Cr’ăy dại bấc bhlâng u váih cóh a choo, mèo. Tước nâu cơy, y học t’mêê n’nâu lâng y học ty đanh nắc lứch xay moon cr’ăy dại bêl u váih nắc bhrợ ng’chêết bil.

     Đợ manuýh crêê cr’ăy dại nắc tu crêê a choo, mèo crêê cr’ăy dại cắp cắh cậ k’bhái. Đác ha vi tơợ bh’năn crêê pr’lúh cr’ăy nắc pa trơơi vi – rút dại ooy manuýh đhị băng cắp, đhị băng k’bhái cắh cậ đhị crêê ta k’bhái cóh n’căr. Bêl crêê a choo, mèo cắp, đhanuôr lâng pr’zớc lêy ghít, đương lêy a choo, mèo n’nắc cóh 10 t’ngay lâng bhrợ têng bh’rợ tiêm z’nươu zâl cr’ăy dại crêê cơnh.

     Rau n’léh cóh manuýh crêê k’ăy dại nắc k’pân đhí, k’pân ha đác, buôn jựch, liệt, mắt bhrôông. Đợ t’ngay u váih cr’ăy tơợ 10- 120 t’ngay, t’đui đhị zr’lụ u cắp lâng đhr’năng c’rơ âng vi- rút dại.

Bh’rợ pa dứah bha lâng, liêm choom bhlâng đoọng pa dứah bêl crêê a choo, mèo dại cắp cắh cậ crêê k’đhơợng vi- rút dại cóh xoọc đâu nắc ng’tiêm phòng zâl cr’ăy dại lâng huyết thanh zâl cr’ăy dại đơớh lấh mơ nắc liêm choom lấh mơ, cắh choom chêếc pa dứah lâng z’nươu n’lơơng, buôn bhrợ cr’ăy ngân lấh mơ.

     Bh’rợ tiêm z’nươu zâl cr’ăy dại crêê cơnh lâng loon đơớh nắc chr’nắp pa bhlâng, bhrợ đoọng ha manuýh crêê a choo, mèo cắp doọ dưr váih rau cắh liêm crêê. Nâu cơy nắc muy bơr rau xa nay chr’nắp, bhrợ đoọng ha đhanuôr n’năl ghít lâng bhrợ têng liêm crêê bh’rợ tiêm zâl cr’ăy dại.

      Tiêm z’nươu cr’ăy dại cơnh ooy vêy u crêê?

    Đợ manuýh crêê a choo cắp doọ glúh aham: Lâng manuýh ắt cóh vel đong vêy váih pr’lúh cr’ăy dại nắc choom tiêm z’nươu zâl dại lâng đh’rứah lâng bh’rợ đương ch’mêết lêy a choo. Ha dang lấh 10 t’ngay, a choo doọ chêết nắc xăl tơợ bh’rợ pa dứah dự phòng xang bêl váih nắc bhrợ t’váih cơnh bh’rợ l’lăm u váih.

    Lâng manuýh cóh vel đong doọ váih pr’lúh, nắc đương ch’mêết lêy a choo cóh 10 t’ngay, ha dang a choo chêết nắc ng’lướt tiêm z’nươu. Ha dang a choo dzợ mamông, pr’zớc doọ dzợ lướt tiêm phòng.

    Manuýh ơy tiêm z’nươi zâl dại lâng crêê a choo cắp: Lâng manuýh ơy tiêm z’nươu zâl dại, ha dang crêê a choo cắp, cóh a chắc a zân nắc dzợ vêy z’nươu zâl cr’ăy dại nắc doọ dzợ ng’tiêm z’nươu zâl cr’ăy dại. Ha dang xơợng a chắc a zân c’rơ zâl cr’ăy dại cắh dzợ lâng a choo, mèo cắp crêê cr’ăy dại nắc ng’tiêm muy chu cớ. Ch’mêết lêy cóh 10 t’ngay, ha dang a choo, mèo doọ chêết nắc doọ dzợ ng’tiêm z’nươu zâl cha groong cr’ăy. Ha dang a choo, mèo n’nắc k’ăy nắc đơơh ng’lướt ooy y tế dự phòng cóh vel đong đoọng khám lâng xay moon pa dứah loon đơớh.

    P’niên k’tứi crêê a choo cắp: Đương ch’mêết lêy cóh 10 t’ngay, ha dang a choo, mèo n’nắc doọ n’léh cr’ăy dại nắc doọ ơy ng’tiêm z’nươu zâl cr’ăy dại.

    Ha dang a choo cắh ơy vêy ta tiêm z’nươu zâl pr’lúh cr’ăy, nắc đơớh ng’tiêm z’nươu zâl dại ha p’niên đh’rứah lâng bh’rợ đương ch’mêết lêy a choo, mèo n’nắc cóh 10 t’ngay. Ha dang a choo doọ chêết nắc doọ dzợ ng’tiêm cắh cậ xăl tơợ bh’rợ pa dứah dự phòng xang bêl crêê ooy bh’rợ pa dứah doọ ơy crêê.

    Lâng apêê pân đil vêy a chắc k’đháp crêê a choo, mèo cắp: Pân đil xoọc vêy a chắc k’đháp buôn nắc c’rơ đhur pa bhlâng. Ha dang crêê a choo, mèo cắh ơy tiêm vắc xin zâl cr’ăy dại nắc đơớh ng’đơơng ooy Trung tâm Y tế dự phòng đoọng tiêm z’nươu zâl cr’ăy dại crêê cơnh lâng manúyh xoọc vêy a chắc k’đháp.

     Lêy ghít: Bêl tiêm vắc xin nắc ng’tiêm zập liều ting cơnh xa nay âng apêê bhrợ têng, crêê cơnh kỹ thuật lâng vắc xin nhâm mâng vêy ta đớc cóh nhiệt độ tơợ 4- 8 độ C. Tiêm crêê cr’chăl bhlưa pazêng g’lúh tiêm ting cơnh bh’rợ pa choom âng apêê bhrợ têng vắc xin.

     Bh’rợ zư lêy a chắc a zân xang bêl tiêm

    Cắh choom pa bhrợ pa bhlâng nhứh, nhâm mâng vêy c’rơ creê cơnh đoọng ắt tớt lâng pa bhrợ pa têng. Bếch crêê cơnh, cắh choom blơớc đanh.

     Cắh choom ộm buáh, bia, đươi đợ chất kích thích cóh cr’chăl tiêm phòng. Nhâm mâng vêy zập chế độ dinh dưỡng.

    Cắh choom đươi z’nươu corticoides, ACTH, z’nươu pa xiêr đhr’năng zâl cha groong cr’ăy bêl tiêm lâng xang bêl tiêm vắc xin cr’ăy dại 6 c’xêê.

     Ha dang xang bêl tiêm zâl cr’ăy dại, manuýh ta tiêm dưr váih đhr’năng cơnh: Đhị ta tiêm crêê k’cơợt, êếh lâng k’ăy; a chắc a rang xơợng k’bao, vir móh mặt, k’hir, k’ăy n’hang, dị ứng… nắc đơớh ng’tước ooy cơ sở y tế đoọng loon đơớh ng’pa dứah./.

Tiêm phòng dại khi bị chó cắn

(Theo Song khoe.vn)

    Bệnh dại chủ yếu xuất hiện ở những động vật máu nóng như chó, mèo. Cho đến nay, y học hiện đại lẫn y học cổ truyền đều khẳng định bệnh dại khi lên cơn thì đều dẫn đến tử vong.

    Những người mắc bệnh dại là do chó, mèo bị bệnh dại cắn hoặc cào. Nước dãi từ những con vật bị nhiễm bệnh sẽ truyền vi-rút dại sang người thông qua vết cắn, vết cào hoặc những vết thương trầy xước ở trên da. Khi bị chó mèo cắn, bà con và các bạn cần quan sát, theo dõi con vật trong vòng 10 ngày và thực hiện tiêm phòng dại theo đúng quy định.

     Biểu hiện lâm sàng của bệnh dại ở người là sợ gió, sợ nước, co giật, liệt, mắt đỏ. Thời gian ủ bệnh thường là 10 - 120 ngày, tùy thuộc vào vị trí vết cắn và độc lực của vi-rút dại.

    Biện pháp duy nhất và hiệu quả nhất để chữa trị những đối tượng bị động vật dại cắn hoặc tiếp xúc với vi-rút dại hiện nay là tiêm phòng dại và huyết thanh kháng dại càng sớm càng tốt, không nên tự ý tìm cách chữa bệnh bằng các phương thuốc không rõ nguồn gốc, gây nguy hại đến tính mạng.

     Việc tiêm phòng dại đúng đắn và kịp thời là điều cần thiết, giúp con người tránh khỏi những hệ quả đáng tiếc có thể xảy ra khi bị chó, mèo cắn. Sau đây là một số lưu ý quan trọng, giúp bà con hiểu rõ và thực hiện đúng việc tiêm phòng dại.

     Tiêm phòng dại như thế nào cho đúng?

    Những người bị chó cắn không chảy máu:  Đối với những người ở địa phương có lưu hành dịch nên tiêm phòng dại và kết hợp việc theo dõi con chó. Nếu sau 10 ngày, con chó không chết thì chuyển từ điều trị dự phòng sau phơi nhiễm thành trước phơi nhiễm.

Với đối tượng ở địa phương không có dịch bệnh dại lưu hành, thì cần theo dõi con chó trong vòng 10 ngày, nếu con chó chết thì cần đi tiêm phòng ngay. Nếu con chó còn sống, bạn không cần đi tiêm phòng.

    Người đã tiêm phòng dại và bị chó nhà cắn: Đối với những người đã tiêm phòng dại, nếu bị chó nhà cắn, cơ thể vẫn còn kháng thể có hiệu lực để bảo vệ với bệnh dại thì có thể không cần tiêm phòng.

Nếu nhận thấy nồng độ kháng thể dưới ngưỡng bảo vệ và con vật nghi bị mắc bệnh dại thì cần tiêm nhắc lại. Theo dõi trong 10 ngày, nếu con vật không bị chết thì không cần tiêm phòng. Nếu con chó bị ốm, bệnh thì cần tìm đến cơ sở y tế dự phòng ở địa phương để được thăm khám và tư vấn kịp thời.

    Trẻ nhỏ bị chó cắn:  Quan sát trong 10 ngày, con vật không có biểu hiện của bệnh dại thì chưa cần tiêm phòng dại ngay.

    Nếu con chó chưa được tiêm phòng, bạn có thể tiêm phòng dại ngay cho trẻ kết hợp với việc quan sát con vật trong vòng 10 ngày. Nếu con vật không chết thì ngừng tiêm phòng hoặc chuyển từ điều trị dự phòng sau phơi nhiễm thành trước phơi nhiễm.

     Đối với phụ nữ mang thai bị chó, mèo cắn: Phụ nữ đang mang thai thường có sức đề kháng kém. Nếu chó, mèo chưa được tiêm ngừa vắc-xin phòng dại thì cần đưa ngay tới Trung tâm Y tế dự phòng để được tiêm phòng dại phù hợp với người đang mang thai.

     Lưu ý: Khi tiêm vắc-xin cần phải tiêm đủ liều theo quy định của nhà sản xuất, đúng kĩ thuật và vắc-xin đảm bảo được bảo quản ở nhiệt độ từ 4 - 8^oC. Phải thực hiện tiêm đúng khoảng cách giữa các mũi tiêm theo đúng hướng dẫn của nhà sản xuất vắc-xin.

     Cách chăm sóc sau khi tiêm phòng dại

    Không được làm việc quá sức, đảm bảo sức khỏe để sinh hoạt và lao động. Ngủ đủ giấc, không thức quá khuya.

    Tuyệt đối không uống rượu, bia, sử dụng các chất kích thích trong thời gian tiêm phòng. Đảm bảo chế độ dinh dưỡng hợp lý.

    Không sử dụng các loại thuốc corticoides, ACTH, thuốc làm giảm miễn dịch trong và sau khi tiêm vắc-xin dại 6 tháng.

    Nếu sau khi tiêm phòng, bạn gặp các phản ứng phụ như: Tại chỗ tiêm bị ngứa, sưng và đau; toàn thân thấy mệt mỏi, đau nhức, chóng mặt, sốt, đau khớp, dị ứng... thì cần đến ngay cơ sở y tế để được điều trị kịp thời./.