Viêm gan A nắc cơnh đớc âng cr’ay loom tu virus viêm gan type A bhrợ t’váih. Cr’ay nâu trơơi đắh c’lâng âm cha lâng nắc choom váih cơnh pr’lúh cóh đhanuôr.
Cơnh n’léh âng cr’ay viêm gan A:
Viêm gan A nắc cr’ay tu virus viêm gan A bhrợ t’váih, ma nuýh crêê cr’ay nắc buôn xiêr c’rơ âng loom lâng n’léh đhr’năng: nhứh nhêên, kiêng k’tặ, k’tặ; ca ay luônh, k’đháp ặt cóh zr’lụ luônh, zr’lụ dêl; cắh kiêng cha cha, k’hir ca ay lệê la, c’cọt, n’căr lâng mắt rớơc…
Đhị váih cr’ay:
Virus viêm gan A nắc choom ặt váih cóh chr’na cha, đác âm, pr’đươi cóh đong, cóh k’tiếc, cóh đác…
Đhị ma nuýh bọo cr’ay, virus viêm gan A bơơn lêy cóh đác ha vi, đác thọ, ha dợ bấc bhlầng nắc đhị ệê ma nuýh.
C’lâng trơơi bọo:
Cr’ay viêm gan A buôn trơơi đắh c’lâng âm cha, hắt vêy trơơi đắh c’lâng a ham, tu virus viêm gan A cóh a ham m’bứi bhlầng, ghít nắc trơơi đắh đâu:
Cha râu chr’na crêê bọo cr’ay;
Âm đác bọo cr’ay, chang đác, trâm a chắc cóh a bóc;
Cha za zưm chr’na, đươi dua pr’đươi cơnh: pr’đươi đoọng vắc cha, khăn mặt, khăn họom, râu n’tút k’niêng, xô, k’thau… za zưm lâng ma nuýh bọo cr’ay.
Cơnh đương zêl cha groong viêm gan A:
Cơnh đương zêl cha groong za zưm:
Tệêm ngăn vệ sinh a chắc a rang, ta luôn họom rao lâng xà phòng, pa bhlầng nắc tợơ lấh bêl lướt pr’noong, lalăm cha cha lâng zệê bhrợ chr’na.
Tệêm ngăn đươi dua tu đác liêm sạch: Liêm choom bhlầng nắc đươi dua đác máy đoọng zệê bhrợ chr’na pr’âm; lâng đác giếng, đác k’ruung tâm nắc lêy tệêm ngăn vệ sinh, đhị pazêng váih n’léh cr’ay nắc choom pa liêm đác lâng za nươu Cloramin B bột 25% lâng đợ Cloramin B 10g/1m3 đác.
Lêy pa ghít lâng bhrợ cơnh liêm choom ệê pr’noong a coon manuýh: nắc hêê bhrợ pr’noong liêm sạch, oó chếêc lướt pr’noong đhơ đhơ đhị, buôn bhrợ trơơi bọo cr’ay tước zập ooy. Pa ghít râu crêê tước ma nuýh cr’ay…
Tệêm ngăn vệ sinh chr’na đh’nắh: cha chệên, âm pứih, oó cha râu chr’na hất, ma mông…
Vệ sinh môi trường ặt tớt: dzút pa sạch bha nên đong, pr’đươi pr’dua cóh đong cung rao, dzút pa liêm pa sạch lâng za nươu Cloramin B 0,5% cắh cợ nắc râu chất sát khuẩn lơơng…
Oó đươi za zưm pr’đươi lâng ma nuýh cr’ay nắc cơnh: pr’đươi đoọng vắc cha, khăn mặt, khăn họom, râu n’tút k’niêng, xô, k’thau…
Zêl cha groong cr’ay liêm choom bhlầng:
Xọoc đâu ơy vêy vắc xin tiêm phòng viêm gan A đoọng ha pêê lấh 1 c’moo ting cơnh phác đồ 2 mũi, 6 c’xêê nắc tiêm muy chu; đhơ cơnh đếêc văc xin viêm gan A chr’nắp dal bhlầng./.
|
CHỦ ĐỘNG PHÒNG CHỐNG BỆNH VIÊM GAN A Theo Trang thông tin điện tử Sở Y tế Quảng Nam |
|
Viêm gan A là cách gọi tắt của bệnh viêm gan do virusviêm gan type Agây ra. Bệnh lây theo đường ăn uống và có thể bùng phát thành dịch trong cộng đồng. Đặc điểm của bệnh viêm gan A: Viêm gan A là bệnh do virus viêm gan A gây nên, người bị bệnh có thể bị suy giảm chức năng gan và có các dấu hiệu/triệu chứng: Mệt mỏi, buồn nôn, nôn; đau bụng hoặc đau tức, khó chịu ở vùng bụng trên bên phải, bên dưới xương sườn; chán ăn, sốt nhẹ, nước tiểu sẫm màu, đau cơ, ngứa, vàng da, vàng mắt… Nơi chứa mầm bệnh: Virus viêm gan A có thể tồn tại trong thức ăn, nước uống, đồ dùng gia đình, vật dụng sinh hoạt cá nhân, trong môi trường đất, nước… Ở người nhiễm bệnh, virus viêm gan A được tìm thấy trong nước bọt, nước tiểu, nhưng nhiều nhất vẫn là trong phân. Đường lây bệnh: Bệnh viêm gan A chủ yếu lây qua đường tiêu hóa, hiếm khi lây qua đường máu vì có rất ít virus viêm gan A trong máu, cụ thể lây qua các đường chính sau: Ăn thức ăn, thực phẩm bị nhiễm mầm bệnh; Uống nước bị nhiễm bệnh, bơi lội trong ao hồ; Ăn chung thức ăn, sử dụng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân (vật dụng ăn uống, khăn mặt, khăn tắm, bàn chải đánh răng, xô, chậu…) với người có bệnh. Cách phòng tránh bệnh viêm gan A: Phòng bệnh chung: Đảm bảo vệ sinh cá nhân thường xuyên rửa tay bằng xà phòng, đặc biệt là sau khi đi vệ sinh, trước khi ăn và chế biến thức ăn. Đảm bảo sử dụng nguồn nước hợp vệ sinh: Tốt nhất là sử dụng nước máy trong sinh hoạt và ăn uống; với các nguồn nước từ giếng đào, nước tự chảy cần phải đảm bảo vệ sinh, ở những nơi xuất hiện ca bệnh có thể xử lý nguồn nước bằng Cloramin B bột 25% với tỷ lệ Cloramin B 10g/1m3nước. Quản lý và xử lý tốt phân người: sử dụng hố xí hợp vệ sinh, không phóng uế bừa bãi làm phân tán tác nhân gây bệnh, quản lý tốt các chất thải của người bệnh, rác thải, nước thải. Đảm bảo an toàn vệ sinh thực phẩm: ăn chín, uống chín, không ăn các thức ăn sống... Vệ sinh môi trường nơi sinh sống: thường xuyên lau chùi sàn nhà, vật dụng trong nhà bằng dung dịch chloramin B 0,5% hoặc các chất sát khuẩn thông thường khác... Không dùng chung đồ dùng sinh hoạt cá nhân (vật dụng ăn uống, khăn mặt, khăn tắm, bàn chải đánh răng, xô, chậu…) với người có bệnh. Phòng bệnh đặc hiệu: Hiện nay đã có vắc xin tiêm phòng viêm gan A cho đối tượng trên 1 tuổitheo phác đồ 2 mũi cách nhau ít nhất 6 tháng; tuy nhiên vắc xin viêm gan A giá thành còn cao./. |
Viết bình luận