Bơta niam krơi is tàm lap klau tam bau ùr bơh kòn cau Rơđê dê
Chủ nhật, 06:00, 07/01/2024 Cau mblàng: K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên) Cau mblàng: K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)
VOV4.K'Ho - Cau Rơđê jat jơi mè den tàng broă lùp lap, ñô bau sùm bơh cau ùr lơh lài. Cau ùr kong kơnòl bè phan kơt bau, ai hìu klau den geh gơnoar dan sa phan kơt bau. Cau ùr rơp bau bơr tơu rê ơm bal dùl hìu mờ mè bèp tờm, mơya ùr do kung geh tŭ tơngai ơm lơh ƀăn đah hìu klau lài mờ tŭ ñô bau. Do là dùl tàm ală bơta niam krơi is tàm bơhiàn lap klau tam bau ùr bơh cau Rơđê dê.

Dùl ngai lồi nam trồ niam, kơphê neh pik jơh, broă suơn sre kung neh ru. Mè bèp bơh bi H’Rin Bkrông dê ơm tàm ƀòn Tơng Jú, xã Ea Kao, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột jà mơ “kồñ dờng” tàm jơi nòi nàng lòt tus hìu mè bèp  bơr tơu dê nàng rò kòn ùr mờ bơr tơu rê. Pơgap mờ do 3 nam, bi H’Rin Bkrông kờñ dùl nă klau tàm ƀòn den tàng neh dan lòt lap bau. Tơnơ̆ tŭ hìu klau ring bal jơnau pơrgon tam bau, bàr gah hìu bơnhă neh ring bal bè broă bi H’Rin rơp ơm lơh ƀăn đah hìu klau tàm pơgap 3 nam. Mò H’Yam Bkrông (mat mờng hòi là mò Lian dê), ơm tàm ƀòn Tơng Jú, xã Ea Kao, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột pà git, ơm lơh ƀăn là tŭ tơngai nàng tơrlòng bơta jơh nùs, bơta lơbơn niam, ờ ngòt bòl glar kal ke bơh cau ùr dê lài mờ tŭ mut tàm rài kis pơ ùr bơklau: “Tŭ dùl nă ùr lòt lơh ƀăn den pal ai tơnggŏ bơta lơ bơn niam, tryăng tryồng, pơn yơu bè àng drim pal guh gờñ lòt àñ dà bồ tô, trŭ gơm phan sa drim ai jơh hìu bơnhă in lài mờ tŭ lòt lơh broă… Bơh hơ̆ den hìu bơnhă hìu bơklau rơp sền gŏ hơ̆ là dùl nă ùr ƀăn tryăng tryồng, ờ ngòt bòl glar, kal ke, khi rơp pin dờn, iang nùs rlau tŭ tơnơ̆ do kòn klau khi dê rê ơm bơr tơu đah hìu pơ ùr”.

Jat bơhiàn bơh yau cau Rơđê dê, cau ùr rơp rê hìu bơklau lơh ƀăn tàm pơgap 2, 3 nam, gơ jat tàm bơta ring bal bơh 2 hìu bơnhă dê. Gơ jat tàm bơta geh ngan rài kis hìu ùr dê, tàm dơ̆ ơm lơh ƀăn den đah hìu klau rơp dan sa phan kơt bau, sồr hìu ùr pal rơcang wil tơl ală phan kơt bau jat jơnau sồr nàng kờñ ai tơnggŏ nùs nhơm kah ưn ngài gơ wèt mờ dà kơl hề ròng siam, sền gàr bơh mè bèp cau klau dê. Mò H’Bluen Niê (mat mờng hìu là mò Man Yô dê) ơm tàm ƀòn Tơng Jú pà git, tàm ală phan kơt bau den ờ gơtùi ờ geh kòng lơngô, ồi tơ̆, sur halà kơnrồ. Cau klau sơlơ geh ƀằng kâp bơsram sră, geh gơnoar broă den phan sa kơt bau kung sơlơ uă sơl. Mờ hìu klau geh gơnoar dan sa phan kơt bau den hìu ùr kung geh gơnoar dan tơrmù ƀà phan sa kơt bau gơ jat tàm bơta geh ngan rài kis hìu bơnhă dê: “Hìu klau lơh bè do ờ di là nàng lơh kal ke, mờ là nàng kờñ dong kòn klau he in geh gơnoar tŭ rê ơm bơr tơu. Tơnơ̆ do tŭ bàr nă ùr bơklau pa bau tuh ơm is den kung gam gơtùi sền gròi, dong kờl broă 2 gah hìu bơnhă, kờp bal broă hìu mè bèp bơklau, mè bèp pơ ùr halà jơi nòi 2 gah den ndrờm gơtùi dong kờl lơm”.

Tơnơ̆ tơngai ơm lơh ƀăn, dilah cau klau gơ plơ̆ nùs, ờ kờñ bau mờ cau neh lap he den đah hìu klau rơp jà hìu ùr tus nàng đơs jơnau ờ bài bau. Mùl màl den êt ngan geh bơta cau klau gơ plơ̆ nùs tơnơ̆ tŭ neh dờp jơnau dan bau bơh cau ùr dê. Tàm bơta bè hơ̆, hìu klau rơp pal tơm wơl uă rlau 2 dơ̆ phan kơt neh sồr hìu ùr rơcang, mờ kung pal lơh poac dùl nơm kơnrồ halà dùl nơm sur dờng nàng dan să hìu ùr. Ai dilah neh kờñ bau mờ cau ùr den rơp ring bal ai hìu ùr bơyai lơh rò bơr tơu. Tàm ngai rò bơr tơu, hìu klau rơp rơcang dùl drăp tơrnờm mờ dùl nơm sur nàng tơngac kòn klau he dê, ai hìu ùr den pal rơcang wil tơl phan kơt bau mờ hìu klau den sồr tàm dơ̆ ơm lơh ƀăn. Jơi nòi hìu ùr rơp tus hìu klau nàng rò ùr bơklau rê hờ hìu mè bèp pơ ùr.

Tàm tŭ ntrờn lòt bơh hìu klau rê hìu ùr, mpồl rò bơr tơu rơp gơtìp ală mpồl ơruh pơnu là bơyô, oh mi hìu ùr bơrsèl, tơnhial, kang gùng. Nàng lòt gan, mpồl rò bơr tơu pal geh gùng hơ wơl dipal mờ pà phan là kòng lơngô nàng ai tơnggŏ bơta pơn đơl pràn, kơ̆ dơn bơh bơr tơu dê tàm gùng tam bau. Cau Rơđê kơlôi sơnơng là, tàm gùng lòt gơtìp uă bơta lòng, kòl yan den gùng tam bau rơp gơtùi sơrlèt gan uă kal ke.

Rê tus hìu ùr, 2 gah hìu bơnhă rơp nggui wơl tơm boh bơr, lùp wơl jơnau đơs bơh ùr bơklau pa bau mờ hìu bơnhă 2 gah dê. Pơn jat hơ̆ rơp lơh ală bơhiàn dan gơnoar mè bèp bơklau, dơ̆ bơyai lơh dờn dờp ai 2 nă ùr bơklau in. Kòng lơngô geh tơn dò tàm tê ùr bơklau kơnòm să mờ jơnau kờñ nting tơngkah pal kir jơh nùs mờ gơp. Dilah cau lơi dờp wơl kòng, gơ plơ̆ nùs halà lơh broă lơi tìs tàm gùng tam bau do den rơp pal tơm wơl uă rlau 2 dơ̆ phan sa kơt bau. Dơ̆ bơyai lơh tơn jơh tŭ 2 gah hìu bơnhă, jơi nòi ring bal bè broă 2 nă ùr bơklau pa bau rơp rê hìu mè bèp pơ ùr mờ dờp geh jơnau nting bơr gờm chờ bơh oh mi jơi nòi dê. Tơnơ̆ tŭ ală broă bơyai lơh tơn jơh, bàr nă ùr bơklau pa bau rơp bal mờ gơp sàu piang sơn rờp tàm hìu pơ ùr. Bi Y Quốc Niê, ơm tàm ƀòn Tơng Jú, xã Ea Kao, ƀòn dờng Buôn Ma Thuột, bơr tơu pa tàm ngai chờ hờp rê hìu ùr đơs: “Añ geh sền gŏ bơhiàn rò bơr tơu bơh cau Rơđê dê, iat ală jơnau nting tơngkah bơh cau dờng dê geh kuơ ngan. Bơh hơ̆ den añ sơlơ git rlau tai bè adat bơhiàn, jơnau đơs mờ bơhiàn bơh yau kòn cau he dê. Hơ̆ là bơta niam pal sền gàr ai rơnàng kơnòm să tơnơ̆ do in nàng ờ gơtìp roh tĕ bơhiàn bơh yau kòn cau he dê”.

Mpồl bơtiàn ngai sơlơ tam gơl pa, uă niam chài pa bơrlŭ bal, tŭ do uă hìu bơnhă cau Rơđê tàm càr Dăk Lăk bơyai lơh ñô bau jat rài pa. Bulah bè hơ̆, tàm ală ƀòn, uă bơhiàn bơh yau tàm lap klau tam bau ùr kung gam geh gàr bè ờs, lam lơh bal mờ ñô bau jat rài pa. Ồng Y Bhiu Byă (mat mờng hòi là ồng H’Jâo dê) ơm tàm ƀòn Tơng Jú pà git, tàm ală ƀòn tŭ do, bơhiàn lap bau, ñô bau mờ rò bơr tơu neh geh 2, 3 bơta tam gơl nàng gơ in dipal mờ rài kis pa tŭ do: “Bơhiàn do den neh geh bơh lài do, tŭ bơyai jơnau lùp lap, ñô bau den 2 hìu bơnhă neh ring bal broă pơyua kòn ƀăn hờ hìu klau, jat bơhiàn den là 3 nam. Tàm 3 nam do, cau ùr rơp rê hờ hìu mè bèp bơklau nàng ơm lơh ƀăn. Tơnơ̆ hơ̆ den jơi nòi hìu ùr rơp lòt tus hìu klau nàng lơh ală bơhiàn rò bàr nă ùr bơklau kơnòm să rê hờ hìu pơ ùr. Bulah bè hơ̆ tŭ do den kung ờ gam uă tai, kung bè jơnau tàm hơ pơrgon bè broă pơyua ơm lơh ƀăn tàm 3 nam, mơya ala mờ lòt lơh ƀăn den khi rơp tàm pơ gơl, jơnau ring bal mờ biàng, sùm là tong 3 cỉ biàng halà 2 cỉ biàng ala mờ ơm lơh ƀăn 3 nam”.

Bulah neh geh tam gơl pơn drờm mờ bơhiàn bơh yau, mơya ală bơta niam chài niam bơnĕ tàm bơhiàn lap bau, ñô bau, rò bơr tơu bơh cau Rơđê dê kung gam gàr sùm tàm ală ƀòn. Bơh hơ̆, pơgồp bơnah sền gàr, prap gàr bơta niam chài bơh yau niam bơnĕ kòn cau he dê.

Cau mblàng: K’Duẩn/ Cau cih H’Xíu (VOV Tây Nguyên)

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC