Hơdôm boh pra yang djuai ania Mường găn rơgao lu rơnuk thun
Chủ nhật, 07:22, 02/03/2025 Dương Đình Tuấn/Nay Jek pơblang Dương Đình Tuấn/Nay Jek pơblang
VOV4.Jarai-Ƀơi anih pla kơphê lu Ƀuôn Ma Thuôt, tơring čar Dak Lak, lu mơnuih kơnong thâo kơ tơdron rơdêh por Ƀuôn Ma Thuôt hơmâo anăn “Tơdron rơdêh por Hòa Bình”; anih tơkuh nao rai ƀơi jơlan prong 26 hăng 27, kah hăng bah amăng jơlan tơkuh gah ngŏ plơi prong hơmâo anăn “Jơlan čơlah klâo Hòa Bình”....Samơ̆ ƀiă mơnuih đôč thâo, hăng anăn anai Hòa Bình lĕ yua kơ mơnuih ƀôn sang Mường ƀơi tơring čar Hòa Bình, djă ba anăn să, plơi pla gơñu sit đuăi hyu dŏ pơ anih phrâo”, ba rai pơ anai mơ̆ng rơnuk thun tal 20. Jum dar tơdron rơdêh por Ƀuôn Ma Thuôt, hơmâo 7 boh pra yang Mường, dŏ djă pioh rơnoh yom gru grua hiam đưm djuai ania.
Video Player is loading.
Current Time 0:00
/
Duration 0:00
Loaded: 0%
Progress: 0%
Stream Type LIVE
Remaining Time -0:00
 
1x

Djă jă gru ngă yang djuai ania Mường

Ngă yang pơtrun bruă hrơi tal tơjuh blan sa blung a thun phrâo thun anai mơ̆ng djuai ania Mường să Hòa Thắng, plơi prong Ƀuôn Ma Thuột, dưi pơphun ƀơi pra yang Lạc Sơn 1, plơi thôn 2, să Hòa Thắng, pơƀuh brơi gru grua mơ̆ng đưm đă: Hơbô̆ eng ao Mường, jua čing Mường, hrŏm hăng tơlơi iâu lăi ngă yang pơtưh mơ̆ng djuai ania Mường hmư̆ hling hlang biă mă...

Tui hăng ơi Bùi Văn Thành, khua pô wai lăng pra yang Lạc Sơn, sa čô mơnuih iâu lăi ngă yang Mường hmư̆ hing ƀơi Hòa Thắng, rim boh plơi djuai ania Mường, pra yang Mường kual anai, hơmâo Khul khua apăn bruă ngă yang 6 čô mơnuih, ƀing anun yơh pô glăm ba bruă mă pơphun ngă yang hăng krăo lăng hăng pơgang ba boh tŭ yua kơ mơnuih ƀôn sang amăng plơi pla. Amăng anun, khua pô git gai phun jing pô apăn bruă prong hloh, giong anun pô wai lăng pra yang, jing pô sang ngă yang,  kơ-iăng pô sang yang, khul čih hră hăng 2 čô khua grup. Amăng anun pô git gai črăn ngă yang, khua sang yang jak iâu jơnum, pơčrong sai bruă mă hăng mơnuih ƀôn sang kiăng bơwih brơi bruă mă kơ ană plơi pla hlâo kơ pơphun jơnum ngă yang. Pô khua git gai ƀu pơphun plĕ hră ruah ôh, pô anun tŏ tui djă bruă mơ̆ng ơi, mơ̆ng ama pơdŏ glăi kơ ană tơčô rơnuk anai, truh pơ rơnuk pơkŏn. Ơi Bùi Văn Thành brơi thâo: “Pô khut git gai anun kơnung djuai ñu ngă mơ̆ng đưm laih. Jing mơnuih thâo iâu lăi ngă yang pơtưh, thâo hruaih tơlơi phiăn juăt đưm, tơlơi ngă yang rơbang hăng iâu lăi”.

Ăt tui hăng pô iâu lăi ơi Bùi Văn Thành mơ̆n, djop mơta akŏ klôn bruă ngă yang hơmâo djă pioh glăi soh đôč amăng plơi pla djuai ania Mường Hòa Thắng, anun kah hăng gru ama grua amĭ phun djuai ania, tơlơi glăm ba amăng bruă bơngăt jua ană plơi pla ƀu hơmâo pô dưi pơhrua ôh. Amăng hơdôm hơpluh mơta tơlơi ngă yang, pô iâu lăi ƀudah pơjâo anun soh glăm ba, kơnong 3 mơta hơdră ngă yang pơphun ƀơi pra yang plơi, jing ngă yang pơtrun gong kut gong drai, hrơi tal 7 blan sa blung a thun phrâo, juăt iâu dơ̆ng tơlơi “Ngă yang trun phang”, kiăng brơi ană plơi pla trun kơ bruă pưk hmua ia djuh; ngă yang trun bơyan-iâu lăi kiăng hlim rơnang phang mơak, lơ 15/3 blan tơƀang hăng ngă yang pơpŭ kơ bruă hmua dŏ iâu lĕ ngă yang rao hla pơdai lơ 15/7 blan tơƀang, iâu lăi kiăng phun pơdai hlăt huăi ƀong, arong  huăi găm, phun pơdai đĭ hiam.

Rơngiao kơ 3 mơta tơlơi ngă yang phun, pra yang plơi kơnong pok bah amăng hăng ngă yang yom phara đôč, kiăng ngă yang iâu lăi kơ tơlơi rơnuk rơnua mơak klă kơ ană plơi pla. Pô dưi pok bah amăng hăng ngă yang yom anai, yua khul apăn bruă ngă yang laih anun jơnum tơña anŏ kiăng mơ̆ng mơnuih ƀôn sang kah pơsit. Tơdah yua kơ tơlơi hơgĕt thâo ƀu dưi pơtum jơnum, khua git gai khul apăn bruă mă yua prăk gơñu pô yơh blơi gơnam pioh ngă yang. Phrâo anai hloh, ngă yang ječ ameč dưi pơphun ƀơi pra yang Lạc Sơn thun 2021, lơ̆m klin Covid 19 kơtang ƀơi tơring čar Dak Lak, abih bang mơnuih ƀôn sang khom dŏ pơčlah phara hơjăn. Khul khua mua ngă yang pơ anai mă prăk gơñu pô blơi bơbui (un) čuh ngă yang. Pơjâo ơi Bùi Văn Thành lăi: “Klin kheng hơdôm thun laih rơgao, pra yang Lạc Sơn 1 hăng Lạc Sơn 2 ƀu hơmâo pô mơnuih ƀă klin Covid 19 ôh, ƀu hơmâo pô duăm ruă lơi. Mah ƀu thâo sit yua kơ hơgĕt ôh, samơ̆ gơmơi ăt mơak hăng lăp pơ ư ang mơ̆n hơdră pơgang ba mơ̆ng bơngăt jua ta pô”.

Hơdôm pra yang tô tui pơtruh hơdôm rơnuk thun

Djuai ania Mường ră anai dŏ ƀơi lu plơi pla amăng kual Dap Kơdư, lu biă mă ñu lĕ pơ să Ia Lâu, tơring glông Čư̆ Prong, tơring čar Gia Lai; să Bờ Y, tơring glông Ngọc Hồi, tơring čar Kon Tum....Samơ̆ să Hòa Thắng, plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt, tơring čar Dak Lak yơh anih gơñu dŏ sui thun hloh hăng pơ anai đôč amăng hơdôm tơring čar gah dơnung hơmâo pra yang Mường dưi man pơdong.

Tui hăng ƀing tha rơma pơ anai lăi, mơnuih djuai ania Mường Hòa Thắng lêng kơ mơnuih ƀôn sang mơ̆ng tơring čar Hòa Bình soh. Hơdôm sang anŏ đuăi mơ̆ng plơi pla ala ƀôn hơđăp mơ̆ng thun 1952. Tơdơi kơ dŏ  jăng jai ƀơi Hà Nội 2 thun, giong anun gơñu bơjak rai dŏ pơ kual Dơnung yơh. Truh thun 1955, hơdôm boh sang anŏ blung a dŏ ƀơi Ƀuôn Ma Thuột. Amăng hơdôm ƀing tha rơma rai pơdong plơi pla, hơmâo 2 čô ơi tha kơnung djuai Bùi, 3 čô ơi tha kơnung djuai Quách, 1 čô ơi tha kơnung djuai Cao. Mrô mơnuih ƀôn sang djuai ania Mường ƀiă đôč dŏ ƀơi Ƀuôn Ma Thuột hlăk anun, hlong mă anăn plơi gơñu plơi Hòa Bình. Tơdơi kơ thun pơklaih rơngai 1975, akŏ pơdong să Hòa Thắng truh ră anai.

Thun 1959, kiăng hơdor glăi kơ ơi yă plơi pla pô, djă pioh gru grua hiam đưm, mơnuih ƀôn sang plơi Hòa Bình man pơdong pra yang blung a, mă anăn pra yang Lạc Sơn. Mơ̆ng anun yơh plơi Mường Hòa Bình hơmâo anăn plơi pla sit nik kah hăng pơ plơi pla gơñu pơ tơring čar Hòa Bình adih mơ̆n, dŏ pơ plơi phrâo, gơñu iâu ba ană plơi pla jai hrơi lu tui rim thun. Ăt dơ̆ng mơ̆ng anun mơ̆n plơi gơñu hơmâo 6 boh pra yang, pra yang Thịnh Lang 1, Thịnh Lang 2, pra yang Lạc Sơn 2, Mường Pi, Cao Phong, Thạc Yên...

Amăng mrô anai, pra yang Mường Pi yơh kơdrưh hloh yua kơ hơdră man pơdong ñu hrup hơmâo khul yang rơbang dŏ hrŏm hơbit biă mă, hơmâo phun bơnŭ prong, than tai gôm abih amăng lan sang pra yang; pra yang Cao Phong pơdong  pơhrôp glăi gru grua đưm đă, jum dar pra yang pla phun bơnga sứ pơprong laih, hơmâo war pơga bư̆ hĭ jum dar krep, phun kyâo pơhrôp hiam lăng ngui amăng đang sang pra sang yang; laih anun truh pơ pra yang Lạc Sơn, anih juăt ngă yang mơ̆ng abih bang mơnuih ƀôn sang djuai ania Mường, truh ră anai hơmâo ¼ mrô mơnuih ƀôn sang să Hòa Thắng; pơjing rai anih djă pioh gru grua hiam đưm djuai ania Mừơng hiam phara biă mă.

Tui hăng ƀing mơnuih rơgơi kơhnâo kơsem min gru grua hiam đưm tơring čar Hòa Bình, ƀu hơmâo anih pơpă ôh sa boh să đôč hơmâo lu pra yang hrup hăng să Hòa Thắng. Pra yang ƀu hơmâo pơkra ming kač rup lu kah hăng pra yang djuai ania Yuan ôh, samơ̆ pra yang prong hloh kơ pra yang Mường pơ plơi pla hơđăp či Hòa Bình. Lơ̆m sa boh pra yang kah hăng pơ ala kơ sa boh plơi djuai ania Mường, hăng tơlơi pơmin kiăng đăo kơ yang rơbang, pơpŭ glăi hơdor pioh lŏn amĭ dor la ama dor sôk.

Pô čih ră ruai, ơi Lê Quốc Khánh, anom bruă khul čih pơčeh tơlơi hơ̆k hơr adoh suang tơring čar Hòa Bình brơi thâo, amăng tal hyu ĕp lăng hăng tơña  sit nik kiăng čih pioh hơdrôm hră anăn “Mơnuih djuai ania Mường Hòa Bình ƀơi kual lŏn Dap Kơdư” yua kơ sang bruă Khul čih pơčeh tơlơi hơk hơr adoh suang tơring čar brơi thâo, ƀu ƀiă ôh mơnuih dŏ kơtuă yua gơnam djă pioh gru grua hiam đưm mơ̆ng mơnuih ƀôn sang đuăi yu dŏ pơ ataih mơ̆ng plơi pla amĭ ƀă yă tơkeng rai, arăng dŏ djă pioh ƀơi plơi pla djuai ania Mường Hòa Thắng. Pơ anai, hơmâo lu mơnuih tơdơi kơ 60 thun đuăi mơ̆ng plơi pla hơđăp dŏ ƀơi plơi phrâo, ăt dŏ čăng pioh ƀing tha plơi, ƀing pơjâo iâu yang djuai ania Mường, ngă tui djơ̆ gru grua plơi pla anet prong kual Mường pơ plơi pla hơđăp.

Mơ̆ng khul mơnuih ƀôn sang đuăi ataih mơ̆ng plơi pla hơđăp anai yơh, ƀing rơgơi kơhnâo kơsem min gru grua djuai ania, plơi pla Mường, mơ̆ng hơdôm tơring glông Tân Lạc, Lạc Sơn, Kim Bôi, Cao Phong, Lương Sơn, Lạc Thủy, Yên Thủy, Đà Bắc hăng plơi prong Hòa Bình lăi, lu anăn plơi pla ƀing hyu kơsem min aka ƀu hmư̆ djơ̆ mơ̆n.

Lăng mơ̆ng hơdôm boh pra yang, jơnum ngă yang amăng plơi pla dŏ djă pioh hơnơ̆ng gru grua mơ̆ng đưm, djă pioh truh dua rơnuk thun, ơi Lê Quốc Khánh pơƀuh amăng bruă mă djă pioh gru grua đưm djuai ania Mường anai klă hloh hăng pơ plơi pla hơđăp. Ơi Lê Quốc Khánh brơi thâo: “Dŏ ĕp lăng bruă ngă yang, ngui ngor gru grua hiam amăng plơi pla djuai ania Mường pơ anai kah mơ̆ng thâo ƀuh phun tơdŭ kơ plơi pla đưm djuai ania Mường, aka ƀu lŭk pŭk hăng gru grua rơnuk phrâo pơsuh ôh, djơ̆ hăng tơlơi arăng pia “Nao pơ ataih, ĕp ƀuh jĕ giăm đôč”. 

Mơ̆ng ƀut anet Hòa Bình truh pơ jing să Hòa Thắng

Tơdơi kơ 70 thun rơgao, mơnuih ƀôn sang djuai ania Mường dŏ pơ kual lŏn phrâo, akŏ pơdong plơi Hòa Bình hăng 50 thun tơdơi kơ pơklaih rơngai plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt, să Hòa Thắng hơmâo 1.200 boh sang anŏ hăng 5000 čô mơnuih ƀôn sang djuai ania Mường, rai mơ̆ng djop anih plơi pla Mường Hòa Bình: Bi-Vang-Thàng-Động. Plơi Hòa Bình hlong jing să Hòa Thắng, sa amăng hơdôm anih rah anah kơphê hăng pơjeh phun pla, ngă hmua hmư̆ hing hloh ƀơi Việt Nam.

Tơdơi kơ mông ngă yang tơgŭ ngă bruă akŏ bơyan phang hrơi tal 7 blan blung a thun phrâo, lơ̆m bơnga kơphê hlăk čuh blang kô̆ ƀhung djop plơi pla Mường, hmư̆ dik dăk jua măi mơñi ƀôp ia, prăp lui kơ bruă rah anah kơphê, phun pla.

Plơi Hòa Bình đưm adih, să Hòa Thắng ră anai, jing sa amăng hơdôm anih pla kơphê hăng rah anah phun pla hmư̆ hing ƀơi Việt Nam. Kuăl Dap Kơdư jai hrơi amra hơmâo thun bơyan pơdai jor kơtor lu, Hòa Thắng ăt amra tơphă prong mơ̆n. Kơphê, sầu riêng, tiu rơnoh đĭ yom, mơnuih ƀôn sang Hòa Thắng jai pơdrong tui hmar yơh. Mă bruă ƀơi đang rah anah prong jĕ hăng bah amăng jang pơga pra yang Cao Phong, thôn 3, să Hòa Thắng, amai Lưu Thị Dân brơi thâo, pô đang pơga rah anah pơ anai ăt jing djuai ania Mường mơ̆n hăng sang prong hiam arăng phrâo pơdong jum dar pra yang anun, ăt kơ pô đang anun mơ̆n.

Plơi Hòa Bình să Hoà Thắng, dơ̆ng mơ̆ng sa boh anih ter plơi prong ƀiă mơnuih đôč blung a, ră anai jing dik dăk anih sĭ mơdrô anah phun pla, bruă ngă đang hmua phrâo, anih pơtruh nao rai jơlan Võ Nguyên Giáp, tơdron rơdêh por Ƀuôn Ma Thuôt hăng jơlan rơdêh đuăi hmar Khánh Hòa-Ƀuôn Ma Thuôt.

Rơbat tơkai amăng jơlan anet rôk tui king hmua pơdai ia, anih čoh bôk, kai čuar lŏn hmua mơ̆ng 70 thun hlâo adih, hơmâo pơtruh nao rai jơlan Võ Nguyên Giáp hăng plơi Hòa Bình thun đưm hlâo, hmư̆ ik ăk jua rơdêh por ƀơi rơngit adai, amăng pra yang Mường Pi hmư̆ jua iâu lăi lơlong, mơ̆ng pô pơjâo ngă yang....Lăng nao kơ phun pơdai hlơ hlip hla mơda đhơ đhet angin pưh bang kơ bơnga kơñĭ Huỳnh liên čuh blang, plơi Hòa Bình hiam mơak samơ̆ dŏ djă hơnơ̆ng gru đưm đă bă hăng tơlơi mơyang bơngăt jua. 

Anih mơ̆ mơnuih ƀôn sang djuai ania Mường pong gai, hrai braih iâu yang akŏ pơdong plơi pla phrâo blung a rơgao 70 thun hlâo adih, jing kual lŏn mơnai glai mơak. Ƀu kơnong kơ phun kơphê, sầu riêng đôč ôh ngă pơdrong, ñu pơhưč bơngăt jua ană plơi pla, tuai rơnguai nao ĕp lăng pơdơi pơdă. Hơdôm rơnoh yom gru grua đưm djuai ania Mường plĕ trun pơ anai čăt đĭ phun pơjeh hiam, mơtah mơda ba glăi tơlơi čang rơmang hơdip mơda pơtruh dua rơnuk thun, pơtruh nao rai kual Dơnung hăng Kơdư dêh čar.

 

 

 

Dương Đình Tuấn/Nay Jek pơblang

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC

Video

Klêi mtă mtăn kơ jih jang
Ŏ buôi krô
29/07/2024
Tơgŭm ƀô đô̆i tơblăh ayăt
13/07/2024
Việt Nam ngời sáng tương lai
11/07/2024