Mò Kpă H’Uyên, là cau pơgru neh jơh sơnam rê rlô lơh broă, tŭ do gam lơh kwang atbồ mpồl cau ùr thôn Pleitel A, xã Ia Sol, kơnhoàl Phú Thiện, càr Gia Lai mờ là cau tàñ ồi kòn cau tiơng pơn rơ ngan tàm kơnhoàl Phú Thiện. Mò git tàñ ồi kòn cau bơh tŭ 18 sơnam, tus tŭ 25 sơnam den mò neh git tàñ chài ngan, mò neh geh tŭ ai geh khà jờng dờng ngan tàm ală dơ̆ pơrlòng tàñ ồi kòn cau kâp kơnhoàl, kâp càr. Tŭ do, mò gam bơto wơl ai uă oh mi cau ùr in jat broă lơh Mpồl cau ùr tàñ ồi kòn cau thôn Pleitel A: “Lài do den Hìu bơsram Kao đẳng bơto broă lơh tus hòi jà añ lòt bơto oh mi cau ùr in tàñ ồi den geh lơh sră cơng tàng, tŭ do den tàm thôn kung gam lam lơh broă lơh cau ùr tàñ ồi kòn cau mờ ròng sur jù, geh broă lơh pơrlòng tàñ ồi kòn cau den añ ndrờm lòt pơrlòng lơm. Añ tàñ neh chài den tàng kờñ bơto wơl ai ală oh mi cau ùr, ală sau dềt tàm thôn in nàng tơl nă cau ndrờm git tàñ, rlau mờ hơ̆ tai là sơlơ kờñ bơta niam chài bơh yau kòn cau Jrai dê tai”.

Mò Kpă H’Uyên bơto wơl ai ală oh mi cau ùr tàm ƀòn in bơh bơta chài tàñ ƀuơn tus ală gùng bơka rùp niam ngan. Ală oh mi cau ùr neh tàñ chài rơgơi, neh tàñ gơs uă phan nàng tac cau lơi in. Rùp bơka là bơta kuơmàng ngan, gơtùi ai tơnggŏ bơta kuơ bơh dùl blah phan kòn cau dê. Ală blah ồi àu geh rùp bơka ƀuơn den geh giă tac lơyah rlau, ai ồi àu lơi geh rùp bơka kal ke rlau den geh giă tac kas uă rlau. Ồi kòn cau bơh cau Jrai dê geh ală bơta rùp bơka, bè: ktul, đang, kơ wang, kơteh den geh giă tac bơh 1 tus 2 tơlak đông dùl blah. Jat mò Kpă H’Uyên yal, broă tàñ ồi kòn cau ờ mìng dong oh mi cau ùr geh tai priă jền nàng kơlôi rơcang rài kis hìu bơnhă in, mờ hơ̆ gam là bơta kờñ gơboh, dong làng bol prap gàr bơta niam chài kòn cau: “Klo ngai den oh mi cau ùr lòt lơh mìr, lòt lơh ơpah, geh tŭ ru den tàñ ồi kòn cau, ai ală cau neh dờng sơnam, ờ gam pràn tai nàng lòt lơh broă den khi ơm tàm hìu tàñ biài, añ blơi ală dang che brài ală oh mi cau ùr in tơn. Tŭ geh cau lơi kờñ blơi den bol hi tàñ, tàñ jat jơnau sồr cau blơi dê, giă tac kung krơi is sơl, añ sùm tac dùl blah àu cau klau geh tàñ nền nòn, rùp bơka niam là 1 tơlak đông, ồi ntròñ kung 1 tơlak đông dùl blah sơl, àu cau ùr den geh giă tac 500 rbô đông, ồi mbơn den 1 tơlak 500 rbô đông, kung kơnờm bơh hơ̆ mờ oh mi cau ùr geh tai priă nàng blơi boh ƀòk ngòk, đơs bal là oh mi cau ùr tàm thôn chờ hờp ngan”.

Geh bal bơta kờñ gơboh bè mò Kpă H’Uyên, den mò Rahlan H’Yưt, 52 sơnam là cau chài tàñ ồi kòn cau tàm xã Chư Á, ƀòn dờng Pleiku. Ală phan kòn cau bơh mpàng tê chài rơgơi mò dê mòn gơs geh rùp bơka sền niam ngan. Mò H’Yưt yal, broă tàñ ồi kòn cau bơh mè mò dê bơto wơl, pơgồp bal mờ bơta kờñ gơboh mùl geh să tờm dê den tàng nđờ jơt nam do, mò kung gam nggui sùm kềng bơrnơ̆ tàñ. Mò pà git, tàm hìu bơnhă tŭ do geh 4 nă cau chài tàñ ồi kòn cau, hơ̆ là kòn sau mò dê: “Broă ndai den añ lơh ờ jai tài neh dờng sơnam, ai broă tàñ ồi den añ gam gơtùi lơh, añ ơm tàm hìu tàñ den hơ̆ sồng bơto kòn sau in tàñ tơn, trồ tơngai halà trồ mìu kung gam gơtùi lơh lơm”.

Tàm tŭ tàñ ồi kòn cau den broă tàñ rùp bơka mpờl halà ờ mpờl là dùl bơta kal ke ngan rlau jơh, sồr pal geh bơta nền nòn, chài rơgơi mờ pal geh bơta bơceh lơh, rùp bơka tàm biài sùm là rùp chi che, ù tiah brê bơnơm, rài kis, bơkàu, sềm, klàng, kòn bơnus… Mò Kpă H’Lot ơm tàm ƀòn Ama Djơng, thị xã Ayun pa yal, àu kòn cau cau klau tàm tiah Ayun Pa den ndrờm là àu jờng tê geh mat sơnđan là nut ker. Tê àu ờ geh rùp bơka, rùp bơka mìng geh tàñ tềng să àu. Nàng gơtùi tàñ gơs dùl blah àu cau klau den pal roh tus 2 poh, giă tac kung gơ jat tàm tơl bơta àu, sùm den geh giă bơh 1 tus 2 tơlak đông. Bơdìh mờ tàñ àu, ồi mbơn, mò Kpă H’Lót gan tàñ mờ mai kơldung triau: “Añ kung neh dờng sơnam den tàng mìng ơm tàm hìu ròng sau, tŭ sau bic den añ tàñ. Geh cau lơi dan blơi den añ tàñ jat jơnau sồr khi dê, khi tong lài priă dồ êt, tus tŭ tàñ gơs phan den khi dờp jơh priă gam wơl. Dilah ờ kòl broă lơi den añ tàñ 2 poh geh 2 blah àu, kơnờm bơh hơ̆ mờ añ kung geh tai priă jền đau”.

Broă tàñ ồi kòn cau kung dong mò Rmah H’Blup, ơm tàm ƀòn Mook Đen, xã Ia Dom, kơnhoàl Đức Cơ, càr Gia Lai tam gơl rài kis. Mò là cau kra kis dồ nă să, nam do neh rlau 70 sơnam.. Bulah să jan dềt, mơya mò geh mpàng tê ndang ngan, ngui chài ngan ală phan nàng tàñ. Ờ mìng git tàñ mờ mò gam git tàñ rùp bơka tềng dang che brài tơnơ̆ tŭ neh tàñ gơs phan, mờ bơta chài rơgơi mờ bơta bơceh pa he dê, mò neh tàñ gơs ală rùp bơka niam ngan mờ geh kuơ rlau mờ uă rùp ndai bè rơndeh par, bồng bi, hìu rông: “Añ bơsram tàñ bơh mè añ dê, mè bèp añ dê neh sang rài jơh, añ kis dồ nă lơm, ờ geh bau kờñ, añ lơh is nàng ròng is să tờm. Añ neh kra rau den tàng tàñ kung lơyài rlau, phan lơi ƀuơn den mìng roh 5 ngai gời, ai phan geh rùp bơka kal ke den pal roh 1 nhai hơ̆ sồng tàñ gơs. Cau blơi bơh Hà Nội, Dăk Lăk tus blơi uă ngan, kơnờm geh broă tàñ ồi mờ añ gŏ rài kis chờ hờp rlau”.

Tàñ ồi kòn cau ờ mìng cèng wơl priă jền lơh geh ai ală hìu bơnhă cau chài in, mờ gơ gam pơgồp bơnah kuơmàng ngan tàn broă prap gàr mờ ngui bơta niam chài bơh yau cau Jrai tàm càr Gia Lai dê. Broă prap gàr broă tàñ ồi kòn cau bơh ală mò, ală mè dê rơp tơnguh bơta kờñ gơboh ai cau kơnòm să in tàm pơ dờn broă lơh bơh yau kòn cau dê.