Các buôn làng của người Cơ Tu ở các huyện Tây Giang, Đông Giang hay Nam Giang dù giàu hay nghèo đều có nhà Gươl. Nhà Gươl là nơi sinh hoạt của cả thôn làng, là chốn linh thiêng đối với họ. Làng nào không có nhà Gươl xem như làng đó mất đi gốc gác truyền thống văn hoá.

Tợơ a hay, bêl pa hay tước vel bh’rợ tr’nêng, pân lơơng buôn ngoọ tước bấc ma nuyh ặt cóh vel bhrợ têng muy bh’rợ. Đhơ cơnh đếêc, đhị vel Phú Túc, chr’val Hòa Phú, chr’hoong Hòa Vang, thành phố Đà Nẵng dzợ muy a năm ma nuyh bhrợ bh’rợ zệê buôh cơnh ty đanh a hay. Nắc đoo t’cooh Lê Văn Nghĩa, 66 c’moo, ma nuyh zư lêy bh’rợ zệê buôh Cơ Tu đhị vel Phú Túc.

Đợ n’lung pr’đươi ra pặ liêm pr’hay cơnh lâng bấc bh’nơơn liêm chrih la lay muy âng đha nuôr Cơ Tu a năm vêy âi dưr váih đhị t’đang t’pấh t’mooi coh t’ngay Bhiệc bhan “Tơợp bhrợ cha – bhrợ t’váih râut’mêê” t’mêê ta bhrợ đhị Đà Nẵng. Căh ta luôn, n’đhang bơr pêê c’xêê muy chu, đha nuôr lâng t’mooi nắc bơơn chơớc năl đợ c’leh liêm văn hóa ma nứih Cơ Tu âng đha nuôr zr’lụ da ding ca coong coh m’pâng phố biển Đà Nẵng.

Gươl – da dul âng vel ma nứih Cơ Tu, bơơn c’đhâng pa dưr tơợ râu đoàn kết, bhriêl g’lăng, k’rong zư đớc cắh năl mơ xa nay liêm pr’hay âng đha nuôr da ding ca coong. Gươl dưr váih cơnh muy râu pa căh đoọng ha c’rơ âng vel bhươl, k’rong liêm zấp c’leh văn hóa ty đanh âng vel, bơơn zư đớc tơợ bấc lang.

Bêl dzợ k’tứi ahêê nắc zập ngai lứch ơy bơơn xơợng xay truíh lang bh’lêê bh’la âng apêê a dếch, apêê a mế lâng âng apzêng apêê cô giáo. Cóh k’tiếc k’ruung hêê, lang bh’lêê âng muy acoon cóh, muy zr’lụ miền nắc lứch đợ vêy chr’nắp pr’hay la lay. Lang bh’lêê bh’la âng đhanuôr Cơ Tu cóh pazêng chr’hoong da ding k’coong tỉnh Quảng Nam công cơnh đêếc, pazêng rau t’ruíh nắc vêy đợ rau la lay. Đhanuôr lâng pr’zớc đh’rứah lâng PV A Lăng Lợi chêếc n’năl đợ rau chr’nắp pr’hay cóh lang bh’lêê bh’la âng đhanuôr Cơ Tu cóh chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam ớ!

Bhrợ ha cơnh đoọng zư lêy pr’hoọm liêm chr’bắp văn hoá ty ahay... nắc đoo râu ặt k’rang k’noọ lêy âng bấc lang đhanuôr, cán bộ Cơ Tu cóh chr’hoong k’coong ch’ngai k’noong k’tiếc Tây Giang, tỉnh Quảng Nam. Lướt chấc c’lâng bh’rợ đoọng zư lêy đợ pr’hát acoon cóh Cơ Tu, amoó A Rất Cúc, cán bộ Trung tâm Văn hoá thông tin chr’hoong Tây Giang ơy lêy pa choom pr’hát Cơ Tu đoọng ha zâp apêê p’niên k’tứi. Lớp học bơơn độp râu hơnh déh, yêm loom âng zâp apêê p’niên k’tứi lâng bấc apêê k’căn k’conh đhị Tây Giang...

Đợ đhr’nông moong-nắc đông ắt tớt đh’rứah zr’nưm chr’nắp ty âng pr’loọng đông manứih Cơ Tu cóh zâp chr’val Cà Dy, Tà Bhing, Tà Pơơ, chr’hoong Nam Giang, tỉnh Quảng Nam bhrợ padưr đhị đông cóh truíh c’lâng lướt k’noong k’tiếc, n’jứah bhrợ padưr p’cắh râu liêm chr’năp đoọng ha ta mooi, n’jứah zúp lêy bhrợ padưr râu ty chr’nắp đenh đươnh âng đhanuôr cóh k’coong ch’ngai.

Tại huyện miền núi Nam Giang, tỉnh Quảng Nam, đồng bào Cơ Tu thường mời khách quý tới nhà thưởng thức một loại rượu đặc biệt với tên gọi Tà Vạc. Đây là loại rượu tự nhiên mang hương vị của núi rừng Trường Sơn. Trong tiết mục Dưới mái nhà gươl hôm nay, chúng ta cùng gặp gỡ và làm quen với anh A Rất Thưng ở thôn A Dinh, xã Chà Vàl, huyện Nam Giang, tỉnh Quảng Nam qua bài trao đổi về cách làm cây Tà Vạc này nhé.

Ting cơnh đhr’niêng bh’rợ âng ma nứih Cơ Tu cóh da ding ca coong tỉnh Quảng Nam bêl n’niên ca coon n’dhơ n’jưih, n’đil zêng pay tô ​ca conh lâng bơơn đươi dua cr’van cr’bhô bêl ca conh ca căn bil căh cậ ca conh lướt pay k’điêl la lay.

Nam Giang nắc chr’hoong da ding ca coong, c’noong k’tiếc âng tỉnh Quảng Nam. Pr’ặt tr’mông âng đha nuôr apêê acoon cóh Ve, Tà Riềng, Cơ Tu… cóh đâu dzợ bấc râu zr’nắh k’đháp. Pr’loọng đong đha rựt lâng đăn đha rựt dzợ bấc. Bấc c’moo ha nua, chính quyền lâng ngành chức năng âi vêy bấc c’lâng bh’rợ, bấc pr’đhang bh’rợ pr’hay đoọng pa xiêr đha rựt nhâm mâng, đợ pr’loọng đha rựt coong âi xiêr ting c’moo. N’đhơ cơnh đêếc, đhr’năng n’niên bấc ca coon cóh apêê díc điêl dzợ đha đhâm c’mâr zr’lụ da ding Nam Giang xoọc vêy cr’đơơng dưr bấc, cr’đơơng ting bấc râu cắh liêm crêê, bhrợ cắh liêm râu pa dưr tr’mông tr’méh – pr’ặt tr’nợt âng vel đong.