Amai Rơlan Thuen, djuai ania Jarai ƀơi plơi Dọch Krót, Khua Khul mơnuih ngă đang hmua să Ia Krăi (tơring glông Ia Grai, tơring čar Gia Lai) jing gru yak rơgao tơlơi tơnap tơtlaih mơ̆ng ƀun rin. Tơbiă rai mơ̆ng sang anô̆ ƀun rin, rơkơi bơnai ñu pơphun bruă hrŏm hơdôm ar đang hmua. Thun 2005, rơkơi bơnai ñu čan 30 klăk prăk mơ̆ng Agribank – Anom pơdŏng ƀơi Gia Lai pioh pla kơphê. Kơnang kơ triăng hrăm tui hăng mă bruă kreh kruñ, 4 thun tơdơi, đang kơphê sang ñu pơhrui hmâo giăm truh 5 tơn asar krô. Pơkrem pioh hmâo hmăi, sang anô̆ ñu pok prong bruă ngă đang hmua, pla kơphê, kơ su, sầu riêng. Đang 7 ektar, truh ră anai hmâo 5 ektar ba glăi prăk pơhrui glăi hơđong. Rơkơi bơnai Rơlan Thuen pơdŏng laih sang phrâo. Amai Thuen pơdah pran jua, kơnang kơ prăk čan sang prăk, rơkơi bơnai ñu mơ̆ng dưi mă yua ngă đang hmua, tơtlaih mơ̆ng rin rơpa:

 “Thun 2020, sang anô̆ pơkrem hmâo prăk blơi dong 2 ektar đang kơphê yua kơ ƀuh kơphê phrâo blơi leng kơ hơdôm thun kơphê tha, pơhrui glăi ƀu lu anun ƀing gơmơi buč hĭ hăng pla phrâo. Kiăng hmâo dong prăk pơhrui glăi amăng sa kual lŏn pla, ƀing gơmơi pơphun pla plah nao phun sầu riêng dong. Tui anun, bôh tơhnal bơwih ƀong amra lu hloh pla sa djuai phun pla”.

Ơi Rơlan Huăn, djuai ania Jarai ƀơi plơi Cúc, să Ia O, tơring glông Ia Grai, tơring čar Gia Lai jing sa gru yak rơgao hrưn đĭ dua ƀĕ tơngan soh. Hlâo adih, sang anô̆ ñu hơdip hluai tui kơ đang hmua, hyu đom bua lua mơanah hăng hyu mă hnal kyâo, juăt rơmon rơpa na nao, khom čơkă mă braih gum djru amăng bơyan giăm tơjŭ pla. Tơlơi hơdip mơda sang anô̆ ñu hmâo lu tơlơi pơplih mơ̆ng hrơi ñu mă yua prăk kơ pla phun bôh ñông, rim thun sang anô̆ ñu pơhrui glăi rơbêh kơ 150 klăk prăk. Hmâo ngăn rơnoh čan mơ̆ng Sang prăk Agribank, ơi Rơlan Huăn yua pla dong djop djuai phun kơsu, kơphê, sầu riêng, amăng ƀrư̆ pơđĭ tui prăk pơhrui glăi. Ră anai sang anô̆ ñu dô̆ hmâo pŭ rơmô 9 drơi. Ñu brơi thâo dong, abih bang đang phun pla hăng pŭ rơmô ră anai leng kơ kơnang mơ̆ng ngăn drăp čan sang prăk:

 “Hlâo adih, sang anô̆ čan mơ̆ng sang prăk 200 klăk pioh blơi anah kơphê, sầu riêng. Tơdơi kơ hơdôm hrơi bơwih brơi, sang anô̆ ăt hmâo mơ̆ng prăk pơhrui glăi hơđong. Mơ̆ng hơdôm djuai phun pla anai, lơm hmâo prăk laih, kâo ăt pơdŏng sang mơn. Kâo bơni kơ Ping gah, Kơnuk kơna ngă gal brơi kơ mơnuih ƀôn sang ƀing ta pơđĭ kyar bơwih ƀong, hơđong tơlơi hơdip mơda”.

Ră anai, rơbêh kơ 4.270 bôh sang anô̆ ƀơi tơring glông Ia Grai, tơring čar Gia Lai čan mơ̆ng Agribank hăng abih bang prăk čan hloh kơ 1.000 klai prăk, amăng anun rơbêh kơ 1.200 bôh sang anô̆ lĕ neh wa djuai ania ƀiă. Ngăn rơnoh čan anai biă ñu yua pla kơphê, kơ su hăng rông hlô. Yă Nguyễn Thị Lành, Kơ-iăng Khua git gai Ping gah tơring glông, Khua Khul pơ ala mơnuih ƀôn sang tơring glông Ia Grai brơi thâo, kơnang kơ čơkă mă kơmlai mơ̆ng hơdôm hơdră bruă mă kơmlai ƀiă mơ̆ng Kơnuk kơna, biă ñu prăk čan, lu sang anô̆ hmâo amăng ƀrư̆ tơtlaih mơ̆ng ƀun rin hăng hơđong tơlơi hơdip mơda.

“Sang prăk Agribank anom pơdŏng ƀơi tơring glông Ia Grai hmâo djru mơnuih ƀôn sang ƀơi anai pơđĭ kyar bruă bơwih ƀong huă sĭ mơdrô, pơplih hơdră phun pla, hlô rông, mơ̆ng anun djru pơplih hơdră bơwih ƀong huă amăng ngă đang hmua hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong - mơnuih mơnam mơ̆ng tơring glông. Biă ñu, prăk čan anai djru yôm phăn laih amăng bruă hrŏ trun rin rơpa hăng pơdŏng plơi pla phrâo”.

Ƀơi tơring čar Gia Lai, prăk čan ngă tui ba glăi bôh tơhnal amăng dăp glăi bruă đang hmua. Bruă brơi čan prăk truh giăm hloh laih hăng mơnuih ƀôn sang kơnang kơ hơdôm anih anom bơwih brơi bruă čan prăk ba hyu, djru ba nao tơl hơdôm bôh să kual ataih, djru neh wa čan prăk gêh gal hloh, pơkrem prăk mă yua hăng hrơi mông. Hră pơ-ar čan prăk ăt dưi pel ĕp hăng ngă amuñ hloh, amuñ ngă tui hloh, lăp djơ̆ hăng bôh thâo mơnuih ƀôn sang kual neh wa djuai ania ƀiă. Hơdôm pơplih anai ƀu kơnong kơ djru neh wa gêh gal hloh amăng bruă ngă čan prăk ôh mơ̆ ñu dô̆ ngă gal brơi djru djop mơnuih amuñ čan prăk, lăp djơ̆ hăng tơlơi kiăng sit ƀơi plơi pla.

Ơi Đào Thanh Tịnh, Kơ-iăng Khua Sang prăk Agribank Gia Lai brơi thâo, lu sang anô̆ neh wa djuai ania ƀiă ăt dô̆ djưng djư mơn lơm čan tŭ mă prăk yua kơ akă juăt hăng hră pơ-ar čan prăk. Mơ̆ng bôh nik anun, Agribank Gia Lai pok pơhai hơdră bruă “sa bơnah” ƀơi hơdôm anih brơi čang prăk, pơdah rơđah prăk ngă hră hăng djru mơnuih ƀôn sang ngă giong hră pơ-ar mơ̆ng blung truh tơdŭ, Sang prăk ăt gum hrŏm mơn hăng gong gai, hơdôm khul ƀơi plơi pla kah hăng Khul mơnuih ngă đang hmua, Khul đah kơmơi hăng ƀing khua grŭp hmâo arăng đăo kơnang pioh lăi pơthâo hơdră bruă, ngă jơlan tô nao rai kơplah wah sang prăk hăng mơnuih ƀôn sang. Ơi Đào Thanh Tịnh brơi thâo dong:

“Ƀing gơmơi đing nao bôh tơhnal hơdôm jơlan hơdră brơi čan prăk gah hơdră bruă mơ̆ng Gong gai dêh čar, prăk čan mă kơmlai ƀiă phara ha jăn kah hăng brơi čan tui Tơlơi pơtrun pơkă 55/2015, Tơlơi pơtrun pơkă 116/2018, brơi čang pla glăi phun kơphê, brơi čan pơdŏng plơi pla phrâo ... pioh djru neh wa pok prong bruă bơwih ƀong huă sĭ mơdrô, hơđong tơlơi hơdip mơda. Ƀing gơmơi pơtrut kơtang hơdră brơi čan tui Grŭp čan prăk. Anai lĕ jơlan brơi čan prăk tŭ yua, jing anih neh wa djru nao rai tơdruă, lăi pơthâo tơlơi găn rơgao, hơdră bruă, hơdră ngă klă amăng bruă ngă đang hmua”.

Yap truh lơ 30/4, tơring čar Gia Lai hmâo pơjing laih 641 grŭp čan prăk hăng 18.800 čô mơnuih, prăk čan hmâo 713 klai prăk. Hơdôm grŭp čan prăk anai amra tŭ mă prăk čan amuñ amĕ amăng jơlan prăk čan, mơnuih ƀôn sang Gia Lai ră anai amra čan prăk amuñ hăng tañ hloh. Anai jing pran pơtrut yôm phăn djru gơñu yak rơgao tơlơi tơnap, tơtlaih mơ̆ng ƀun rin kơjăp hăng pơđĭ kyar bơwih ƀong sang anô̆. Hrŏm hăng anun, bruă čan prăk ăt glăk djru mơn bruă dăp glăi bruă đang hmua ƀơi plơi pla, anăp nao sa bruă đang hmua tŭ yua hăng kơjăp phik hloh, pok tơbiă tơhnal gal ngă pơdrŏng kơ mơnuih ƀôn sang kual čư̆ siăng./.