T’coóh Lù A Qủa cóh vel Hàng Lao Chải, chr’val Hoàng Liên, thị xã Sa Pa nắc nghệ nhân boọc bhrợ bạc bơơn bấc ngai năl cóh zr’lụ. Đoọng lêy bhrợ pa choom bh’rợ, t’coóh Qủa lêy pa choom râu ta bách g’lăng, liêm ghít cung cơnh lêy vêy cơnh lêy cha mêết liêm choom. Tu cơnh đêếc, đoọng bhrợ t’vaih mưy pr’đươi pr’chăm lâng bạc cơnh pa noọng tuôr, pa noọng têy, xi noon... nghệ nhân lêy bhrợ bấc c’nắt bh’rợ zr’nắh k’đhạp: “Bh’rợ nâu k’đhạp bhlâng, ha dang lêy pa choom bhrợ đợ liêm choom nắc lêy t’bhlâng bhrợ vêy choom.”

Xoọc đâu, pr’đươi bạc đoọng bhrợ cắh bấc, đợ nghệ nhân cơnh t’coóh Lù A Qủa lêy bhrợ đoọng zư đợc bh’rợ tr’nêng ty chr’nắp nâu. Bêl ta mooi vêy k’đươi moon bhr’lậ cắh cậ bhrợ t’mêê nắc lêy tự âng đơơng đoọng bhrợ. Anoo Mã A Chảo, cóh vel Cát Cát, chr’val Hoàng Liên, thị xã Sa Pa đoọng năl: “Acu k’đươi anoo Qủa bhr’lậ đoọng pa noọng tuôr. Acoon cóh zi buôn đươi pa noọng bạc đoọng zêl cha groong đhí a’bhưy, doọ buôn k’ay.”

Sa Pa xoọc dzợ vêy 5 nghệ nhân manứih Mông choom bhrợ bh’rợ boọc bhrợ bạc lâng vêy 2 cha nặc bhrợ bh’rợ nâu ta luôn. Chính quyền vel đông xoọc k’rang lêy p’too p’zương đhanuôr zư đợc bh’rợ ty chr’nắp, zooi đhanuôr choom ặt ma mung lâng bh’rợ nâu. T’coóh Thào A Tung, Phó Chủ tịch UBND chr’val Hoàng Liên, thị xã Sa Pa moon: “Chr’val k’đươi moon lêy zư pa dưr bh’rợ ty chr’nắp boọc bhrợ bạc nâu, đoọng ta mooi chô pấh lêy cung cơnh câl đươi đợ pr’đươi ty chr’nắp âng đhanuôr Mông.”

P’căn Hoàng Thị Vượng, Trưởng phòng Văn hoá lâng Thông tin thị xã Sa Pa đoọng năl cớ: “Azi xoọc k’đươi zâp chuyên gia lâng zâp nghệ nhân năl liêm ghít ooy zâp bh’rợ đoọng lêy cha mêết, chấc lêy cớ zâp mẫu pr’đươi ty chr’nắp. Ooy đâu, bhrợ pa dưr đợ pr’đươi pr’dua t’mêê liêm crêê cơnh cr’noọ đươi dua bấc xoọc đâu đoọng choom bhrợ pa câl cơnh cr’noọ cr’niêng âng ta mooi lướt lêy chi ớh.”

Lâng đợ râu chr’nắp lịch sử, văn hoá lâng khoa học, bh’rợ boọc bhrợ bạc âng manứih Mông cóh Sa Pa ơy bơơn ta moon nắc k’cir văn hoá phi vật thể k’tiếc k’ruung. Ngành Văn hoá lâng zâp vel đông xoọc t’bhlâng zư lêy, pa dưr bh’rợ ty chr’nắp nâu, bhrợ k’cir váih pr’đươi cr’van./.

Giữ gìn di sản nghề truyền thống chạm khắc bạc của người Mông Sa Pa

Nghề thủ công truyền thống chạm khắc bạc được người Mông ở Sa Pa (Lào Cai) truyền lại từ nhiều đời, tạo ra các sản phẩm phục vụ cho việc làm đẹp và đời sống văn hóa của cộng đồng. Hiện nay, người làm nghề trên địa bàn không còn nhiều, song có những nghệ nhân đã gắn bó hàng chục năm với nghề.

Ông Lù A Quả ở thôn Hàng Lao Chải, xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa là nghệ nhân chạm khắc bạc có uy tín trong vùng. Để theo nghề, ông Quả phải rèn được sự khéo léo, tỉ mỉ, cũng như phải có con mắt thẩm mỹ cao. Bởi, để tạo ra một sản phẩm trang sức bằng bạc như vòng cổ, vòng tay, hoa tai… nghệ nhân phải thực hiện rất nhiều công đoạn cầu kỳ: "Nghề này rất khó làm, nếu học để làm được thì phải thật chịu khó, chăm chỉ mới thành thợ được".

Hiện nay, nguồn nguyên liệu bạc khan hiếm, những nghệ nhân như ông Lù A Quả chủ yếu làm để giữ nghề. Khi khách hàng có nhu cầu sửa hoặc làm mới đồ trang sức thì sẽ tự mang đến. Anh Mã A Chảo, ở thôn Cát Cát, xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa cho biết: "Tôi nhờ anh Quả đánh bạc sửa lại cái vòng cổ. Người dân tộc chúng tôi chủ yếu dùng vòng bạc để chống gió, đỡ ốm đau."

Sa Pa hiện còn khoảng 5 nghệ nhân người Mông biết làm nghề chạm khắc bạc và chỉ 2 người làm nghề thường xuyên. Chính quyền địa phương đang quan tâm khuyến khích người dân giữ nghề truyền thống, giúp bà con có thể sống bằng nghề. Ông Thào A Tung, Phó Chủ tịch UBND xã Hoàng Liên, thị xã Sa Pa nói: "Xã sẽ đề xuất phát huy và giữ gìn nghề truyền thống chạm bạc, để du khách đến tham quan cũng như trải nghiệm những sản phẩm truyền thống của đồng bào Mông."

Bà Hoàng Thị Vượng, Trưởng phòng Văn hóa và Thông tin thị xã Sa Pa cho biết thêm: "Chúng tôi đang mời các chuyên gia và các nghệ nhân thực sự am hiểu về từng lĩnh vực nghề để nghiên cứu, sưu tầm lại các mẫu sản phẩm cổ. Qua đó, làm chất liệu để chế tác ra các sản phẩm mới mang tính ứng dụng rộng rãi hơn để có thể phục vụ được nhu cầu của khách du lịch".

Với những giá trị lịch sử, văn hóa và khoa học đặc sắc, nghề chạm khắc bạc của người Mông ở Sa Pa đã được công nhận là Di sản văn hóa phi vật thể Quốc gia. Ngành Văn hóa và các địa phương đang nỗ lực gìn giữ, phát huy nghề truyền thống này, biến di sản thành tài sản./.