Têt Djuê ana ăt jing yan bhang lăn dap kngư. Leh pưk hma hrui êmiêt jih, mnuih ƀuôn sang Bahnar mphŭn mkŏ mjing dŭm knăm m’ak djuê ana mơ̆ng đưm, lŏ pia jing yan “Huă blăm mnăm thŭn”. Hlăm anăn, knăm lui msat jing sa hlăm dŭm knăm m’ak prŏng hĭn, m’ak hĭn lehanăn mâo mklin msĕ si djăp ênŭm boh tŭ yuôm dhar kreh jăk siam hlăm wăl anôk dhar kreh čing čhar Lăn dap kngư. Čiăng mkŏ mjing knăm lui msat, mnuih ƀuôn sang mprăp djăp ênŭm dŭm mta mnơ̆ng msĕ si êmô, kbaŏ, ŭn, mnŭ, kpiê čeh, braih… Mnuih ƀuôn sang khădah ti ya anôk tơdah hmư̆ hing srăng wĭt hŏng knăm m’ak anei. Khua mduôn Lick, ƀuôn Piơm, wăl krah Đak Đoa, čar Gia Lai, bi hdơr

 “Têt mơ̆ng mnuih Bahnar đưm jing Knăm lui msat (Brư̆ yang đang pơsat), êlâo adih mnuih ƀuôn sang amâo mkŏ mjing klei huă ƀơ̆ng Têt ƀiădah mkŏ mjing Knăm lui msat. Grăp blư̆ truh yan lui msat, kâo mgei ai tiê, hdơr snăk kơ wăl anôk ênuk đưm, hlăk dŭm ana Blang čuh blang mnga hruh huč, dŭm drei čĭm hôč bŏ lăn adiê msĕ si m’ak mbĭt hŏng mnuih ƀuôn sang alum jak iêu hriê mnăm kpiê čeh ƀâo mngưi dhưt, hrăm mbĭt hŏng ai ênai čing čhar bŏ krĭng čư̆ dliê. Dlăng kdrăn mdiê lŏ ƀuh mnuih mơ̆ng ƀuôn mkăn ktuê êlan guê hriê hgŭm mbĭt hŏng knăm klui msat, kâo hdơr nanao. Bi ară anei knăm lui msat amâo lŏ mâo lu ôh, jih jang mnuih mkŏ mjing s’aĭ têt djuê ana đưm, hgŭm mguôp, m’ak mbĭt grăp blư̆ truh yan mnga hriê./.

Y-Sêr, Khua dlăng bruă Đảng nah gŭ, pô mâo kơhưm ti ƀuôn Jun Juh, să Đức Minh, kdriêk Dak Mil, čar Dak Nông brei thâo, yan huă blăm mnăm thŭn ƀơ̆ng čĭm êmô mơ̆ng mnuih ƀuôn sang êlâo jing jing mmông mkŏ mjing klei ngă wĭt ba wĭt mdiê hlăm hjiê. Klei ngă yang dưi mkŏ mjing mơ̆ng mlan 12 thŭn dih truh kơ mlan 1 thŭn êdei leh anăn grăp gŏ sang bi mkŏ mjing, hluê si klei găl hlăm gŏ sang srăng ngă hlăm hnơ̆ng mdê mdê.

           “Klei ngă yang ba wĭt mdiê hlăm hjiê mâo mnuih ƀuôn sang djuê ana M’Nông mkŏ mjing jăk mơak, mâo kpiê čeh, mâo klei tông čing, ti sang mâo lu mdiê srăng čuh ŭn, mâo lu kreh yap jing mâo 100 bŭng kơ dlông srăng čuh êmô amâodah čuh kbao. Mmông anăn mnuih ƀuôn sang mâo klei bi mguôp, hrăm mbĭt mđing truh kơ yan bluh pla mrâo.”

Ti kdriêk knông lăn Tuy Đức, čar Dak Nông ăt jing anôk dôk hdĭp sui thŭn mơ̆ng mnuih ƀuôn sang djuê ana Mnông. Điểu Xoong, pô mâo kơhưm ti ƀuôn Diêng Đu, să Đăk Ngo, kdriêk Tuy Đức brei thâo, hluê si hdră bhiăn mơ̆ng djuê ana, sĭt truh yan hrui êmiêt, mnuih ƀuôn sang lŏ bi mkŏ mjing klei ngă yang mơak mdiê mrâo. Anei jing sa knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih djuê ana M’Nông.

 “Klei ngă yang mơak mdiê mrâo mơ̆ng mnuih ƀuôn sang mkŏ mjing grăp thŭn leh ba wĭt mdiê hlăm hjiê. Anei jing knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih djuê ana Mnông pô, grăp sang mkŏ mjing leh anăn mnuih ƀuôn sang hơ̆k mơak, mâo klei bi mguôp. Ƀri wưng thŭn mrâo kâo hơêč hmưi kơ jih jang sa thŭn mrâo mâo lu klei tŭ jing.”

Phŭn dô dih mnuih K’Ho ti kdriêk Dam Rông, čar Lâm Đồng mâo leh hdră bhiăn bi hơêč hmưi wưng tết akŏ thŭn. Mnuih K’Ho mâo klei mĭn sơnei, akŏ thŭn mrâo jing wưng mlih yan, mmông anăn mnuih ƀuôn sang leh bruă pưk bruă hma. Wưng anei, čiăng mâo klei bi mguôp hĭn hlăm gŏ sang, êpul êya yang ƀuôn, phung ayŏng amai adiê hlăm gŏ sang msĕ si ayŏng, adei êkei nao čuă amai, čuă adei mniê pô leh anăn mklăk wĭt čiăng hơêč hmưi tếr. Diñu kreh ba dŭm mta mnơ̆ng mđup brei akŏ thŭn msĕ si điŏ dưm hlăm boh gĭt dưi pia jing piang phú, piang phàng dưm hlăm pơlơ (mnơ̆ng pioh dưm êsei amâodah hlăm êlŭ) truh kơ sang pô nao čuă. Rơ Ông Ha Jràng, ti alŭ 1, să Liêng Srông, kdriêk Dam Rông lač, klei jing tết jăk yâo mơ̆ng mnuih djuê ana K’Ho grăp blư̆ truh yan mnga:

 “Nao hơêč hmưi tết akŏ thŭn, tơdah pô jing amiêt nao čưa sang amai adei mniê srăng ba sa ksir mtei, amâodah čhiêm đưm. Ba wăt añŭ čiăng băk kơ amai adei mniê leh anăn mâo klei blŭ hơêč hmưi thŭn mrâo. Bi phung amai phung adei tơdah nao ti sang ayŏng, sang adei êkei pô srăng ba mnơ̆ng pơ̆k mñam, ƀiă prăk, amâodah mnŭ leh anăn hơêč hmưi kơ ayŏng kơ adei êkei pô thŭn mrâo rông mnŭ mâo lu boh, lu êđai, thŭn mrâo amiêt awa mâo klei suai pral, mă bruă đĭ kyar…”

          Djŏ hlăm wưng drông thŭn mrâo yan mnga Giáp Thìn 2024, ăt jing mmông mnuih ƀuôn sang krĭng Lăn Dăp Kngư mkŏ mjing dŭm knăm mơak knhuah gru msĕ si đĭ dôk sang mrâo, ngă yang mdiê mrâo, klei kƀĭn dhar kreh yang ƀuôn…čiăng mđĭ hĭn klei thâo bi mguôp, thâo săng hdơ̆ng pô, bi dôk gŭ blŭ hrăm leh sa thŭn mă bruă suăi êmăn, hrăm mbĭt kah mbha klei hriăm mă bruă knuă, hmăng hmưi thŭn êdei hrui pĕ lu hĭn kơ thŭn êlâo, drông tết thŭn êdei hơ̆k mơak hĭn, mnuih ƀuôn sang trei mđao kluôm ênŭm, mâo klei bi mguôp lu hĭn.

Hlăm gưl drông thŭn mrâo, ƀuôn Kuk Kông, să An Thành, kdriêk Đak Pơ, čả Gia Lai mkŏ mjing knăm mphŭn ba yua leh anăn ba yua sang roong ƀuôn. Sang rông dhar kreh ƀuôn Kuk Kông dưi rŭ mdơ̆ng hlue si knhuah djuê ana mnuih Bahnar, ênoh bi liê rŭ mdơ̆ng giăm 1,6 êklai prăk mơ̆ng prăk knŭk kna đru. Hŏng mnuih Bahnar, sang rông jing klei bi knăl dhar kreh, jing anôk mkŏ mjing lu bruă ngă mơ̆ng êpul êya, jing anôk mnuih ƀuôn sang bi blŭ hrăm, mkŏ mjing kdŏ mmuiñ; mkŏ mjing knăm mơak amâodah ngă klei bhiăn  klei đăo. Hlăm ai êwa jak mơak, Hngơ̆k, mnuih ƀuôn sang ti ƀuôn Kuk Kông, să An Thành, kdriêk Đak Pơ, čar Gia Lai lač:

 “Bi mni kơ Đảng, Knŭk kna, mđing đru kơ mnuih ƀuôn sang hmei ngă sang roong djuê ana anei. Knŭk kna đru prăk, mnuih ƀuôn sang hmei mguôp hruê ai mă bruă. Ară anei mâo sang roong prŏng siam, mnuih ƀuôn sang mơak snăk. Ară anei mnuih ƀuôn sang mâo leh anôk kƀĭn ƀuôn, tông čing čhả, kdŏ čhuang, ngă yang… Mnuih ƀuôn sang bi mni kơ Đảng, Knŭk kna.”

Tết Nguyên đán djuê ăt jing wưng mnuih Sêdang, Jeh triêng, Bahnar, Jarai, Brâu, Rơ Măm leh anăn Hrê ti Kon Tum mkŏ mjing dŭm knăm mơak djuê ana. Mbĭt hŏng dhar kreh, čing čahrr - kdŏ čhuang, mnơ̆ng ƀơ̆ng ăt jing klei jăk siam, mdê hjăn mnuih ƀuôn sang čiăng hưn mthâo hŏng ƀĭng găp jĕ giăm taih kbưi.

Thŭn 2023 mrâo êgao ti Knăm mơak Dhar kreh, mjuăt asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê dŭm djue ana krĭng Lăn Dap Kngư tal 1 thŭn 2023 kyua Phŭn bruă dhar kreh, mjuăt ktang asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê mkŏ mjing ti čar Kon Tum, amâodah klei bi lông mnơ̆ng ƀơ̆ng ana êa drao - mnơ̆ng jăk siam dliê kmrơ̆ng Ngọc Linh tal êlâo mkŏ mjing mâo kdriêk Tu Mrông mkŏ mjing… grăp thŭn mnơ̆ng ƀơ̆ng djuê ana dưi mkra mjing mơ̆ng mnơ̆ng mâo leh mư̆ng dliê leh anăn ana êa drao yuôm, hin msĕ si: sâm Ngọc Linh, Sâm hruê̆… ba klei bi kngăr kơ phung tŭk kna whing anh. Ktưn hưn kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng djuê ana pô, amai Y Tuấn, ƀuôn Kon Chênh, să Măng Cành, kdriêk Kon Plông, čar Kon Tum brei thâo:

 “Hmei khăng nao pĕ djam dliê, hlăm hma čiăng mkra mjing djam tam djuê ana. Mâo phung amai adei lŏ nao yao kan hlăm êa krông, phung êkei nao ƀêñ ƀưi hlăm dliê ba wĭt mnơ̆ng mkra mjing mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk kơ phung tuê hriê čhưn, hơ̆k mơak tinei dưi lông ƀơ̆ng mnơ̆ng ƀơ̆ng djuê ana pô. Wưng găn thŭn hđăp mprăp drông thŭn mrâo mnuih ƀuôn sang mkŏ jing drông hlăm mlam. Leh gưl mdei, hlăp mbŭk hlăm dŭm hruê Tết, mnuih ƀuôn sang lŏ mprăo nao mă bruă akŏ thŭn mrâo.”

Nao hlăm dŭm knăm anei, dŭm djuê ana msĕ si Sêdang, Bahnar, Jeh Triêng mâo gưl hưn mthâo hŏng mnuih ƀuôn sang leh anăn tue hiu čhưn lu klei dhar kreh djuê ana pô. Amai Y Âu ti ƀuôn Long Láy 2, să Ngọc Yêu, kdriêk Tu Mơ Rông brei thâo:

 “Mnuih Sêdang răng kriê nanao knhuah dhar kreh djuê ana, hlăm dŭm knăm mơak điêt prŏng ti ƀuôn amâo dưi kƀah ôh ênai čing, kdŏ djuê ana, knăm ngă yang lŏ hma ăt dưi mđĭ lar grăp thŭn msĕ si knăm ngă yang tuh akŏ pin êa, knăm buh pla… Mnuih ƀuôn sang čang hmăng dưi hưn mthâo, hưn mdah lu hĭn kơ dhar kreh, djuê ana, klei bhiăn hdĭp mda hŏng ƀĭng găp, tue ênguê jĕ giăm taih kbưi."

Y-Ƀhiu Ƀuôn Yă (Aê H’Jâo), Khua ƀuôn buôn Tơ̆ng Jŭ, să Ea Kao, ƀuôn prŏng Buôn Ma Thuôt, čar Dak Lak hŏng jih ai tiê mtrŭt mjhar nanao mnuih ƀuôn sang, čiăng mâo klei thâo bi mguôp, lăm lui hĕ ya mta klei bhiăn amâo mâo lŏ djŏ, mâo klei bi ktưn hlăm klei duh ƀơ̆ng, kpưn đĭ kơ mdrŏng hŏng dŭm bruă ngă mâo ba wĭt klei tŭ jing, kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana pô. Ƀri akŏ yan mnga anei, Y-Ƀhiu Ƀuôn Yă (Aê H’Jâo) mâo klei čiăng mtă kơ mnuih ƀuôn sang bi thâo mpŭ kơ knhuah gru dhar kreh djuê ana pô:

 “Dŭm klei kưt muiñ djuê ana Êđê ară anei hlăm dŭm knăm mơak, asei kâo pô khăp snăk hmư̆. Êngao anăn dŭm ênai đĭng năm đĭng tŭt, ei rei, kưt khan lehanăn djăp kdrăp pĕ tông mkăn mơ̆ng djuê ana aê ama pô êlâo. Ară anei phung mda asei amâo lŏ thâo ôh, kmang kơ bruă knuă amâọăk lŏ mâo ôh klei thâo mđing kơ knhuah gru djuê ana pô. Čiăng snăk ară anei mâo mnuih hur har dôk thâo lŏ dơ̆ng mtô bi hriăm brei kơ anak čô pô thâo djă pioh ya jing knhuah gru jăk siam”.