Bơhiàn lùp lap, ñô bau bơh cau Bahnar dê: Krơi is mờ niam chài
Chủ nhật, 06:00, 31/03/2024 Cau mblàng: K’Duẩn/VOV Tây Nguyên Cau mblàng: K’Duẩn/VOV Tây Nguyên
VOV4.K'Ho- Cau Bahnar geh bơhiàn lùp lap, ñô bau ờs mờng bơh yau, mờ ală bơta niam krơi is mờ cèng bơta niam chài kòn cau. Tàm tŭ 2, 3 jơi bơtiàn dồ êt nă cau tàm Tây Nguyên jat jơi mè, den cau Bahnar lùp lap, ñô bau jat bơhiàn 2 gah tơn – jat jơi bèp mờ jat jơi mè, hơ̆ là jơh 2 hìu bơnhă cau klau mờ cau ùr pơgồp bal bơta pràn, kơlôi rơcang gơ in wil tơl ai ngai ñô bau in. Do là bơta niam chài krơi is, geh cau Bahnar sền gàr git nđờ rài do.

Jat ồng Suk, ơm tàm ƀòn Piơm, thị trấn Đăk Đoa, kơnhoàl Đăk Đoa, càr Gia Lai – cau git bè niam chài bơh yau kòn cau Bahnar dê: Bơh yô yau tàm bơhiàn lùp lap, ñô bau, cau Bahnar kung geh bơhiàn hơ pơrgon kup bau, mè bèp lap mờ cau lơi den bau mờ cau hơ̆. Bulah bè hơ̆, lòt gan uă tŭ tơngai bơtàu tơnguh, cau Bahnar rơhời sang tĕ bơhiàn hơ pơrgon kup bau, sơn đờm sền dờng màng gơnoar khat gơboh gùng tam bau bơh oh kòn dê, bañ rồn bơklơn, sa phan kơt bau.

Tŭ cau ùr, cau klau jòi geh cau he kờñ den khi lòt jòi cau lơh gùng nàng lap bau. Bè ờs den cau klau là cau lòt jòi cau lơh gùng lap bau, rơ wah cau geh bơngă pin dờn, chài tơm boh bor mờ ờ geh jơi nòi mờ 2 đah hìu bơnhă nàng tơm boh bơr mờ cau ùr. Bơh bơta lơh gùng lap bau, dilah cau ùr tùi bau den rơp lơh dơ̆ hơ pơrgon kup bau. Dilah cau ùr ờ bài den cau lơh gùng lap bau rơp yal wơl cau klau in, ờ yal mờ cau ndai, ờ lời broă do cau bơdìh in git, rơngòt lơh gơ rềng tus nùs tồr cau klau.

Mò Yao nam do neh rlau 70 sơnam, neh gơtùi lap bau git nđờ jơt yô ùr bklau tàm ƀòn Piơm in pà git: “Tŭ cau klau, cau ùr tàm kờñ, dilah mè bèp git den rơp sồr cau lơh gùng tus lùp 2 nă ùr klau do, dilah 2 nă ùr klau ring bal den bơyai lơh hơ pơrgon kup bau. Cau lơh gùng at tê cau klau jàu cau ùr in, tơngkah 2 nă pal sùm tàm kñ mờ gàr sùm jơnau hơ pơrgon”.

Dơ̆ bơyai lơh hơ pơrgon kup bau geh lơh ờ nggồr nggàc mơya geh gơtha kuơmàng ngan tài do là bơta gơ rềng bè gùng tam klac gơ wèt mờ 2 nă ùr klau. Tơnơ̆ dơ̆ hơ pơrgon kup bau, 2 nă ùr klau ờ gŏ di tàm kờñ mờ cau ndai. Dilah 1 tàm 2 nă gơ plơ̆ nùs, kờñ cau ndai, tŭ do hìu bơnhă cau gơtìp sang tĕ geh gơnoar sa dồs jat ală bơta lơi neh hơ. Gơtùi gŏ: ù tiah, suơn sre, mìr, rơpu, kơnrồ halà jơtài, drăp tơrnờm, cing mồng kuơmàng.

Rài yau rài kis rƀah kal ke den tàng cau Bahnar sùm hơ pơrgon tơnơ̆ tŭ tơnhàu jơh kàl lơh sa, kòi neh prap bềng drong, bềng đam, tơngời bềng hìu, rơpu kơnrồ bềng wàng, sur, iar bềng tàm ƀlàng hìu den bơyai lơh ñô bau. Tàm dơ̆ ñô bau, bal mờ ală jơnau nting bơr chờ gờm, tềng đap bơta sền gŏ bơh jơi nòi 2 hìu bơnhă mờ kòn sau đềt mềr dê, cau lơh gùng halà 1 nă cau geh bơngă pin dờn tàm jơi nòi 2 gah rơp nting tơngkah 2 nă ùr klau pa bau pal sùm tàm kờñ gơboh, sền gròi bal mờ gơp, kuơmàng là pal gơ lòng sồr mờ mè bèp. Pal ki ngàm mè bèp pròc mhàm tờm bè àng kơn dar, ki ngàm pô me, pô bàp bè mat tơngai.

Ồng Hyết, ơm tàm ƀòn Piơm pà git, tàm ngai ñô bau, phan pal geh nàng pơ dơng lơh yàng, jà mò pàng rê sền dơ̆ ñô bau, geh: dùl drăp tơrnờm, 1 nơm iar, 2 kơnơm piang mờ 2 dang che mừh: “Tŭ lơh ñô bau, cau bơ jơu rơp lơh yàng mờ ală phan pơ dơng geh iar buh, 2 kơnơm piang nàng cau klau mờ cau ùr tàm pà gơp in sa, ai tơnggŏ bơta ring bal gơ gơs ùr bơklau. Pơn jat hơ̆, cau lơh gùng ai 2 dang che mừh, tàm bơrlŭ bal mờ dŏ, dilah 2 dang che gơ tàm đềt den 2 nă ùr bơklau là bơh trồ tiah lơh nền, rơp kis tus jơh rài kis. Dilah 2 dang che ờ gơ tàm đềt, rlau 3 dơ̆ tàm bơrlŭ, dŏ den 2 nă ùr bơklau ờ geh bơta bơr koăt, tơnơ̆ do ƀuơn ngan tam lah tam lơh, tàm sang bau”.

Lài mờ ngai ñô bau 1 ngai, tŭ trồ mho tus, sur iar neh mut tàm wàng, cau lơh gùng lam bồ 1 mpồl cau lòt tus tơl hìu jơi nòi 2 gah yal oh mi jơi nòi tàm dong sur iar, gơ jat bè bơta geh ngan, hơ̆ sồng cèng rê hờ hìu ùr bơyai lơh ñô bau. Tơl nă cau àñ drăp tơrnờm tus hìu ùr. Ồng Suk yal tai: “Tàm ñô bau cau Bahnar dê ờ geh bơhiàn dan sa kơt bau, tơm priă ròng siam… Broă bơyai lơh ñô bau kung ờ sồr 2 hìu bơnhă tă priă ndrờm bal, dilah hìu klau ờ geh priă jền den gơtùi tă pơgồp dồ êt rlau, hìu ùr geh priă jền den tă pơgồp uă rlau. Do là bơta niam, bơta tờm là ai tơnggŏ bơta chờ hờp tài geh kòn ƀan, geh bơr tơu, ai tơnggŏ nùs nhơm kờñ gơboh oh kòn.. Chờ gờm oh kòn geh bau, đềt mềr mờ gơp jơh rài kis”.

Tơnơ̆ ñô bau, ùr bơklau pa bau ơm wơl, kis tàm hìu ùr 2 halà 3 nam, hơ̆ sồng rê hìu klau ơm bè hơ̆ sơl, lơh broă, lơh sa dong kờl mè bèp 2 gah. Do geh sền là broă nàng kah ưn ngài mè bèp 2 gah. Tơnơ̆ hơ̆, tŭ neh geh priă jền, ùr bơklau pa bau dan ơm is, ngan ngồn bơt bơtàu rài kis, lơh sa hìu bơnhă he in.

Cau mblàng: K’Duẩn/VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC