Ntâu lênhx pêx xênhv Yên Bái trâul nziêk đas muk uô hâux lưv trâu Campuchia

“-Iz hlik lơưr zuôv pêz uô cov tâu txix 500 tsov txos iz tyv nhiêx, zos uô tsi tâu mak zuôr muôs muk trâu lưv luz công ty txơưr đuô iz luz đhâu iz luz. Chuôz zis tưs tsi muôx nhiêx tuôx thêv mak trâul lơưr ntâuk, tsiv txov, tso muk nhoz trâu têx poz hiêr, trâul pôngz plox mông….

-Pêz paz muôx 6 lênhx siz seiz lax tiêk, uô tsi tâu mak siz zâuv khiêr xưz, đhâu ntơư cur thiêz iz tus cưr nhoz Thanh Hoá tưz khiêr điv, yuôr 3 lênhs trâul lơưr ntêk tâu, muôz ntâuk lor tơư thiêz trâus lôngx ciês ntơưv qơư.

-Muôx iz hnuz cur uô tsi tâu li lơưr heik, cur tưz trâul lơưr chox muk nhoz trâu iz qar qơư thiêz trâul nênhs Trung Quốc ntâuk lol ntâu nyar, thâuv co cur cxok châus thor taz sik lơưr cux tsi tsês, cux tsênhv six ntâuk tsux cur têx hâur siêz đôngs tas”.

No tsuôk zos 3 hâur yênhx châuv lênhx pêx xênhv Yên Bái trâul nziêk đas muk Campuchia uô hâux lưv li têx lul heik thâuv khiêr điv tâu tror lok Việt Nam lok sik tâu chơưv paz thiêz chuôz zis muôz nhiêx thêv chox tâu tror lok tsêr.

Txơưv tưz tâu chơưv paz lok txos tsêr, taz sik tus cưr Nguyễn Văn Cường, nhoz xã Nghĩa Tâm, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái cux tsênhv nyei trưk txos têx hnuz thâuv tsênhv nhoz Campuchia li:

“Muôx nhos 3 txos 4 lênhx nênhs Việt Nam thiêz 3, 4 lênhx nênhs Trung Quốc siz zâuv khiêr txơưv trâul chor nênhs seiz jor ntêk tâu, lơưr muôz ntâuk tuôs ciês ntơưv kror trôngx, pêz sơưr đơưk puôr lênhx njiê pov hur si. Lơưr mak siêz fêv, liv hiêv tiês tiês”.

Niêv lâul Vương Thị Xi nhoz xã Cát Thịnh, huyện Văn Chấn 2 niêv txir nhiv kruôr siz zuôr, viv li luz nênhx tsênhv txov nhêv. Mnôngs trơưk chor nênhs fêv nziêk đas, niêv lâul Xi 2 niêv txir tưz muk trâu Campuchia uô hâux lưv, zuôr muôx phênhv sâu tâu txix 20-30 tsov đeiv iz lênhx nênhs iz hlik.

Taz sik, thâuv muk txos qơư thiêx pâuz tiêk trâul nziêk đas xưz, taz thâuv co tưz lis đhâu lơưv. Chiê muôx têx tror lok tâu trâu Việt Nam, niêv lâul Xi tsuv hu trâu chuôz zis cov kêr txeik nhiêx xa trâu lơưr trơưk li tưz heik. Nhiv no txơưv hur si 2 niêv txir tưz tror lok txos tsêr, taz sik tsi tiêk nriêr tâu nhiêx chiê muôx luz nênhx hlôngr yiêz mak niêv lâul Xi gơưr tsênhv yuôr nux grik nto puô tsov đeiv, viv kêr txeik thêv gơưr 2 niêv txir saz tov Campuchia tror lok. Niêv lâul Vương Thị Xi heik:

“Uô hâux lưv hnhar hênhr, cur 2 niêv txir uô tsi tâuk viv li thor tror kaz lok, taz sik tus tsưr tsi khênhr thiêz heik tiêk, zos xar tror muk mak tsuv thêv 240 ntâu tsov đeiv trâu lơưr. Zos zuk tsi muôx nhiêx thêv mak zuôr trâul lơưr muôz muôs trâu lưv luz poz hiêr txơưr đuô, trâul ntâuk tsiv, muôx kênh lênhx tưz trâul ntâuk tuôs”.

Hli 3 shông 2022, Hoàng Văn Trường thiêz iz lênhx cưr zos chor cưr tix iz xênhv; Trương Văn Phương nhoz xã Đông An, huyện Văn Yên thôngz đhâu iz lênhx pox niêv heik sâuv mạng xã hội cux trâul nziêk đas muk Campuchia uô hâux lưv li heik tas ntơư.

Nhoz co, lơưr đros ntâu lênhx nênhs Việt Nam txơưr đuô trâul chox muk trâu têx luz tsêr nhoz tưv jênhx, muôx nênhs seiz jor lok six đrux hâur niêx hnuz hmo, tsi tâu muk trâu uz trâu no….Iz hnuz tsuv uô hâux lưv txix 15-17 luz six hơưv, tsuv uô cov tâu 500-700 tsov đeiv iz lênhx nênhs iz hlik txix tsưr ziv nziêk đas luôs lưv tus txơưr đuô tuôx đros cor meir uô si, đas nziêk tuôx trâu Campuchia uô hâux lưv tâu nhiêx siêz, uô têx nuv tsi trơưk chei…, uô tsi txâuk, tsi tâu li lơưr heik mak tsuv trâul ntâuk, tso zông yeiz, tsi puz mor trâu nox.

Nhiv kruôr no Trương Văn Phương tưz nhiês cêr khiêr điv tâu tror lok, yuôr Hoàng Văn Trường mak chuôz zis tsuv thêv 160 tsov đeiv thiêx tâu lok. Hoàng Văn Trường heik:

“Thâuv lơưr cov hu trâu hâur vax tsêr thêv nhiêx lơưr li tso lok co, iz hnuz mak cov hu 2, 3 jiês thiêz tsuôk tso six hơưv 4-5 hnuz xưz, zos tsi li lơưr zuôr muôs trâu lưv luz công ty. Zos trâul muôs trâu têx công ty txơưr đuô mak cur zênhx tsik tâu lok tsêr li no”.

Hmôngr tsi jông li têx lênhx tưz tror lok txos tsêr heik sâuv, pos Nguyễn Thị Xuân nhoz jok Vũ Thịnh, xã Chấn Thịnh, huyện Văn Chấn, tỉnh Yên Bái tus tuz nhiv no cux tsênhv uô hâux lưv ntơưv Campuchia. Pos Xuân heik pâuz, hnuz tưs pos cux tok njôngr thiêz cxơưx xav txix thâuv pâuz tiêk lênhx nhuôv Lò Văn Đ, xênhz shông 2004, trâuk nziêk đas muk uô hâux lưv trâu Campuchia tsi trơưk chei. Nhiv no zos xar cov lênhx nhuôv tâu tror lok, pos zuôr tsuv thêv nhiêx lok six ntâu trâu chor nênhs saz Campuchia. Taz sik, chuôz zis txov nhêv uô tsik tâu li chas:

“Thâuv hu xor tôngx lol mak tus nhuôv hêik tiêk, iz hnuz uô 13-14 luz six hơưv, zos uô tsi huv lơưr siêz xar mak trâul ntâuk, nhiêx hli lơưr cux tsi muôz….. Cur tsuôk xar cov têz qơưk, têx lưv lươngv muôx vax huôv sik đros paz chơưv cur tus nhuôv tror lok tsêr xưz, cur chuôz zis txov nhêv hênhr”.

Ntơưv Yên Bái nhiv no muôx 31 lênhx nênhs trâul nziêk đas muk Campuchia uô hâux lưv tsi trơưk chei. Nhiv no muôx 26 lênhx tưz tror lok têz qơưk đhâu nhiês cêr khiêr, tâu chơưv paz thiêz chuôz zis muôz nhiêx muk thêv, yuôr đuô li tsênhv trâus uô hâux lưv hnhar ntơưv Campuchia. Trơưk li đại tá Đinh Xuân Thiệp, Phưv Giám đốc Công an tỉnh Yên Bái: Chor nênhs fêv li tsưr ziv hâuz zâuv, nziêk đas phênhv ntâu zos lơưr uô têx qơư xeir zuôr nênhs uô hâux lưv sâuv mạng xã hội li: Facebook, Zalo…..iz zav li: Hâux lưv uô Cambodia, hâux lưv Campuchia, Hội nênhs Việt Nam nhoz Campuchia, têx qơư, côngv ty tsi muôx tsênhz….chiê hu zâuv, nziêk đas, chox nênhs lox tôngv muk Campuchia uô hâux lưv tsi trơưk chei. Chor nênhs trâul nziêk đas ntơư tsênhv hluôk, tsi muôx hâux lưv uô truôx, tsi yuô tâu muôx txux chi tsưr ziv jênhv pâuz thiêz chuôz zis txov nhêv…. Nhiv no Công an tỉnh tsênhv đros cơ quan muôx vax huôv chơưv paz têx lênhx xar tror lok Việt Nam. Đại tá Đinh Xuân Thiệp heik pâuz:

“Công an tỉnh tror nhênhz chơưv trâu Uỷ ban tỉnh chox kriê cxuô sở, ngênhx, ntơưv qơư sir jos uô hâux lưv yax kriê chiê tsôngv box pâuz to tâuz lok têx nênhs fêv li tsưr ziv nziêk đas lênhx nênhs muk đhâu têz qơưk tsi trơưk chei. Kriê tsôngv box zos thâuv sơưr đơưk xar muk uô hâux lưv trâu luôs 2 chas têz qơưk đrâuv mak tsuv uô trơưk têz qơưk têx cui tinhv, nriêr pâuz tsênhz, pâuz mênhx têx mông xeir nênhs uô hâux lưv; thâuv txov nhêv, njiz trâul li chas tsuv hu trâu chor taz viv tâu têz qơưk tso chei paz max. Pêz cux chox kriê cov sir jos uô luôs hâux lưv qênhz yuôx, đhâu ntơư xav jênhv, qênhz shuôs, đơưk tu têx txuz nuv cov jux juk tir thêir tsi chiê muôx yưv têx li heik sâuv”.

Chênhr zos li hêik ntơư, tsôngv tuz nxêik hluôk sơưr đơưk tsuv ndo njôngr chênhr phax tir thêir tsik chiê têx nênhs fêv nziêk đas muk uô hâux lưv hnhar trâu Campuchia, tsik uô ruôr hiêv txos sđ luz nênhx./.

             (Thừa Xuân-Riê Lâux cxeik, nhênhv)

Uô bluô nux txix tu zus tưv txix 75 triệu đêiv

Iz hâur chor nênhs sir jos khưr uô nox chiê hla đhâu cêr pluôs thiêz jux juk uô bluô nux sâuv thax tsav qơư nhoz zos tix lâus Mir Nar Xênhv Vax, mênhx cxưx Hmôngz nhoz jok Bản Tòng, xar Niêm Sơn, huyện Mèo Vạc, tỉnh Hà Giang ziv chuôz zis.

Thâuv ntêx, tix lâus Nar chuôz zis zos chuôz zis pluôs hâur xar, chuôz zis tsik so trâus yêiz plaz thâuv chêix kôngz lôngk tsik tâu siêr. Tsik chưx yêiz pluôs li co, đhâu ntâu shông xar, tix lâus Nar tưz nriêr tâu tsưr ziv trâu zuk uô nox zos sir jos tu zus huôv tsar chor tưv lơưr saz hax huv. Chiê huôv tsar tu zus tưv mak tsuv muôx nhiêx pênhr chiê zuôr nôngz thiêz uô tsêr guôx, tix lâus Nar chuôz zis tưz khov trâu Hôiv Nôngx mênhx xar sơưr bê chiê txêik nhiêx hâur zênhx hangx Tsênhv chêi xar hôiv huyện Mèo Vạc 75 triệu đêiv. Txix chor nhiêx no, tix lâus Nar tưz muôz zuôr 4 tuk tưv nôngz tas 60 triệu đêiv, chor nhiêx tsênhv yuôr tix lâus zôngv chiê uô tsêr guôx thiêz chos xar muôx 0,8 héc ta tâu nxưx. Thâuv chos tâux, tix lâus Nar chuôz zis tsênhv tâu huyện paz zuz nôngz thiêz canr bôv cxơưz cxiz uô kôngz paz lok kỹ thuật.

Cê huôv tsar tu zus, tix lâus Nar cê nriêr pâuz, cơưv shâuv kỹ thuật đhâu têx ntâuz ntơưr cux xưk li đhâu Trạm cxơưz cxiz uô kôngz thiêz Trạm Thú y huyện li chor jiês kruôz kriê lok kỹ thuật tu zus thiêz phax tar caz moz trâu chor tsiêx cxu. Iz chas co, tix lâus tsênhv muk ndis shuôk, nriêr pâuz thiêz cơưv shâuv chênhz zênhv txix chor chuôz zis uô tâu nox sâu thax tsav.

Khov gruôs sir jos cơưv shâuv, tix lâus Nar chor tưv hloz lox huôv tsar sêi. Đhâu iz shông ntâu tuz zus, txos hli 5/2018, tix lâus Nar tưz muôs pêz tuk fơư tưv tâu xar muôx 110 triệu đêiv, iz tuk mâuv tưv tâu tix lâus tu zus chiê sha mê nhuôv. Pov tu zus tưv sâu tâu liv ntâu, txix chor nhiêx muôs tưv, tix lâus Nar tror yưv pênhr uô đar têx tsêr guôx, zuôr nzir tưv nôngz thiêz chor tưv zuôs lok zus cov tros. Txos kaz shông 2019, tix lâus Nar tưz muôs 5 tuk tưv tâu xar muôx 200 triệu đêiv. Txix chor nhiêx muôs tưv, tix lâus Nar tưz thêv tas chor nhiêx kir txêik hâur zênhx hangx thiêz hâur guôx cux tsênhv yuôr 5 tuk tưv nôngz.

Tâu pâuz, iz chas huôv tsar tu zus tưv, txix shông 2018, tix lâus Nar tưz muôz iz phênhv nhiêx muôs tưv chiê yưv pênhr chos xar muôx 1,2 héc ta poz cưk, chos xar muôx 1 héc ta blêx liêx iz chiv chiê muôx nzir zav nox trâu chuôz zis thiêz zav nox trâu chor tưv. Lơưr tix lâus Nar, thâuv huôv tsar tu zus đros chos kôngz lôngk zuôr paz muôx tâu ntâu kror liv lok kinh têr. Chor qir tsiêx cxu zuôr paz trâu tsoz chos hloz lox jông đuô thiêz tsik tas ntâu nhiêx txiêx chiê zuôr têx qir zuôv trâu tsoz chos. Iz chas co, cxuô zav txix têx kôngz lôngk li nhaz lêx, xuô blêx, kuôr poz cưk cux zos têx zav nox paz trâu chor tưv. Tix lâus Nar puz pâuz: Txix shông 2020 txos nhiv no, iz shông tix lâus chuôz zis tsik so muôz chor tưv phêiz uô ntâu fâuv chiê muôs, xav mak iz jiês txix 5-7 tuk tưv, đhâu co ho zuôr nzir têx tưv nôngz thiêz chor tưv zuôs lok zus cov tros. Chor nhiêx sâu tâu txix tu zus tưv hâur iz shông xar muôx 260-280 triệu đêiv. Đhâu thâuv xav tas cxuô kror mak sâu tâu liv muôx nhos 200 triệu đêiv.

Chor ciêz muôs tưv ntơưv thax tsav tox siêz tsik so muôx chôngz nênhs zuôr muôs, tix lâus Nar hêik pâuz: xar huôv tsar cov tu zus tâu tưv mak xêir nôngz tưv zos kror zov chênhr. Iz chas co cux tsuv bax cov txâuk zav nox trâu chor tưv, tiv zix zos hâur chêix ntux no. Tsêr guôx tsuv tâu uô hur jông thiêz lax nziês, tsik yâu chuô thâuv txos chêix ntux no. Thâuv jêx tưv grêk kik, chuôz zis tsuv bax tơưl trâur uô cov sor trâu chor tưv. Đuô li, tsuv cxax iz cxiê zav yuôx phax moz trâu chor tưv cov tsik trâus muôx moz. Uô ntêx thâuv zuôr muôs txix 2-3 hli, chuôz zis tsik so muôz trâu chor tưv nox nzir têx xuô blêx thiêz krâur cov chor tưv tros sêi thiêz muôs tâu gri siêz. Tâu pâuz, đrâuv tu zus tưv lơưr saz hax huv, tix lâus Nar chuôz zis tsênhv tu zus chor buô ntơưv thax tsav qơư thiêz kêiz tso vax chiê muôx nzir phênhv sâu thiêz phưx vưv trâu luz nênhx.

Tix lâus Hà Văn Thành, Chủ tịch Ủy ban xar Niêm Sơn puz pâuz: tix lâus Mir Nar Xênhv Vax zos chuôz zis tsôngv box Hmôngz uô ntêx hlo hâur xar sir jos huôv tsar uô nox chiê hla đhâu cêr pluôs, sir jos uô bluô nux txix tu zus tưv đros trâu chos blêx thiêz poz cưk.

(Hlôngr suôz): Phênhv “Nôngx mênhx zuôr tsuv pâuz” hnuz no tsuôk xâuk li no xưz. Phênhv no zos Đaix nta suôz Việt Nam nhoz thax tsav faz Bắc uô đros muôx Tsênhv qơư cxơưz cxiz uô kông Têz qơưk đros paz uô./.

(Vàng Lan-Lik Thox cxêik nhênhv)