Mâo knuă druh Dhar kreh să Glar atăt êlan, hmei nao ti sang pô thâo mbruă A Lip ti alŭ Groi (să Glar, kdriêk Đăk Đoa). Leh truh ti ƀăng jang sang, hmei hmư̆ ênai čing kwang mơ̆ng lam sang krum. Mâo lu thŭn hŏng anei, sang pô thâo mbruă A Lip jing leh anôk mtô tông čĭng kơ phung hđeh hlăm ƀuôn.

            Pô thâo mbruă A Lip k’kiêng hlăm sa gŏ sang mâo knhuah gruh dhar kreh, jih gŏ sang ñu thâo tông čĭng, hmư̆ ênai čing. Mơ̆ng hlăk dôk điêt, ñu mâo ama ƀă dlông rŏng nao hgŭm hlăm dŭm klei ngă yang hlăm ƀuôn. Leh truh 11 thŭn, A Lip thâo raih dŭm ênhiang tông čing djuê ana mơ̆ng mnuih Bahnar msĕ si klei ngă yang mdiê mrâo, ngă yang pin êa, ngă yang lui msat. Pô thâo mbruă A Lip yăl dliê, êlâo dih, ênuk amĭ ama, aduôn aê mâo lu čĭng čhar. Êdei anei ama luč, ñu mâo klei čiang dơr mbĭt hŏng čing kyuanăn dŭm ring čĭng anăn dôk hlăm sang msat. Ñu dưi mâo 10 hlâo ring čing yuôm, ƀiădah đa đa mđup brei leh anăn đa đa luč hĕ, kyuanăn ară anei adôk mă 3 hlâo ring čing. Ñu kreh yua êjai mâo knăm mơak, nao mjĕ mjuk dhar kreh leh anăn mtô kơ phung hđeh điêt hlăm ƀuôn.

“Hlăk đưm dih mơak êdi, êjai dôk điêt ktuê dlăng dŭm knăm huă mblăm mnăm thŭn, lui msat ăt čiăng mâo klei tông čing, kdŏ čhuang, hlăp lêñ lu sơnăk. Mmông anăn jing sa čô êkei grăp čô čiăng tông čing, dlăng anăn jing klei ktưn hưn. Hruê anăn mơak sơnăn, ƀiădah ară anei klei hdĭp đĭ kyar, amâo mâo pô lŏ mtô hŭi dah phung hđeh srăng wơr hĕ, kyuanăn srăng gĭr mtô kơ phung hđeh”.

Yang ƀuôn đĭ kyar, ênhiang mmuñ mrâo mrang mŭt hlăm dŭm alŭ ƀuôn ngă kơ ênai čing luč ram ƀrư̆ ƀrư̆. Čiăng kriê pioh knhuah dhar kreh djuê ana, pô thâo mbruă A Lip lŏ mtrŭt mjhar mnuih ƀuôn sang hriăm tông čing. Ñu mkŏ mjing dŭm adŭ mtô tông čing prŏng, điêt hlăm ƀuôn čiăng kriê pioh knhuah dhar kreh djuê ana. Truh kơ ară anei, ƀuôn Groi mâo 2 êpul tông čing, êpul tông čing prŏng mâo 21 čô, mơ̆ng 23 truh 70 thŭn. Êpul tông čing hđeh mâo 20 čô, mơ̆ng 6 – 12 čô. Ară anei, êpul tông čĭng mơ̆ng ƀuôn kreh nao rang mdah hlăm dŭm knăm mơak, klei ngă yang, hdră bruă yuôm bhăn mơ̆ng krĭng Lăn Dăp Kngư leh anăn lăn čar. Adei Đinh Phát, 12 thŭn, ti ƀuôn Groi jing sa hlăm phung hđeh tông čing brei thâo:

“Mmông tlam leh wĭt sang hră hmei nao ti sang pô thâo mbruă Alip hriăm tông čing, tinei hmei ƀuh klei hơ̆k mơak êdi, hmei dưi hriăm lu mta hlămanăn mâo čing, amâodjŏ knŏng sơnăn, sang ñu ăt jing anôk hmei dưi hlăp lêñ. Hlăm wưng êgao, hmei hơ̆k mơak êdi kyua dưi nao tông čing mbĭt hŏng phung prŏng hlăm lu anôk, dưi bi tuôm hŏng lu mnuih hmei hơ̆k mơak êdi, kâo hmăng hmưi êdei anei hriê kơ prŏng srăng thâo tông čĭng msĕ hŏng phung prŏng”.

Lu thŭn hŏng anei, Pô thâo mbruă A Lip lŏ bi mguôp hŏng lu sang hră ti alŭ wăl msĕ si dŭm să Glar, Ia Pết, ADơk, ti Đăk Đoa leh anăn lu kdriêk jĕ giăm čiăng mtô kơ hlăm brô 200 čô hđeh sang hră tông čing. Nguyễn Văn Hùng, khua kiă kriê sang hră mrô 1 Glar brei thâo, lu thŭn hŏng anei, sang hră mâo nanao êpul hđeh tông čĭng mâo 20 čô jing hđeh hriăm mơ̆ng pô thâo mbruă Alip, grăp thŭn, êpul tông čing mơ̆ng sang hră mâo boh tŭ hlăm dŭm klei bi lông dhar kreh, mơ̆ng kdriêk, mơ̆ng čar mkŏ mjing.

“Sa anôk bruă jưh jơ̆ng ti alŭ wăl mâo 99,8% jing mnuih Bahnar, kyuanăn sang hră uêñ mĭn êdi kơ bruă kriê pioh knhuah gru dhar kreh djuê ana. Grăp thŭn ăt mâo êpul hđeh tông čing nao hgŭm hlăm klei tông čing mơ̆ng kdriêk. Sang hră ƀuh mduôn Alip mâo klei khăp čiăng êdi hŏng bruă kriê pioh knhuah gru dhar kreh ti alŭ wăl. Sang hră čih yap klei uêñ mĭn mơ̆ng klei đru mguôp mơ̆ng ñu, ñu bi hriăm kơ phung hđeh sang hră hŏng ai tiê đru čiăng kriê pioh, amâo mâo čiăng mă prăk mưn mơ̆ng sang hră”.

Hŏng dŭm klei đru mguôp mơ̆ng pô, lu thŭn êgao, pô thâo mbruă A Lip dưi mâo mă lu hră pah mni mơ̆ng gưl dlông truh kơ alŭ wăl. Giăm anei hĭn, ti thŭn 2019, ñu mâo Khua lăn čar mđup brei anăn knăl pô thâo mbruă Êdah êdi hlăm klei kđŏ mmuñ knhuah gru djuê ana. Aduôn Giang H’hom, k’iăng khua bruă sang čư êa să Glar, brei thâo:

“Pô thâo mbruă Alip ba jih klei khăp čiăng pô, jih ai tiê pô čiăng mtô kơ phung anak čô, leh anăn mâo dŭm klei tŭ jing hlăm dŭm hdră prŏng mơ̆ng čar, kdriêk čiăng kriê pioh knhuah gru dhar kreh, čiăng amâo mâo luč ram. Ñu jing sa čô hdĭp thâo khăp hlăm ƀuôn sang, mâo mnuih ƀuôn sang khăp čiăng, phung hđeh ăt msĕ mơh. Bruă sang čư êa lač jăk kơ ñu kyua mâo lu klei duh myơr kơ dhar kreh msĕ si mtô tông čing, brô̆ t’rưng, đĭng gông…čiăng dưi kriê pioh knhuah dhar kreh mnuih Bahnar”.

Khădah 60 thŭn leh, klei suaih pral kăn lŏ msĕ hŏng êlâo, ƀiădah pô thâo mbruă Alip ăt gĭr mă bruă knuă. Ti dŭm bĭt êlan krĭng ƀuôn sang, grăp čô kreh ƀuh nao nao sa čô thâo mbruă mduôn hŏng êdeh p’phut sô mdiăng dŭm hlâo čing nao mtô kơ phung hđeh krĭng taih kbưi./.