Đình Lạc Giao – Anôk hrah gru mnuih Yuăn ti Ƀuôn Ama Thuôt, Dak Lak
Thứ hai, 00:00, 29/04/2024 VOV Tây Nguyên VOV Tây Nguyên
VOV4.Êđê – Dưi rŭ mdơ̆ng mơ̆ng thŭn 1928 ti ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak, Knhuah gru hƀuê ênuk ala čar Đình Lạc Giao jing sang yang jiă knhuah dhar kreh djuê ana Yuăn jing (mnuih djuê lar) tơdah hriê mkŏ mkra klei hdĭp ti Ƀuôn Ama Thuôt, Dak Lak. Anei ăt jing anôk mkŏ mjing lu hdră bruă hƀuê ênuk yuôm bhăn mơ̆ng čar Dak Lak wưng thŭn 1930-1945, jing anôk hưn mthâo Anôk kriê lĭng kahan kriê dlăng wăl krah Ƀuôn Ama Thuôt hlăm hruê 18 mlan 3 thŭn 1975.

 

Dŭm hruê knăm, wăl kriê pioh hƀuê ênuk ala čar Đình Lạc Giao, ti ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak lŏ bi mtlŭk mtlak mơak mñai mnuih nao čuă dlăng. Grăp čô bi čuh brui mgưi ti knưng, mduôn Đỗ Văn Vệ, pô dôk kriê dlăng wăl kriê pioh Đình Lạc Giao brei thâo, mbĭt hŏng kkuh kơ phung mtao Hùng, anôk anei lŏ kkuh kơ Khai quốc Công thần Đào Duy Từ leh anăn mduôn Phan Hộ, pô mâo ai đru rŭ mjing ƀuôn Lạc Giao. Klei hưn mơ̆ng mnuih ƀuôn sang tinei brei thâo:

 “Đình anei mâo mơ̆ng êjai Phan Hộ hriê mkŏ mjing ƀuôn anei. Leh anăn jih jang mnuih ƀuôn sang hriê tinei akâo klei êđăp ênang, yâo mơak, mă bruă tŭ jing. Grăp thŭn tinei mkŏ mjing 4 knăm mơak mâo ngă yang yan mnga, ngă yang yan hla luh, bi hdơr hruê djiê mtao Hùng leh anăn bi hdơr kơ phung lĭng kahan nao bi blah ti kwar Dhŭn. Kâo bi mguôp hŏng ƀuôn anei mơ̆ng điêt truh kơ ară anei. Ayŏng kâo pô tuôm jing pô kiă anôk anei, kâo lŏ čuê ngă bruă jing pô kiă anôk anei mâo hŏng anei giăm 20 thŭn”.

            Hluê si dŭm hră mơar hƀuê ênuk, hlăm thŭn 1920, Phan Hộ mbĭt hŏng phung ayŏng adei ñu mơ̆ng ƀuôn Đạt Cát, să Ninh Phụng, kdriêk Ninh Hoà, čar Khánh Hoà hriê leh ti krĭng lăn Ƀuôn Ama Thuôt, jing Ƀuôn Ama Thuôt ară anei, ngă bruă čhĭ mnia, mkŏ mjing ƀuôn sang leh anăn rŭ mjing Đình Lạc Giao. Mphŭn kčưm dưi mkra hŏng đrao kram, čuôr hlang, truh ti thŭn 1932 dưi rŭ mdơ̆ng kjăp hŏng ƀrĭk, čuôr ƀrĭk hrah leh anăn mâo mtao Bảo Đại mdưm anăn jing Khai quốc Công thần Đào Duy Từ jing Thần hoàng. Hlăm wưng cách mạng mlan 8 thŭn 1975, Đình Lạc Giao jing anôk bi kƀĭn, ba mdah Dhar bruă cách mạng êjai wăl krah Ƀuôn Ama Thuôt. Boh nik ti hruê 18/3/1975, tinei mkŏ mjing knăm ba mdah dhar bruă kriê dlăng wăl krah Ƀuôn Ama Thuôt mơ̆ng Y Blôk Êban ngă khua kiă kriê. Thŭn 1990, Đình Lạc Giao dưi bi mŭt jing anôk kriê pioh hƀuê ênuk gưl ala čar leh anăn dưi mkra bi jăk, mkra msĕ si phŭn.

Nguyễn Văn Bảy, k’iăng khua kiă kriê dŭm mta bruă dhar kreh mơ̆ng wăl hƀuê ênuk Đình Lạc Giao, pô dôk mbĭt 25 thŭn hŏng anôk anei brei thâo, khădah klei bi blah tuôm bi rai, ƀiădah anôk anei ăt mâo mnuih ƀuôn sang răng mgang, mkra wĭt, jing gru kruăk mơ̆ng phung mơ̆ng krĭng gŭ hruê dôk ti Lăn Dap Kngư.

    “Êngao kơ bruă hriê tinei čiăng čuh brui mngưi, lŏ mâo bruă klam hưn mdah hŏng grăp čô kơ Đình anei. Kyuadah ti 5 čar Lăn Dap Kngư knŏng mâo mă Ƀuôn Ama Thuôt mâo Đình mơ̆ng phung mơ̆ng gŭ hriê rŭ mjing. Anei jing klei yuôm bhăn pô amâo mâo găn. Êngao kơ bruă răng kriê, anôk anei lŏ hưn mdah hƀuê ênuk mơ̆ng buôn sang kơ mnuih ƀuôn sang dưi thâo săng hĭn leh anăn dưi hưn klei anăn kơ anak čô”.

Wăl kriê pioh hƀuê ênuk Đình Lạc Giao dôk ti klah 4 êlan Phan Bội Châu leh anăn êlan Điện Biên Phủ, ƀuôn prŏng Ƀuôn Ama Thuôt, čar Dak Lak. Hluê si Lại Đức Đại, k’iăng khua knơ̆n bruă dhar kreh, mjuăt asei mlei leh anăn hiu čhưn ênguê čar Dak Lak, ară anei Đình anei mơ̆ng Sang kriê pioh hƀuê ênuk čar Dak Lak jing pô kriê dlăng, jing anôk bi kƀĭn leh anăn anôk čuă dlăng mâo boh tŭ mtô mjuăt kƀuê ênuk mơ̆ng čar.

 “Mơ̆ng boh tŭ dưn hƀuê ênuk prŏng prĭn msĕ sơnăn, Đình Lạc Giao jing anôk nao čuă dlăng leh anăn mtô mjuăt knhuah gru kơ dŭm gưl phung mda asei, ăt jing sa hlăm dŭm anôk hiu čhưn ênguê mơ̆ng phung tuê grăp blư̆ hriê čuă Ƀuôn Ama Thuôt srăng nao ti Đình Lạc Giao msĕ si sa anôk hiu čhưn ênguê knhuah gru, hƀuê ênuk leh anăn knhuah dhar kreh jăk siam mơ̆ng mnuih Yuăn ti čar Dak Lak”.

Găn leh giăm 100 thŭn ti Lăn Dap Kngư, Đình Lạc Giao dưi kruăk knăl lu wưng hƀuê ênuk hlăm klei đĭ kyar čar Dak Lak, jing anôk hrah hlăm bruă hiu čhưn ênguê leh anăn mtô mjuăt knhuah gru kơ mnuih ƀuôn sang ti alŭ wăl, boh nik jing phung mda asei.

VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC