Tŭ gam là oh ùr dềt, Y Niă neh kong rài kis bòl glar, kal ke, bèp chơt gờñ, mè bau tai mờ rê ơm ƀòn ndai. Y Niă pal kis mờ wa ùr. Tŭ hơ̆, rài kis bơh 2 nă wa mờ sau dê sùm tàm bơta sa ờ tơl mơl ờ bềng. Sơn đàc să tờm mờ sau ùr he dê, ală nam hơ̆, wa ùr neh pal glar bòl tùc kòi, tam tơngời, tam khoah rơbài nàng geh phan sa mờ tam tờm đềs nàng ruồi brài, tàñ àu, tàñ ồi mbơn, ồi tơ̆. Kơnờm geh bơta tryăng tryồng, ờ ngòt bòl glar kal ke, Y Niă dong wa ùr bơh broă tam, pik, ruồi brài. Mờ kung lơh ngan bơsram bơh wa he dê, pơgap 12 sơnam Y Niă neh git tàñ ală blah ồi sơn rờp.

Jat jơnau kơlôi sơnơng bơh cau Sơdàng dê, kòn ùr ờ git lơh mìr, ờ git toh lòng gơs gơn ru kềng ƀlàng hìu, ờ git tam tờm đềs, ruồi brài, tàñ ồi kòn cau den ờ khin dan mè bèp nàng jòi bau. Bơh bơhiàn do neh sồr Y Niă bơh tŭ gam là ùr ơruh pa tàu pal git is tam tờm đềs, ruồi brài, mut tàm brê jòi tờm chi ai dà bơ sơt nàng trum che brài gơs dà pơrhê, rơmit, mù tàm dà dờng, dà croh ai tờm bùi nàng trum che brài gơs dà jù… gơ jat tàm bơta àu, ồi mbơn, ồi tơ̆ mờ mat sền sơ wì is bơh cau tàñ dê nàng mòn gơs phan krơi is: “Bơh tŭ gam dềt añ neh kong uă bòl glar, ờ geh phan ngui bè tŭ do. Tài tơngai gam dềt să tờm dê bòl glar bè hơ̆ den tàng añ pal lơh ngan uă rlau tai, pal bơsram, sền mờ đòm jat ală mò, ală wa, ală bi, sền nàng bơsram bơh ală wa bơh broă tam tờm đềs, tus tơngai pik den lòt pik cèng rê ìs, hơ̆ sồng ruồi brài, tơmut tàm bơr nơ̆ tàñ… dilah añ ờ lơh ngan den rơp ờ geh àu, ồi mbơn nàng soh, ờ geh ồi tơ̆..”

Bơh uă nam lài, cau chài mò Y Niă neh geh Mpồl atbồ Tiah Lòt nhơl Măng Đen jà tus bal tàñ ồi kòn cau, ràng tơlik ală phan riơng pơn rơ – phan OCOP nàng gơ hòi gơ jà nac lòt nhơl mut sền, blơi lơh phan kir sơnrai, ngan là ală phan bơh yau kòn cau Sơdàng dê geh nac lòt nhơl kờñ ngan bè chèu pơn, ồi tơ̆, che cap sŏ, kơldung triau, ồi ntròñ, ồi mbơn, àu… ndrờm bơh mpàng tê chài rơgơi mờ mat ngac ngar bơh cau chài Y Niă dê tàm broă bơrlŭ dà che brài, tàñ gơs phan.

Mò pà git, ală blah ồi tơ̆, ồi pơn sùm tàñ ơnàng 0,6 thơk, jòng rlau 2 thơk, dùl blah geh giă tac bơh 1 tus 2 tơlak đông, gơ jat tàm bơta ơnàng, jòng, rùp bơka uă halà dùl êt; che cap sŏ geh giă tac bơh 150 tus 200 rbô đông… tàm anih ràng tơlik, nac lòt nhơl neh blơi uă ngan phan bơh mò Y Niă dê tàñ.

Tơnơ̆ tŭ broă lơh Niam chài tàm ƀòn dờng Kon Tum tơn jơh, pah poh, cau chài mò Y Niă pơn jat tai mờ broă lơh ờs mờng he dê tàm Tiah lòt nhơl Măng Đen, kơnhoàl Kon Plông, càr Kon Tum, dùl bơnah là nàng geh phan pa ràng tơlik, dùl bơnah là nàng gàr sùm broă lơh bơh yau kòn cau he dê. Bulah bè hơ̆, geh dùl bơta mờ mò sùm kơlôi rơcang tŭ do là tŭ rê tàm thôn ƀòn, gŏ ală oh, ală kòn, ală sau ờ kờñ mờ broă tàñ phan bơh yau kòn cau he dê: “Añ kơp kờñ ngan ală gah geh gơ rềng sền gròi tus broă bơto wơl rơnàng kơnòm să in git broă lơh tàñ ồi bơh yau kòn cau he dê. Dilah ală oh, ală sau kờñ bơsram den añ kung rơp bơto wơl jơh ală bơta lơi mờ añ git bè bơta chài tàñ àu, ồi mbơn, kơldung triau, che cap sŏ, che but… Dilah ală oh, ală sau ờ kờñ bơsram den gơ lơh bè bol he roh huĭ dùl broă lơh bơh yau kuơmàng ngan bèp ồng he dê. Bơdìh mờ broă tàñ ồi kòn cau, añ kung kờñ bơto wơl ală gùng đơs pơnđik kòn cau Sơdàng dê tai”.

Bơdìh mờ mpàng tê chài rơgơi, mat sền ngac ngar tàm broă tàñ phan, tàñ ồi àu kòn cau bơh yau, cau chài mò Y Niă gam geh dùl sap đơs crih niam ngan, lơbơn niam ngan; pah tŭ mò Y Niă đơs pơnđik den gơ lơh bè khồm huềng tus cau iat in bal mờ ală jơnau pơnđik bal hiă, đềt mềr ngan. Ală gùng đơs pơnđik bơh yau kòn cau Sơdàng dê bè: rơngê, chiếo, ting ting… Mờ jơnau đơs pơnđik lơbơn niam bơh mò Y Niă dê gơ lơh bè dŏ hoài tơl nă cau rềp wơl mờ gơp, lơh gơlik nùs nhơl gùt dar in sơlơ chờ hờp, ram mhŭ rlau: “Bèp añ dê đơs pơnđik jat gùng đơs rơngê niam ngan, mè añ dê kung đơs pơnđik niam sơl. Kơnờm geh mè bèp bơto wơl den tàng añ kờñ ngan ală jơnau pơnđik bơh yau kòn cau he dê. Bèp añ dê là cau Sơdàng mờng đơs gùng pơnđik rơngê, khai đơs pơnđik niam ngan mờ ală gùng đơs tòng bơr krơi is ngan, di mờ bơhiàn bơh yau cau Sơdàng dê bơh yô yau”.

Tơl blah ồi tơ̆, ồi pơn, àu, ồi mbơn… geh ràng tơlik tàm ală Tiah lòt nhơl, tiah bơyai lơh broă lơh niam chài ndrờm geh bơta tă pơgồp bơh cau chài mò Y Niă dê. Tơl jơnau pơnđik geh đơs tàm ală anih pơrjum niam chài ndrờm lơh gơlik bơta chờ hờp, dong cau iat bè gơ rờm să jan tàm ù tiah ring lơngai mờ niam bơnĕ tàm ù tiah Tây Nguyên kơh bơnơm dờng ơning ơnàng.

Kơnờm geh bơta sền gròi bơh ală kâp, ală gah broă lơh dê mờ broă tàñ ồi kòn cau bơh yau mờ niam chài đơs pơnđik ờ mìng geh lơh tàm ƀòn lơgar, tàm broă lơh dềt bè lài do tai, mờ ală bơta kuơ niam chài hơ̆ neh ai geh broă lơh, tơnguh tai priă lơh geh ai să tờm cau chài in. Rlau mờ hơ̆ tai, bơta niam chài gam geh yal tơnggit uă rlau tus nac lòt nhơl rềp ngài bơh làm gùt ù tiah dà lơgar dê nàng sơlơ git rlau tai bè niam chài bơh yau cau Sơdàng dê đơs is mờ cau Tây Nguyên dê đơs bal.