Thừa Thiên Huế kriê pioh kjăp dhar kreh đưm ti krĭng mnuih djuê ƀiă
Thứ tư, 08:24, 24/01/2024 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê- Kdriêk krĭng čư̆ čhiăng A Lưới, čar Thừa Thiên Huế jing krĭng lăn krŭ kdơ̆ng. A Lưới djă pioh nanao hlăm pô klei hƀuê ênuk dhar kreh, klei krŭ kdơ̆ng êdah êdi. Hlue ngă Hdră kñăm ala čar mđĭ kyar bruă duh mkra- ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă (Hdră 1719), kdriêk A Lưới mâo leh lu klei gĭr ktưn răng mgang, mđĭ lar ênoh yuôm dhar kreh djuê ana.

Hlăm sang điêt mơ̆ng Kăn Hà ti să Lâm Đớt, kdriêk A Lưới, čar Thừa Thiên Huế, dŭm ênhiang mmuñ Cha chấp, Ba booch, Ka lới mơ̆ng mnuih Pa Cô grăp hruê hruê ăt kwang. Khăp m’ai lehanăn lŏ čuê kơ phung hđeh ƀiădah Kăn Hà ăt dôk lu klei mđing uêñ hlăk dhar kreh đưm mơ̆ng mnuih djuê ana pô ƀrư̆ hruê huĭ srăng luič ram. Kăn Hà mâo nanao klei mĭn čiăng mtô bi hriăm lehanăn mtă kơ phung hđeh thâo kriê pioh boh tŭ yuôm knhuah dhar kreh mơ̆ng Aduôn aê pô đưm êlâo. Mơ̆ng điêt, Kăn Hà khăp kơ knhuah dhar kreh, kdŏ mmuñ. Đĭ prŏng nao hlăm bruă kách mạng, ñu hgŭm hlăm êpul kdŏ mmuñ kơ phung lĭng kahan dlăng. Wĭt ti alŭ wăl, Kăn Hà gĭr lŏ duah mklin dŭm ênhiang mmuñ djuê ana, ênhiang kdŏ djuê ana Ktu. Ară anei, thŭn leh khua, Kăn Hà ăt jih ai tiê mtô mtă kơ ênuk gưl hđeh kơ dŭm ênhiang mmuñ djuê ana mơ̆ng mnuih Pa Cô lehanăn Ktu:

 “Kâo gĭr lŏ mtô kơ phung hđeh dŭm ênhiang mmuñ djuê ana, ênhiang kdŏ djuê ana Ktu, Pa Cô kơ phung anak čô. Kâo srăng gĭr, čiăng kơ dŭm ênhiang dhar kreh mơ̆ng mnuih djuê ana pô amâo luič ram. Êdei anei kâo wĭt hŏng aduôn aê snăn phung anak čô ăt dưi krơ̆ng kjăp ênhiang mmuñ jăk siam mơ̆ng djuê ana pô”.

  Tơdah Kăn Hà gĭr mtô kơ phung čô anak dŭm ênhiang mmuñ, ênhiang kdŏ mơ̆ng djuê ana snăn pô mbruă Hồ Văn Hạnh, ti să Hồng Trung, kdriêk A Lưới gĭr mtô kơ hdră krah mkra rup. Ñu brei thâo, mnuih ƀuôn sang Pa Cô grăp blư̆ mkŏ mjing Knăm hdơr knga kơ aê aduôn atâo atiêt amâo dah mkra sang sat kreh krah mkra rup hŏng kyâo jing bi êdah kơ mnguh mngăt phung leh djiê. Tui hluê grăp gŏ sang, djuê ana, dưi mkra rup krah mnuih amâo dah êmô, kbao, mnơ̆ng mđup brei kơ aê aduôn atâo atiêt. Êngao anăn, mnuih Pa Cô lŏ krah mkra rup mnuih djă đao amâo dah dŭm mta mnơ̆ng juăt mưng msĕ si êman, êmô, bê, mnŭ… čiăng bi msiam hlăm pưk sang. Khă snăn, hluê pô mbruă Hồ Văn Hạnh, ară anei ênoh khua mduôn, phung mbruă thâo krah mkra rup ƀiă, lu mnuih asei awăt amâo lŏ dưi ngă. Kyua anăn, thâo pô dôk suaih, grăp hruê hruê ñu gĭr pŏk dŭm adŭ mtô krah mkra rup, lŏ čuê mtô kơ knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng aê aduôn êlâo kơ phung hđeh, anak čô pô.

   “Leh klei bi blah kdơ̆ng Mi truh kơ ară anei, hdră krah mkra rup hŏng kyâo luič ram lu leh. Knŏng ƀiă đuič phung mbruă, phung khua thŭn dôk krah mkra. Kâo ăt gĭr tui ksiêm lehanăn lŏ mtô kơ phung hđeh lŏ čuê bruă anei. Kâo mkŏ mjing dŭm adŭ hriăm čiăng lŏ krŭ wĭt bruă krah mkra rup hŏng kyâo kâo ƀuh bruă anei msĕ si mâo klei găl dưi keŭ wĭt, lŏ hdĭp wĭt hŏng yang ƀuôn”.

Čiăng kriê pioh dŭm boh tŭ yuôm dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih djuê ana ƀiă, bruă Đảng kdriêk A Lưới ba mdah leh Hdră mtrŭn kơ bruă “Kriê pioh lehanăn mđĭ lar knhuah dhar kreh dŭm djuê ana ƀiă kdriêk A Lưới wưng 2021-2023, hnơ̆ng trah dlăng truh thŭn 2030". Hdră mtrŭn anei bi mklă mta kñăm mđĭ hĭn bruă kriê pioh lehanăn mđĭ lar knhuah dhar kreh djuê ana. Hlăm anăn, mđing kriê pioh knhuah dhar kreh amâo êdah klă hlăm anăn Knhuah gru dhar kreh amâo êdah klă gưl ala čar, dŭm knhuah gru hƀuê ênuk – dhar kreh mâo bi mklă gưl ala čar, gưl čar dôk ti anăp klei luič ram. Nguyễn Mạnh Hùng, Khua anôk bruă sang čư̆ êa kdriêk A Lưới, čar Thừa Thiên Huế brei thâo, čiăng kriê pioh kjăp knhuah dhar kreh mnuih djuê ƀiă ti A Lưới, kdriêk gĭt gai leh dŭm adŭ bruă djŏ tuôm pŏk adŭ mtô, hnêč klei đru mơ̆ng phung khua mduôn, phung mbruă êjai diñu dôk suaih pral lehanăn dôk mâo klei khăp m’ai.

 “Čiăng kriê pioh lehanăn mđĭ lar boh tŭ yuôm knhuah dhar kreh mnuih djuê ƀiă snăn hlăm hdră čuăl mkă, čih mkra hdră bruă, boh nik dŭm hdră bruă mâo klei bi êdah lehanăn jiă knhuah êpul êya snăn kdriêk brei mđing kơ dŭm krĭng wăl, anôk mâo lu mnuih ƀuôn sang djuê ƀiă hdĭp mda. Kdriêk ăt hluê ngă jăk hdră mtrŭn đru kơ phung khua mduôn, phung mbruă lehanăn mnuih mâo k’hưm čiăng diñu h’ĭt ai tiê, mâo klei găl lŏ mtô kơ phung ênuk gưl hđeh thâo săng kơ bruă kriê pioh, mđĭ lar knhuah dhar kreh mơ̆ng mnuih djuê ƀiă”.

Kdriêk A Lưới lŏ mdah wĭt leh knăm m’ak Ariêu Car, Ariêu A Da hlăm dŭm Hruê m’ak dhar kreh mâo Gưl dlông, čar, kdriêk mkŏ mjing. Kdriêk ăt mtă brei tŭ yap knăm m’ak Ariêu Car jing knhuah dhar kreh amâo êdah klă gưl ala čar, 100% ênoh să krŭ wĭt, kriê pioh kjăp wăl anôk ƀuôn dhar kreh djuê ana mơ̆ng đưm; 100% klei blŭ mnuih djuê ƀiă dưi kriê pioh kjăp lehanăn mđĭ lar. Kdriêk srăng tui ksiêm lehanăn kriê pioh anăn ƀuôn, anăn êa krông, anăn čư̆, anăn dŭm wăl anôk, klei duê, ênhiang mmuñ, ênhiang kdŏ, klei mđăo, klei yăl dliê đưm mơ̆ng dŭm djuê ana. Hluê anăn, mkŏ mkra hdră čih, kđăm mkra hŏng dua klei blŭ Pa Cô - Yuăn, Tà Ôi – Yuăn lehanăn Ktu – Yuăn. Kơ dhar kreh mnơ̆ng ƀơ̆ng huă, kdriêk srăng ngă leh hdruôm hưn mthâo kơ mnơ̆ng ƀơ̆ng mơ̆ng dŭm djuê ana A Lưới…

Hlăm wưng ti anăp, kdriêk A Lưới srăng bi mguôp hdră kriê pioh knhuah dhar kreh djuê ana hŏng hdră mđĭ kyar bruă hiu čhưn ênguê, dhar kreh êpul êya hŏng bruă mkŏ mjing hdră bi hgŭm bruă, bi hgŭm hŏng anôk bruă hiu čhưn ênguê, anôk bruă atăt tuê hiu čhưn, mđĭ hdră mtô mblang, mkra dŭm tuôr hiu čhưn djŏ guôp, bi lu jơr hdră hiu čhưn mguôp hŏng dŭm wăl knhuah gru hƀuê ênuk. Hồ Đăng Thanh Ngọc, Khua Êpul hgŭm bruă Văn học Nghệ thuật čar Thừa Thiên Huế brei thâo, hlăm wưng êgao, Êpul đru leh kơ kdriêk kriê lehanăn čih pioh dŭm boh tŭ yuôm knhuah dhar kreh mơ̆ng djuê ana A Lưới. Mrâo anei, Êpul đru leh kơ mnuih ƀuôn sang kđăm mkra hdruôm hră hưn mthâo 100 mta mnơ̆ng ƀơ̆ng jăk êdi krĭng A Lưới lehanăn ƀrư̆ lŏ krŭ wĭt bruă mkra mnơ̆ng hŏng lăn čuh mơ̆ng đưm sui hŏng anei 50 thŭn.

“Kdriêk A Lưới lŏ krŭ wĭt leh dŭm knăm m’ak mơ̆ng mnuih djuê ana ƀiă tinei msĕ si knăm huă êsei mrâo, mnei êa krông, klei bhiăn nao sim, myơr Zèng. Dŭm klei bhiăn anei dưi mdah wĭt hŏng klei jăk siam. Hlei pô mâo wưng nao dlăng dŭm knăm anei srăng ƀuh ai êwa mơ̆ng knăm m’ak ênuk đưm msĕ si dưi mdah wĭt ti krĭng lăn A Lưói – anôk mâo lu knhuah dhar kreh jăk siam. Mơ̆ng anăn drei mâo klei găl tui ksiêm kơ knhuah dhar kreh krĭng A Lưới anei. Phung mă bruă ksieme hriăm brei mđing hĭn lehanăn mâo hdră kriê pioh knhuah gru dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih djuê ana ƀiă ti A Lưới”.

Kdriêk A Lưới, čar Thừa Thiên Huế jing anôk bi mklin lu êa mil dhar kreh mơ̆ng êpul êya dŭm djuê ana Pa Cô, Tà Ôi, Pa Hy, Ktu… Hdră 6 mơ̆ng Hdră ala čar kñăm mđĭ kyar bruă duh mkra – ala ƀuôn krĭng mnuih djuê ƀiă đru krŭ wĭt dŭm boh tŭ yuôm hƀuê ênuk dhar kreh yuôm bhăn anăn. Anei jing hjiê kriê pioh hdĭp kơ klei thâo, klei bhiăn, dhar kreh mnơ̆ng ƀơ̆ng huă lehanăn lu knhuah dhar jăk siam hlăm grăp hruê mơ̆ng mnuih ƀuôn sang găn lu ênuk gưl, dŭm knăm m’ak jăk siam mơ̆ng dŭm ƀuôn bruă djuê ana mơ̆ng đưm./.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC