Mphŭn pŏk dŭm hdră dhar kreh yan mnga Giáp Thìn 2024 jing Klei bhiăn mgrông Quốc mẫu Âu Cơ ti Wăl hiu čhưn ênguê lăn mnga êa mơak, dhar kreh, êpul êya Kŏ Tam, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak. Hlăm ai êwa mpŭ, knăm anei dưi mkŏ mjing bi êdah ai tiê hdơr knga, lač jăk kơ Quốc Mẫu, hŏng dŭm mta mnơ̆ng ba myơr mâo ƀêñ braih, điŏ, chè mmih lehanăn lu mta mnơ̆ng jăk mơ̆ng alŭ wăl. Mnuih buôn sang lehanăn phung tuê hiu čhưn ênguê dưi nao čhưn dlăng lehanăn ba m’ĭt klei čang hmăng ti ana kyâo čang hmăng. Nao hiu hŏng gŏ sang, Nguyễn Thị Thoạt, 70 thŭn, ti ƀuôn hgŭm Tân Lợi, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt brei thâo:

“Gưl tal êlâo kâo hriê ti knăm mgrông quốc mẫu Âu Cơ. Kâo mgei ai tiê lehanăn mtă kơ phung anak čô hdơr nanao kơ phŭn agha ana hruê̆ pô lehanăn thâo mpŭ, hdơr kngan kơ Quốc Mẫu, đru kơ phung anak thâo săng lehanăn kriê kjăp hƀuê ênuk mơ̆ng anak mnuih Việt Nam drei, hdơr kơ phŭn agha ana hruê̆ pô, kơ aê aduôn atâo atiêt pô”.

Mơ̆ng thŭn 2019 truh kơ ară anei, tinei kreh mâo knăm čuh myơr brui mngưi, lač jăk kơ Quốc Mẫu hlăm hruê 25 mlan 12 hluê hruê mlan ƀlĕ lehanăn knăm mgrông Quốc Mẫu hlăm hruê 7 mlan 1 hluê hruê mlan ƀlĕ hlăm grăp thŭn. Nguyễn Thị Ngọc Anh, Khua anôk bruă brei thâo, knăm mgrông Quốc Mẫu Âu Cơ jing sa knhuah dhar kreh jăk siam, mjing klei hgŭm mguôp hlăm êpul êya mnuih djuê ƀiă ƀrư̆ hruê mâo lu mnuih thâo lehanăn nao hgŭm.

“Ngă yang quốc mẫu Âu Cơ lač kơ klei yăl dliê kơ Quốc mẫu Âu Cơ atăt 50 čô anak đĭ kơ čư̆, siă suôr hŏng klei bhiăn hluê tĭng mniê mơ̆ng mnuih ƀuôn sang djuê ƀiă ti krĭng Lăn dap kngư, msĕ mnui djuê ana Êđê ti Dak Lak ară anei ăt dôk klei bhiăn hluê tĭng mniê. Mbĭt anăn ăt čang hmăng kơ grăp čô mnuih mơ̆ng klei yăl dliê “Sa amĭ kkiêng kơ êtuh čô anak” anei srăng hrăm mbĭt bi hgŭm mguôp mkŏ mkra ala čar, ƀuôn sang, hrăm mbĭt hdĭp mda, đru čung ba hdơ̆ng găp”.

Dŭm hdră dhar kreh, knăm m’ak yan mnga lŏ dưi mkŏ mjing ti dŭm kdriêk, wăl krah hlăm čar Dak Lak. Êdah êdi msĕ si: Hruê m’ak dhar kreh, mjuăt ktang asei mlei mnuih djuê ana Mông ti kdriêk Krông Bông, Knăm m’ak Hảng Pồ ti wăl krah Ƀuôn Hô, Knăm m’ak dhar kreh djuê ana Việt Bắc ti kdriêk Krông H’Nang, Klei bi lông bi mjeh Vụ Bổn… Ti kdriêk Krông Ana mâo 2 hdră prŏng jing Klei bi lông mtiŏ mran djuê ana pŏk mlar lehanăn Knăm mtrŭn gơ̆ng ngă yang mơ̆ng mnuih Mường. Hoàng Minh Giám, K’iăng khua Anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Krông Ana brei thâo:

          “Anei jing sa knhuah jăk siam mơ̆ng dŭm djuê ana ti kdriêk Krông Ana čiăng akâo kơ phung yang dlăng kriê ala čar êđăp ênang, ngă bruă djŏ boh mnga. Ăt hlăm wưng snei čiăng iêu mthưr lehanăn hưn mthâo pŏk rup Krông Ana jăk siam, grăp thŭn ăt mkŏ mjing lu hdră jak iêu phung tuê hriê čhưn ti Krông Ana”.

          Ti să Čư̆ Prŏng, Anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk Êa Kar, mkŏ mjing leh Hruê m’ak Dhar kreh dŭm djuê ana kdriêk tal 3 hŏng lu hdră msĕ si: Mdah kdŏ mmuñ djuê ana, bi lông klei hlăp lêñ djuê ana, mdah lehanăn ƀơ̆ng dŭm mta mnơ̆ng jăk ti djăp krĭng, tui ksiêm wăl anôk dhar kreh Yŭ Dưr, Lăn dap kngư lehanăn dhar kreh ñŭ kma, nao dlăng drai y Bar; bi lông mtiŏ mran Ka Yak; hưn mdah dŭm mta mnơ̆ng OCOP.

Hŏng 28 djuê ana hrăm mbĭt hdĭp mda, mă bruă ti 220 alŭ, ƀuôn hlăm kluôm kdriêk mjing gru kruăk hŏng lu êa mil knhuah dhar kreh mâo bi êdah ti knăm m’ak. Mbĭt hŏng ênai čing čhar mơ̆ng mnuih Êđê, ênai brŏ tính mmuñ then mơ̆ng mnuih Tày-Nùng, ênhiang mmuñ quan họ Bắc Ninh jing dŭm klei hlăp lêñ djuê ana jiă knhuah đưm msĕ si bhir còn, mnuh bê, guôm ală tiŏ mă bip…

          Hluê si Lại Đức Đại, K’iăng khua Knơ̆ng bruă Dhar kreh – mjuăt ktang asei mlei lehanăn hiu čhưn ênguê Dak Lak, dŭm hdră dhar kreh, knăm m’ak ti alŭ wăl dưi mkŏ mjing jih mlan 1. Dŭm klei bhiăn, knăm m’ak mâo boh phŭn m’ak hlak ba êa mil jăk siam mơ̆ng dŭm djuê ana, bi êdah klei lu jơr hlăm knhuah dhar kreh mơ̆ng 49 djuê ana ayŏng adei dôk hdĭp ti alŭ wăl. Anei amâo djŏ jing hdră đru mtrŭt mđĭ bruă hiu čhưn ênguê ƀiădah lŏ mjing tač hlăp jăk, ba klei m’ak kơ mnuih ƀuôn sang lehanăn phung tuê hiu čhưn ênguê kơ phung tuê hiu čhưn ênguê hlăm hruê akŏ yan mnga.

“Dŭm hdră dhar kreh, kdŏ mmuñ, mjuăt ktang asei mlei djŏ tuôm kơ bruă kriê pioh knhuah dhar kreh djuê ana dưi mkŏ mjing mčhĭt m’uăt ti dŭm kdriêk, boh nik mơ̆ng hruê 5 – 15/1 mâo ti lu alŭ wăl hlăm kdriêk. Dŭm hdră mkŏ mjing djŏ hlăm dŭm hruê akŏ yan mnga hơ̆k m’ak čiăng kơ mnuih ƀuôn sang dưi mâo sa thŭn mrâo hŏng lu klei jăk yâo lehanăn čang hmăng”.