Đh'rưah lâng apêê bh'rợ văn hóa âi bơơn xay moon năc C'kir văn hóa phi vật thể câp k'tiêc k'ruung, bh'rợ cooch booc bơơn lêy năc muy râu liêm pr'hay đơơng âng c'leh chr'năp la lay âng đha nuôr Cơ Tu tỉnh Quảng Nam. Zâp vel n'đoo âng đha nuôr Cơ Tu công vêy đợ apêê c'cooch b'booc g'lăng z'hai cơnh lâng bâc cr'nooch đơơng âng z'hai g'lăng, cr'noọ bh'rợ văn hóa c'bhuh ma nưih.

T’taanh ch’chiêh năc đoo bh’rợ ơy tơợ lang a hay âng đhanuôr acoon coh ặt truih da ding ca coong Trường Sơn. Tơợ a ngoọn c’rêê, k’tang, p’oo.. apêê ma nuyh Cơ Tu choom t’taanh đhị da ding ca coong Quảng Nam ơy taanh bhrợ bấc pr’đươi buôn đươi coh đong. Lâh mơ apêê pr’đươi cơnh c’xu, apêê choom t’taanh ch’chiêh đhị chr’hoong da ding ca coong Tây Giang dzợ bhrợ t’vaih bấc pr’đươi lơơng, bhrợ liêm cra đoọng ha pêê t’mooi câl đươi, pa chô bh’nơơn đoọng ha pr’loọng đong.

Bhiêc bhan Cha ha roo t’mêê năc muy coh bâc đhr’niêng bh’rợ chr’năp coh pr’ăt tr’mông âng ma nưih Cơ Tu. Bhiêc bhan năc đoọng pa căh râu chăp hơnh cơnh lâng plêêng k’tiêc lâng abhô dang âi đoọng ha đha nuôr vel bơơn boo crêê đhí liêm, hân noo bhrợ têng choor châc. Bhiêc bhan Cha ha roo t’mêê bơơn đha nuôr Cơ Tu bhrợ têng zâp c’moo.

(Độc đáo Nói Lý, Hát lý của người Cơ Tu)

N’đhơ t’cooh t’ha ha dợ t’cooh Alăng Mỹ ặt đhị chr’val da ding ca coong Hòa Bắc, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng ta luôn lưch loom lâng bh’rợ zư lêy, pa dưr chr’năp văn hóa ma nuyh Cơ Tu.

Coh pazêng c’moo ahay, chr’hoong da ding k’coong Đông Giang, tỉnh Quảng Nam ta luôn t’bhlâng pa dưr xa nay bh’rợ âng apêê vêy bấc ngai chăp coh đhanuôr acoon coh. Coh pazêng bhươl cr’noon Cơ Tu, manuyh vêy bấc ngai chắp năc dưr vaih “poong pa têệt” bhlưa chính quyền lâng đhanuôr, vêy bấc râu chroi đoọng chr’năp coh bh’rợ pa dưr pr’ắt tr’mông, pa xiêr đharựt nhâm mâng lâng zư lêy, pa dưr râu chr’năp pr’hay văn hoá ty đanh âng đhanuôr acoon coh.

Bêl t’cooh đhur, ma nuyh Cơ Tu buôn ra văng bhrợ t’rang đoọng ha c’la lâng ma nuyh đong đay. Nâu đoo năc pr’đươi chr’năp bơơn ta đoọng căh cợ c’la đay bhrợ đoọng đươi bêl ting chô lâng a bhô dang.

Xong a’tao nắc râu a’đhắh dzăm ặt ma mung cóh crâng k’coong. Cóh Việt Nam, xong a’tao váih bấc đhị zâp tỉnh tơợ Ninh Thuận moót tước Long An. Đhị tỉnh Quảng Ngãi, bh’rợ băn xong a’tạo nắc bh’rợ t’mêê hân đhơ cơnh đêếc vêy đơơng chô bh’nơơn liêm choom, zooi đoọng bấc pr’loọng đông pa dưr dal zên pa chô.

Đươi dua đợ pr’đươi bâc ơl âi vêy l’lăm, chr’hoong da ding ca coong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam xooc bhrợ k’rơ bh’rợ zooi pa choom đoọng apêê lơp pa choom bh’rợ lang a hay, coh đêêc vêy bh’rợ taanh dzăc âng ma nưih Cơ Tu. Apêê lơp pa choom đoọng bh’rợ n’nâu căh muy bhrợ t’vaih bh’nơơn pr’đươi pa câl chr’năp dal năc dzợ chroi đoọng bhrợ pa dưr, zư đơc chr’năp văn hóa lang a hay âng đha nuôr Cơ Tu.

Công cơnh đha nuôr Cơ Tu coh tỉnh Quảng Nam, đha nuôr Cơ Tu chr’hoong da ding ca coong Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế ta luôn lêy chiing cha gâr năc cr’van chr’năp, năc cr’van ma bhuy p’têêt lâng pr’ăt tr’mông âng đha nuôr coh đâu. N’đhơ cơnh đêêc, đhị pr’đơợ moot ăt bhrợ lâng Bha lang k’tiêc ting t’ngay ting đhộ bhưah, xa nul chiing cha gâr xooc ngoop r’dợ coh apêê vel bhươl ma nưih Cơ Tu.