang ƀă mâu cheăm achê mê. Tung mê ai 3 ngế nâ o cho ngế chó chêng ƀă môi ngế nâ dế thế pơlât kơkốu lối 10 hơnăm kố. Mâu nâ kô chiâng troh pêi cheăng a tíu pro tơmeăm lơ tơdah kế tơmeăm vâ pro hbrâ pêi tơ’nôm xêh a hngêi, ƀă kơlo pêi lo liăn sap ing 2 troh 5 rơtuh liăn rêm khế.

Nâ Mó May, ối a thôn Tân Lập, cheăm Ea Kuang, tơring Krông Păč tối, tơdroăng cheăng ôh tá hngăm, pơtối hbrâ pêi drêng toh chôu, xua mê tơtro ƀă tơdroăng rêh ối mâu ngế dế păn kuăn ối kŭn dêi nâ.

“Á ối a hngêi mê xuân ôh tá pêi ki klâi lo liăn mê a lo a kố pêi mê xuân tăng châ tơ’nôm liăn ăm rơpŏng. Ƀă á ai kuăn ối kŭn mê tơdroăng cheăng kố xuân chía tâ môi iâ’’.

Nâ Lê Thị Mùi tối ăm ‘nâi, sap hơnăm 2018, nâ hmâ ƀă tơdroăng cheăng pro um hlá mơ-éa xoắn. Châ Khu pơkuâ vâi kơdrâi cheăm Ea Kuang ăm mung 20 rơtuh liăn, tơ’nôm kơxô̆ liăn mung 50 rơtuh liăn ing hngêi arak liăn kum rêh ối pơlê pơla nâ pơxiâm pêi pro pơkâ mơjiâng pro, tê mơdró. Hơnăm 2020, ƀă tơdroăng ki rơtế dêi mâu râ Khu pơkuâ vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak, nâ Mùi khên tơnôu veăng roh tơ’noăng pơxiâm tăng cheăng pêi dêi kong pơlê ƀă châ kâ pri ối má péa, châ tơdroăng tŏng kum ‘na kơxô̆ liăn vâ pơtối pêi pro pơkâ pêi ton tâ ƀă tơdroăng pro um mơ-éa xoắn.

Um mơ-éa xoắn ƀă hên túa um

Troh hơnăm 2021, tơdroăng tơkêa bro pơxiâm tăng cheăng pêi ƀă ngê̆ thuât um mơ-éa xoắn dêi nâ pơtối châ mot tung chung kêt roh tơ’noăng Vâi kơdrâi pơxiâm tăng cheăng pêi lâp tơnêi têa roh má 4 ƀă châ kâ pri pói hâk vâ. Mâu tơdroăng châ tơƀrê kố cho xiâm kối kum nâ ai tơ’nôm kơxô̆ liăn, hriâm túa ki rơkê tơtro ƀă roh tơ’lêi mơđah tơbleăng, tơbleăng tơmeăm vâ po rơdâ kơchơ mơdró, ti tăng mơngế rôe. 

Nâ Lê Thị Mùi tối:

“Nôkố cho 30 ngế pêi cheăng, mơjiâng pro a Dak Lak môi tíu ƀă a Kon Tum, Gia Lai môi tíu tê. Troăng prôk la ngiâ dêi á cho pơtối xuân ối tơdah mâu tơdroăng koh dêi mơngế rôe ƀă mơjiâng pro mâu tơmeăm hên hĭn, ai mâu ki phá krê dêi kơpong ƀă khôi túa lĕm dêi hdroâng mơngế Việt Nam vâ pin mơđah tơbleăng, mơhno tơbleăng ăm pú hmâ tung tơnêi têa ƀă kong têa ê, ki rơhêng vâ tối cho kơvâ ôm hyô kô po rơdâ ƀă hnê mơjiâng tơ’nôm a mâu kơpong ki achê mê’’.

Nôkố, rêm khế tíu mơdró dêi nâ Mùi mơjiâng pro dâng 5.000 tơmeăm tŭm túa, ing kế mơ-éa thiê̆p tơ’lêi hlâu ai yă chât rơpâu liăn, troh mâu um kong kế, um pro mơngế kân ƀă yă châ rơtuh liăn. Mâu tơmeăm xua tíu mơdró mơjiâng pro ai mâ a mâu kơchơ kân, siêu thĭ, tíu mơdró tung kong pơlê ƀă kong pơlê ki ê. Rơtế amê, nâ Mùi ối tơdah pro tơmeăm ăm kŏng ti kân.

Jâ H’Yẻ Knul, Kăn hnê ngăn Khu pơkuâ vâi kơdrâi tơring Krông Păč mơnhên: Troăng pêi pơxiâm tăng cheăng pêi ing um mơ-éa xoắn dêi nâ Lê Thị Mùi mơhno tơdroăng ki rơkê, tăng cheăng pêi ƀă pêi lo liăn ăm hên nâ o, tá mâu ngế chó a tơring. Khu hiăng pâ Vi ƀan tơring vâ chôa ‘lâng mơjiâng, tŏng kum hngêi, tíu po rơdâ troăng pêi kố, ki rơhêng vâ tối tŏng kum tíu tê ăm tơmeăm.

Jâ H’Yer Knul mơnhên:

“Mơhé tơdroăng rêh ối cho pá puât laga ƀă tơdroăng hâk vâ mê xuân cho tá hiâm mơno vâ hnê ăm dêi pó, kum teăm tơdrêng mâu ngế pá puât mê nâ Lê Thị Mùi hâk vâ ƀă hbrâ tơmiât kô pêi cheăng. Krê troăng pêi kố cho châ Khu pơkuâ cheăng Đảng tơring mơnhên cho hên ƀă tơmâng tŏng kum la ngiâ mê hnê mơhno Khu pơkuâ vâi kơdrâi ai mâu troăng pêi, troăng hơlâ kơjo ăm troăng pêi kố. Ngin cho tơmâng tŏng kum ƀă mơhnhôk, ki rơhêng vâ tối ngin po rơdâ vâ troh lâp lu troăng pêi kố’’.

Ƀă mơnhên troăng prôk po rơdâ kơchơ mơdró, xiâm kối hnê mơhno troh kơchơ mơdró tơmeăm ôm hyô ƀă kơchơ mơdró kong têa ê. Nâ Lê Thị Mùi dế chôa ‘lâng pro hên tơmeăm ƀă mâu tơmeăm um mơ-éa xoắn. Rơtế ƀă mê pêi rơkê troăng mơđah tơbleăng tơmeăm, rah xo khu pêi ‘na kơchơ mơdró, veăng kơchơ mơdró mơ’no tơdrêng tung um tiô troăng hyôh măng ƀă mâu tơmeăm tê mơdró điê̆n tưh. Troăng prôk kố kô kum rêm tíu mơdró chôa ‘lâng mơnhên inâi ƀă mơjiâng kơchơ mơdró kân rơdâ tâ, ing mê kum mâu nâ o mơdêk pêi lo liăn, tơniăn tơdroăng rêh ối rế hía rế lĕm tro tâ.