
VOV4.Jarai-Kah hăng tơlơi pơhing hơmâo lăi amăng tơlơi čih tal 1 amăng hơdôm tơlơi čih anăn “Tơlơi hơkrŭ ngă hơbôt sang bruă kơnuk kơna-kah hăng čruih apui hăng ia, tơnap tap lông lăng mơnuih apăn bruă”, pơblih nao pơ anih mă bruă phrâo ataih hơdôm rơtuh kilômet hăng lu tơlơi ngă lŭk pŭk amăng tơlơi dŏ dong ƀong huă, hlăk jing kah hăng sa tơlơi lông lăng, mah lông hăng apui, tơnap tap gleh glar kơ ƀing apăn bruă, mơnuih ngă bruă čar amăng kual Dap Kơdư.
Rơbêh 20 thun hlâo adih, lơ 1/1/2004, tơring čar Dak Nông sit nik akŏ pơdong, laih pơpha hĭ mơ̆ng tơring čar Dak Lak tui hăng Hră pơtrun mơ̆ng khua pơ ala mơnuih ƀôn sang dêh čar. Tơhnal pơkă hlăk anun pơtrut tơlơi bơwih ƀong huă pơđĭ kyar kual Dap Kơdư, pơtrut tŭ yua biă mă amăng bruă git gai wai lăng hăng pơhlôm pơgang tơlơi rơnuk rơnua hơđong amăng dêh čar. Samơ̆ amăng kual lŏn juăt ƀuh “Brŭng kơ ruai, bruai kơtâo asâo ăt ƀu hmao lơi angin ƀơi Dak Song” arăng juăt pia, jơlan glông nao rai ƀu hơmâo, anŏ gêh găl hơdip klă hiam kơ mơnuih mơnam dŏ kơƀah, hơdôm tơlô̆ ƀrik blung a mơ̆ng khul sang bruă gong gai kơnuk kơna hơmâo pơdă trŭn, man đĭ yua mơ̆ng ƀing khua mua thun hlăk ai hlăk anun, hur har amăng bruă mă. Gơnam gơñu gui ba, djă hrŏm amăng drơi jăn kơnong kơdung kơsăk kơđô ƀơi rŏng hăng pran jua hik hăk kah hăng a apui, khut khăt run nao pơ anăp, gơñu “gơñu ngă rah, hrăm rah bruă” gơñu aka ƀu hơmâo sang bruă, anih mă bruă, sang dŏ apah, ia yua ƀu hơmâo, apui lơtrik aka pơkĕ, dir wir sư̆ rơbư̆, mơnuih mă bruă ƀu djop. Tơlơi ră ruai glăi tơpă hơnơ̆ng mơ̆ng sa čô mơnuih apăn bruă hlăk anun, jing abih sa rơwư̆ găn rơgao tơnap tap, kơƀah kơƀap, samơ̆ gơñu ƀu kơƀah tơlơi đăo kơnang ôh:
“Rim kơ mơguah sing bring mơnŭ tơdjô̆ hrơi sa, mơ̆ng 4 mông 30 mơnit mơguah đi rơdêh nao, dŏ hrŏm lu mơnuih sa boh sang, huă hrŏm sa boh anih, ha wơ̆t hrơi tơjuh kah mơ̆ng glăi bưp ană bơnai, sang anŏ...Abih bang kơnong thâo juh alum pơtrut pran jua tơdruă kiăng ngă giong bruă jao”.

Mơ̆ng hơdôm thun blan găn rơgao tơnap tap djơh hăng anun, ră anai, Dak Nông pơblih lu laih. Plơi prong Gia Nghĩa jai hrơi hiam rô̆, jơlan glông nao rai hiam klă dơnar laih mơ̆n, djop bruă mă kah hăng pơtô hrăm, bruă ia jrao, gru grua hiam, anih tuai čuă nguilêng kơ pơblih hiam klă soh. Tơlơi anai, dưi hơmâo ơi Ngô Thanh Danh, Khua git gai ping gah Dak Nông lăi pơtong:
“Tơdơi kơ 20 thun akŏ pơdong tơring čar, Dak Nông hơmâo abih laih tơlơi pơhing sa boh tơring čar ƀun rin, aka ƀu pơđĭ kyar hăng lu boh tơhnal dưi ngă lăp bơni. Rơnoh pơđĭ kyar bơwih ƀong huă pơhrui glăi lu, hloh 12 wơ̆t pơkă hăng phrâo akŏ pơdong, rơnoh prăk tuh pơ alin kơ bruă mơnuih mơnam đĭ hloh 20 wơ̆t, rơnoh pơhrui glăi pơkă dưm dưm sa čô mơnuih sa thun mă bruă đĭ 13 wơ̆t pơkă hăng thun 2004”.
Anun ƀu djơ̆ kơnong kơ mrô pơƀuh đôč ôh! Anun lĕ boh tơhnal mơ̆ng sa khul hnưr mơnuih apăn bruă thun hlăk ai “gui ba ƀơi bra gơñu” amăng sa rơwư̆ akŏ pơdong rai, mơ̆ng anŏ aka ƀu hơmâo truh kơ jing hơmâo. Ră anai, bruă pơmut glăi Dak Nông hăng Lâm Đồng pok pơhai, khul mơnuih apăn bruă ƀơi Dak Nông yak nao amăng sa rơwang bruă phrâo dơ̆ng yơh, hơmâo lu tơlơi čang rơmang phrâo laih anun ăt ƀu ƀiă lơi tơlơi bơngơ̆t, yua kơ ƀu djơ̆ kơnong pơblih phrâo amăng sang bruă kơnuk kơna đôč ôh, pơblih phrâo abih tơlơi hơdip. Amai Lê Thị Huệ, mơnuih apăn bruă amăng anom pơphun bruă mă ping gah tơring čar Dak Nông lăi:
“Ƀing gơmơi juăt bơlăi nao rai ră anai sa anih dŏ phrâo hơmâo 5 boh plơi hơđăp. Gơmơi ăt đăo kơnang nao mơ̆n kơ jơlan hơdră mơ̆ng Ping gah, čang rơmang nao kơ hơdôm tơlơi phrâo hloh, hiam klă pơ anih mă bruă phrâo, anih dŏ phrâo. Ƀing gơmơi ăt amra pơyơr pran jua mă bruă".

Amai Nguyễn Thị Quy, Khua anom čih tơlơi pơhing phrâo, Sang bruă pơdah rup, pơtui jua pơhiăp tơring čar Dak Nông lăi:
“Hlăk anun ta nao mă bruă hăng pran jua thun dŏ hlăk ai, huăi gun hơgĕt ôh kơ sang anŏ. Tal anai ñu phara yơh, pran jua prăp lui mơ̆n samơ̆ ta khom dăp ba bruă mă mơ̆ng sang anŏ. Kah hăng sang anŏ gơmơi ană bă dŏ anet, amra hrăm hră pơpă, ngă hơgĕt....djop mơta khom sem lăng, ju yap glăi hăng prăp lui tong ten”.
Tơdah pơkă hăng 20 thun hlâo adih, ƀing apăn bruă tơring čar Dak Lak, pơpĕ đuăi mơ̆ng plơi prong Ƀuôn Ma Thuôt, nao pơ Gia Nghĩa, hăng pran jua kơsung nao pơ anăp yua thun hlăk ai, tal anai ñu phara mơ̆ng Gia Nghiã nao pơ Đà Lạt hăng tơlơi pơmin pran jua tom găn rơgao laih. Yă Nguyễn Thị Thu Hường, Kơ-iăng khua anom pơphun bruă mă ping gah tơring čar Dak Nông lăi pơtong, mah pơmin nao pơmin rai, bơngơ̆t hai samơ̆ ƀing apăn bruă mơ̆ng Dak Nông ăt djă kơjăp tơlơi pơmin khom găn rơgao hĭ tơlơi lông lăng tơnap tap laih anun pran jua kiăng pơyơr kơ bruă:
“Rơbêh 20 thun djru pran jua man pơdong tơring čar Dak Nông, ƀing gơmơi hur har ăt khom nao mă bruă kiăng pơtong glăi ta pô. Tal anai pơmut tơring čar, gơmơi amra djă kơjăp pran jua khom ngă bruă mơ̆ng sa čô mơnuih ping gah. Laih dơ̆ng pơtrut pran jua ƀing mơnuih apăn bruă, mơnuih ping gah khom kơjăp pran jua hăng amra či nao mă bruă đôč”.

Bruă pơmut glăi tơring čar Dak Nông-Lâm Đồng-Bình Thuận ƀu kơnong kơ bruă dăp glăi, pơmut hrŏm guai đôč ôh. Hăng anăp či ngă bruă lăng nao pơ anăp sui thun, anai lĕ anŏ gêh găl pioh pơđĭ kyar kual bơwih ƀong huă phun ƀơi Dơnung Dap Kơdư, anih hơmâo 3 kual gru grua hiam pơtum glăi Dak Nông-Lâm Đồng-Bình Thuận, pơdjru nao rai hăng bang bơngač. Ơi Lê Thành Hiệp, Khua Sang bruă gru grua boh thâo hăng ngă phim tơring čar Dak Nông đăo kơnang tui anai:
“Lơ̆m 3 boh tơring čar pơmut glăi jing sa boh tơring čar djă anăn Lâm Đồng, anŏ pơđĭ kyar lĕ anih bơwih ƀong huă phrâo, amăng anun tơlơi phara ñu gru grua, djuai ania, anih gru grua hơđăp plơi pla mơ̆ng 3 kual amra hơmâo yak rơbat nao phrâo hloh, dưi pơmut hrŏm, hrăm nao tơdruă kiăng thâo hluh lu gru grua hiam đưm 3 kual pioh pơđĭ kyar tuai čuă ngui laih anun pơđĭ kyar hrŏm tơring čar Lâm Đồng phrâo”.
Dua hơpluh thun pơ hlâo adih, ƀing mơnuih apăn bruă ƀơi tơring čar Dak Lak ataih mơ̆ng sang anŏ, nao pơdong tơring čar phrâo Dak Nông. Dua hơpluh thun tơdơi, gơñu tŏ tui đuăi mơ̆ng Dak Nông djă ba lu tơlơi thâo thăi laih hăng tơlơi pơmin kơjăp. Ƀing mơnuih apăn bruă kơnuk kơna Dak Nông ră anai ăt jing a apui, hla gru nao hlâo, djă pioh tơlơi đăo kơnang kơ rơnoh yom mơ̆ng bruă mă hơkrŭ mơ̆ Ping gah, Kơnuk kơna hăng mơnuih ƀôn sang ta hơmâo ngă hăng hlăk ngă tui; đăo kơnang nao amăng bruă mă dĭ da gla kơñ hăng pran jua pơyơr đĭ kiănggăn rơgao hĭ tơlơi tơnap tap phrâo dưi akŏ pơjing rai.
Viết bình luận