Đơs tàm sơrbŏ jơnau- Tơrgùm niam chài krơi is ngan cau Rơđê dê
Chủ nhật, 06:00, 29/01/2023 Cau mblàng K'Duẩn/ VOV Tây Nguyên Cau mblàng K'Duẩn/ VOV Tây Nguyên
VOV4.K'Ho - Bơh yô yau, đơs tàm sơrbŏ jơnau neh geh tàm rài kis bơh cau Rơđê dê, hơ̆ là bơta tơrgùm bồ tơngoh jak bơh yau mờ neh geh mblàng wơl bơh rài do tus rài ndai. Đơs tàm sơrbŏ jơnau tàm ală jơnau yal khan bơh ală nghệ ñân dê kềng bơnhă ồs, tàm ală broă lơh yàng rài kis, lơh yàng dà mbòr halà lơh yàng ñô lir bông…

Bơh yô yau, đơs tàm sơrbŏ jơnau (dà Rơđê đơs là klei duê) mờng kwèng ngan tàm mpồl bơtiàn cau Rơđê dê, hơ̆ là ală bơta kuơ geh lơh gơlik bơh bồ tơngoh bơsram sră bơh yau, pơgồp bơnah lơh gơs bơta niam krơi is tàm dà đơs cau Rơđê dê. Ală nghệ ñân dờng sơnam sùm đơs là, pah tŭ đơs tàm sơrbŏ jơnau geh đơs bơh mbùng bơr cau lơi den ală cau hơ̆ là cau geh yàng ai pà mbùng git đơs sơrbŏ jơnau. Tŭ tơngkah kòn sau, tŭ lơh yàng, halà tŭ ñìm kah rơngal cau neh sang rài ndrờm geh klei duê lơm. Klei duê geh ngui ngac ngar ngan tàm ală tŭ tơngai krơi is tàm rài kis. Ồng Y’Rung Ksơr (mat mờng hòi là ồng Juăng dê) 72 sơnam ơm tàm ƀòn Huang, xã Krông Jing, kơnhoàl M’Drăk, càr Dăk Lăk pà git: “Đơs tàm sơrbŏ jơnau tàm bơta tàm kờñ ùr klau geh ală tŭ krơi is. Pơn yơu bè tŭ lùp lap mờ tŭ tàm kờñ kung krơi is sơl. Tŭ lùp lap hìu klau geh jơnau đơs tàm sơrbŏ jơnau bè do “Bol hi lòt còp hìu nàng lùp lap, hìu ùr bol hi kờñ geh cau gròng sền mìr, geh cau ting bơ trơh sềm ktiă, jì nhơt nàng tam biap, tam tơngời. Ai dilah gơlik geh tam lah tam ring tàm gùng tam bau, tàm ală tŭ lơh glài den gơ jat mờ tơl tìs cau dê. Đah lơi tìs den lơh glài jat jơnau đơs tàm sơrbŏ jơnau neh geh cih lài. Mờ tŭ 2 gah tàm boh bơr, đah lơi đơs lài den đah ne kung tàm sơrbŏ jơnau nàng hơ wơl”.

Cau Rơđê đơs là, klei duê ngan ngồn ngan tàm broă boh bơr pah ngai, dong cau iat mhar git mờ kah jŏ. Đơs tàm sơrbŏ jơnau geh tàm pơgồp bal niam ngan. Klei duê geh bơta ai lơh pơn yơu niam ngan, geh jơnau đơs là “Blŭ tinei, mgei ti adih” (mblàng ing là đơs đah do nggồr đah ne). Cau Rơđê ngui ală rùp hin mờng kwèng tàm rài kis bè ờs nàng nting tơngkah kòn sau tàm rài kis, bơta chài boh bơr tàm ƀòn lơgar halà tàm hìu bơnhă. Ồng Y’Pôt Bkrông (mat mờng hòi là ồng Rôni dê) ơm tàm ƀòn Krang, xã Ea Bông, kơnhoàl Krông Ana, càr Dăk Lăk yal: “Tŭ do, ală jơnau đơs tàm sơrbŏ jơnau nting tơngkah tàm bơta tàm kờñ ùr klau kung gam tàm mpồl bơtiàn cau Rơđê dê, nàng sùm kah bè tơngu rơyas he dê. Nting tơngkah kòn sau pal jơh nùs mờ pơ ùr, kis kờñ gơboh pơ ùr tus jơh rài kis. Geh jơnau đơs tàm sơrbŏ jơnau bè do “Ơm mờ pơ ùr tus jơh rài kis, ñô tơrnờm tus tŭ bơ sàp, dròng cing jañ mồng tê  gơ rờm bal, ờ di sang tĕ nggùl gùng, geh bau den pal geh kơnòl mờ gùng tam bau he dê”.

Gơtùi đơs, dilah ờ geh đơs tàm sơrbŏ jơnau den digơlan ờ geh đơs pơnđik cau Rơđê. Bơh đơs khan tus đơs kưt, eiri ndrờm là đơs tàm sơrbŏ jơnau. Bulah bè hơ̆, gùng đơs sơrbŏ jơnau tàm tơl bơta đơs kung geh ală bơta krơi is. Ồng Y’Đhin Niê ơm tàm ƀòn Triă, xã Ea Tul, kơnhoàl Cư Mgar, càr Dăk Lăk pà git: “Tàm đơs khan ală jơnau đơs tàm sơrbŏ jơnau jat dùl gùng ờ tam gơl, ờ pơgồp jơnau đơs do mờ jơnau đơs ndai. Đơs kưt, eiri kung là đơs tàm sơrbŏ jơnau mơya bơta chài duê ờ ndrờm bal. Pơn yơu tŭ đơs kưt bè ờs gam ai rùp tờm kơphe ai lơh pơn yơu den tam gơl tus tờm kòi là bơta bè ờs ngan, ai đơs khan den ờ gơtùi lơh bè hơ̆, gơ là dùl tơngue, loh làng. Dam đơs khan bè ñô tơrnờm den pal jơh gơl do hơ̆ sồng gơtùi đơs gơl ndai”.

Đơs tàm sơrbŏ jơnau geh ngui tàm tơl tŭ tơl tiah, bulah chờ hờp halà moat jrùm ndrờm geh mat tàm rài kis cau Rơđê dê lơm. Tŭ tàm suơn mìr là ală klei duê bè mờng chài lơh sa, tŭ ơm tàm hìu rơng den ală jơnau đơs nting tơngkah kòn sau niam ngan halà tàm ală broă lơh chờ, đơs tàm kờñ niam ngan. Tài ală bơta kuơ krơi is hơ̆ den tàng bulah kis tàm rài kis pa, đơs tàm sơrbŏ jơnau kung gam geh ngui tàm rài kis cau Rơđê dê. Ồng Y’Tung Bkrông (mat mờng hòi là ồng Luai dê) 70 sơnam ơm tàm ƀòn Kô, xã Ea Bông, kơnhoàl Krông Ana, càr Dăk Lăk đơs: “Tŭ do, đơs tàm sơrbŏ jơnau kung gam geh ngui tàm ƀòn. Tàm ies ƀồc kung gam uh điñ năm, đơs kứt, eirei. Ală jơnau pơnđik do là tàm sơrbŏ jơnau lơm. Ală tŭ hơ̆ geh tàm sơrbŏ jơnau bè rài kis cau neh sang rài là lài ngan, tơnơ̆ hơ̆ hơ̆ sồng đơs sơrbŏ jơnau bè ală tơngume ndai”.

Klei duê cèng dùl bơta kuơ niam chài krơi is ngan cau Rơđê dê, hơ̆ là bơta kuơ bè dà đơs, bè jơnau cih, bè jơnau nrĭ. Ală cau gơtùi duê uă ngan neh dờng sơnam, ai cau kơnòm să den ờ huan geh cau git duê. Dilah ờ geh ală broă rơndap lơh prap gàr mờ bơto wơl geh cồng nha den bơta kuơ niam chài krơi is do bơh cau Rơđê dê mìng gam tàm jơnau kah kir bơh dùl rơnàng dê lơm.

Cau mblàng K'Duẩn/ VOV Tây Nguyên

Viết bình luận

TIN CÙNG CHUYÊN MỤC