Hăt hot tơroi hăm tơmoi gah dôm tơmam xa kơ bơngai ÊĐê, pơmai H'Ter Êban, (amí Tom) tơ̆ pơlei Tơng Jú, xah Ea Kao, pơlei tơm Buôn Ma Thuột, dêh char Đăk Lăk ăn tơbăt, tơmoi truh tơmang lŭ lăp, đei bơngai oei chă hơlen băt gah trong pai xa păng 'meh vă răt 'nhăk brŏk. Dôm tơdrong hơlen gah tơdra hơri, joh ayŏ, chrah mul meo adoi đei tơmoi tơrĕk truh.

Kiơ̆ kơ pơmai H'Ter, hăm tơdrong hơnơ̆ng sơng lơ khul tơmoi truh tơmang tơ̆ pơlei pơla, kon pơlei hlôi tơplih đon tơchĕng, trong pơm jang, tơnăp hloh gah tơdrong tơroi păng tơbang um rŭp joh ayŏ 'lơ̆ng rŏ lơ̆m hơrih xa rim năr kơ hơdrung hơdrĕch po:

“Kon pơlei noh đei hơtŏk tơdrong hlôh vao păng vang jang lơ tơdrong kăp gĭt noh đon bơnôh kơ rim bơngai păng tơpôl ƀôh hơtŏk hơdah. Ah vang jang lơ tơdrong jang noh adoi sô̆ chơt”.

Đơ̆ng rŏng kơ Akǒ Dhông noh Tơng Jú jĭ pơlei mă 2 kơ pơlei tơm Buôn Ma Thuột đei dêh char Đăk Lăk sơkơ̆t jĭ anih truh tơmang pơlei pơla. Pơlei Tơng Jú jĭ anih hơrih jang xa đunh đai kơ kon pơlei ÊĐê, dang ei oei răk vei lơ khôi juăt kră sơ̆, dôm tơdrong jang so.Tơdrong hiôk kơlih hơtaih đơ̆ng pơlei tơm hloh 10km, oei lơ̆m xah tơring tơrang 'nao mă blŭng đei iŏk jơnei hơtŏk tơ-iung tơ̆ dêh char, pơlei đei asong pơm trong nơnăm vih vơ̆t ƀônh ƀŏ. Lơ̆m minh ƀar sơnăm hơdrol ki, minh ƀar unh hnam lơ̆m pơlei atŭm băl chă hơtŏk jang tơmang pơhiơ̆ cham char, hơlen băt tơguăt hăm dôm tơdrong kăp gĭt kơ tơring.

Anih jang hadoi gah tanh brai Tơng Bông hăm 45 'nu vang jang jĭ bơngai ÊĐê ngăl hlôi pơtoi jang đei jơnei lơ̆m hloh 20 sơnăm kơ âu. Yă H'Yam Buôn Krông (aduôn Lian), Kơdră Anih jang hadoi tanh brai Tơng Bông, kơdră khul jang tơmang pơhiơ̆ pơlei Tơng Jú ăn tơbăt:

“Tơmam drăm tơmang pơhiơ̆ kơ nhôn nhen lĕ đei tôm, đei hloi mul meo kră sơ̆, tanh brai, hao gre choh năm tơmang mir ƀa. Păng đei hloi khul joh ayŏ kơdŏ suang lơ̆m pơlei, đơ̆ng pơdreh chĭng chêng truh tơ̆ reh brŏ kon kông”.

Đơ̆ng tong hơnê̆ khei 10 sơnăm 2024, pơlei Tơng Jú đei sơkơ̆t jĭ “Anih truh tơmang pơlei pơla” kơ dêh char, pơm trong hiôk gah akŏm pơm jang păng asong jang, tơbang pơlan să um rŭp 'lơ̆ng rŏ kơ cham char, joh ayŏ kăp gĭt truh hăm tơmoi lơ̆m păng 'nguaih kơ teh đak. Kiơ̆ kơ ƀok Y Bhiu Byă, (aê H'Jâo) kơdră pơlei Tơng Jú, đơ̆ng tơdrong âu, jơnŭm pơgơ̆r tơring păng kon pơlei roi sơkơ̆t atŭm jơhngơ̆m pơjing pơlei tơmang pơhiơ̆, iŏk yua dôm mŭk drăm joh ayŏ juăt jue hlôi đei:

“Nhôn gô hơtŏk tơdrong tơroi tơbăt, hơvơn hăm rim tơdrong nhen hŏk hôp kon pơlei, tơroi hăm aloa rapor, đang kơ noh iŏk yua dôm trong jang điê̆n tưh, vă kon pơlei băt hơdah păng atŭm băl vang jang hơtŏk tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla roi năr roi tơnăp hloh”.

Đăk Lăk hlôi sơkơ̆t tơdrong pran noh hơtŏk tơmang pơhiơ̆ cham char păng joh ayŏ. Lơ̆m 5 sơnăm kơ âu, dêh char hlôi tơlĕch lơ tơchơ̆t gah vei răk tơƀăk mong joh ayŏ chĭng chêng, tơchơ̆t tơgŭm ăn kon pơlei tơ̆ dôm thôn, pơlei hơtŏk jang tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla. Akŏm dôm tơdrong pran đơ̆ng dôm tơdrong jang vă hơtŏk mŭk drăm tơring kon kông, iŏk yua kiơ̆ dơnơm gah tơmang pơhiơ̆ vă vei răk rah joh ayŏ, hơtŏk rah tơmam drăm tơmang pơhiơ̆.

Kiơ̆ kơ yă Nguyễn Thụy Phương Hiếu, Phŏ Kơdră Anih jang Joh ayŏ, Tơplŏng kơdâu păng Tơmang pơhiơ̆ Đăk Lăk, lơ̆m kơsô̆ 16 pơlei đei dêh char pơkăp tơgŭm hơtŏk jang tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla, hlôi đei 5 pơlei đei sơkơ̆t păng 2 pơlei hơmet tơbang ah blŭng sơnăm 2025 âu.

Rim pơlei đei kơdih um ai phara đơ̆ng cham char, tơdrong hơrih oei xa, tơgŭm tơmoi chă hơlen băt phara băl lơ̆m tơdrong chơng tơmang pơhiơ̆. Hơdah nhen pơlei Trí (xah Krông Na, apŭng Buôn Đôn) kăp gĭt hăm joh ayŏ Lào, pơlei Jun (apŭng Lăk) hơdah hăm joh ayŏ kơ bơngai M’Nông, pơlei Akǒ Dhông kăp gĭt hăm joh ayŏ ÊĐê păng um ai quan “pơlei lơ̆m kơphô̆”. Yă Hiếu ăn tơbăt, Anih jang pơtoi jang hadoi, pơm trong hiôk vă rim pơlei pơla đei tơgŭm kơjăp hloh vă pơjing um ai kăp gĭt phara kơdih.

“Pơm thoi yơ vă tơmam drăm rim năr keh kong hloh, pơtrŏ hăm tơdrong kăl đơ̆ng tơmoi noh 'nguaih kơ tơdrong hơdrin đơ̆ng kon pơlei noh dôm anih jang gô pơtoi tơgŭm păng jang hadoi. Mă kăl noh dôm pơlei pơla mă hlôi đei asong jang bơih noh gô pơtoi đei dôm tơdrong tơgŭm nai vă ăn kon pơlei pơm jang đei jơnei dôm tơchơ̆t jang kơ po”.

Hăm tơdrong vang jang hăt hot đơ̆ng kon pơlei, tơdrong tơgŭm đơ̆ng dôm anih jang kơpal, tơmang pơhiơ̆ pơlei pơla tơ̆ Đăk Lăk tŏk bŏk pơjing đei anih hơdah kơdih, pơm tơlĕch đei tơmam drăm tơmang pơhiơ̆ kăp gĭt. Đơ̆ng noh, tơgop hơtŏk tơmang pơhiơ̆, asong tơdrong jang, hơtŏk iŏk yua păng hơtŏk tơdrong hơrih ăn kon pơlei.