Ngoh A Đanh, inâi hmâ khe\n cho pê Lơ, 42 hơnăm, a đo#i 1, pơlê Kuan Hrêng, cheăm Ea HĐing, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak. Xuân môi tiah tâi tâng mâu rơpo\ng ki ê tung pơlê, hdrối nah, tơdroăng rêh ối dêi rơpo\ng ngoh pá puih, hmâ trâm kơklêa, tơtiê tung hên hơnăm. Klêi kơ’nâi xo on veăng, kơnôm ing tơdroăng to\ng kum dêi mâu nho\ng o, pú hmâ, ngoh hiăng châ mơjiâng pro hngêi trăng vâ ối tơniăn.

Ngoh A Đanh tối:

‘’A hơnăm 2001, klêi kơ’nâi xo on veăng, mê á lo ối krê, rôh mê nah kơnôm ing tơdroăng ki to\ng kum dêi mâu nho\ng o Rơđế a [uôn Trấp mung kếo ko loăng vâ mơdrếo tơnêi pêi kâ ăm Tơnêi têa mê á pâ pêi rơtế [ă vâi, pâ môi iâ loăng vâ pro trăng hngêi, mê pro pơtân hngêi ối kuâ lêm tôl. Tâl mê á lăm tăng tíu kố môi iâ, tíu tá môi iâ vâ tiăng bro’’.

{ă tơdroăng ki kơhnâ, chiu pá, ngoh hiăng ôh tá kơxiâp hriâm [ối kih thuât ‘na túa ki pêt, rak ngăn kơphế, veăng hriâm tung mâu rôh po lâm hnê mơhhôk pêi chiâk deăng tơku\m po a cheăm.

Sap ing mê, ngoh hiăng khên tơnôu hơ’lêh [ăng tơnêi chối báu 1 rơnó ki ôh tá ai têa vâ pêt hdrê pêt ton hơnăm. Mâu hơnăm ki apoăng, xua tá hâi ai liăn ‘no cheăng, ngoh pêt to lâi sao kơphế xo. Mâu hdrê loăng pêt, phon rơvât ngoh a thế che\n a mâu tíu ki ê, mê troh rơnó krí nếo mơdrếo, [ă pêi pro tơku\m kơd^ng kơxo# liăn pêi cheăng.

Klêi mê, ‘no cheăng po rơdâ tơ’nôm [ăng tơnêi pêt kơphế tâk troh 7 sào. Hlo tơdroăng ki pêt kơphế teăm hâi pro ai pơxúa ăm tơdroăng ki pêi lo liăn, ngoh pêt tơvât hdrê tiu, [ơr, sầu riêng. Mê rế hía rế pêi lo liăn hnối ‘nâi kơd^ng, hriâm [ối tơdroăng ki rơkê, hriâm tơ’nôm túa pêi ki nếo, rơpo\ng ngoh hiăng rế hía rế hluăn ing kơtiê [ă tơniăn tung rêh ối.

Kơnôm ai liăn pêi lo sap ing hdrê loăng pêt ton hơnăm, rơpo\ng ngoh hiăng châ pro môi toăng hngêi ki krá le\m, roê mâu kơmăi kơmok, rơxế pơchoh chiâk kum ăm tơdroăng pêi chiâk deăng.

Ngoh A Đanh tối:

‘’Hdrối nah, pêt kơphế xua mê lo liăn ôh tá hên, mê á pêt tơvât [ă mâu tiu, [ơr, sầu riêng tung 1 ha vâ mơdêk tơ’nôm kơxo# liăn pêi lo ăm rơpo\ng. Hơnăm nah, pêi lo liăn xuân chía hên, nôkố gá hiăng chía iâ ki xơpá tâ hdrối nah’’.

Nôkố, rêm hơnăm rơpo\ng ngoh ai kơxo# liăn pêi lo châ lối 200 rơtuh liăn. Kơlo ki pêi lo liăn kố maluâ tá hâi teăm hên la tâng pơchông [ă tơdroăng pơkâ tơdjuôm tung pơlê Kuan Hrêng mê xuân ối má môi, má péa, cho ngế ki djâ troăng ahdrối tung pêi cheăng kâ rơkê vâ rêm ngế ki ê tiô [ối.

Ai kế tơmeăm ‘măn, rơpo\ng ngoh rak ngăn, păn roăng kuăn ‘ne\ng hriâm tâp tá troh tui lui, xua tiô ngoh ‘’athế ai tơdroăng ki rơkê ple\ng, ai tuăn ngoâ rơkê mê nếo ‘nâi, túa tơmiât tro, ai ko\ng nếo kâi pêi kêi mâu tơdroăng ki pá.

Ôh ti xê pro mơdro\ng ăm to dêi rơpo\ng hngêi, ngoh A Đanh ối kơhnâ hnê mơhno, hnê djâ  tơdroăng cheăng, kum mâu rơpo\ng tung pơlê túa ki rak ngăn kơphế, tiu. Ngoh xuân kum mâu rơpo\ng ki xơpá châ mung liăn vâ ‘no rak ngăn hdrê loăng pêt. Ngoh A Wut, a pơlê Kuan Hrêng, cheăm Ea HĐing, tơring }ư\ Mgar, môi ngế ki châ ngoh A Đanh veăng kum, ăm ‘nâi:

‘’Ngoh A Đanh ai tuăn hiâm hơ-ui vâi, to\ng kum á hên khât, hnê mơhno á túa cheăng kâ, hnê ăm á ‘na kih thuât rak ngăn kơphế, tiu. Pák^ng mê, ngoh ối kum á pro hlá mơ-éa mung liăn ing hngêi rak liăn, kum phon rơvât vâ rak ngăn kơphế, tiu. Rơpo\ng á châ ngoh to\ng kum hên khât’’.

Sap ing ai mâu ngế ki đi đo mơ-eăm môi tiah ngoh A Đanh, pơlê Kuan Hrêng nôkố hăng ai tơ’nôm hên rơpo\ng hơnăm ối nếo pêi cheăng kâ, mơnhông mơdêk, tơkâ luâ xơpá pro kro mơdro\ng.

Pôa A Sư\, kăn pho\ pơkuâ pơlê Kuan Hrêng, cheăm Ea HĐing, tơring }ư\ Mgar, kong pơlê Dak Lak tối:

‘’A Đanh cho môi ngế ki kơhnâ tung pêi cheăng kâ, rak ngăn, păn roăng kuăn ‘ne\ng hriâm troh tui lui. Tiô á tâng vâ pơchông [ă hơnăm hdrối mê hía nah, tơdroăng cheăng ngoh tiah mê xuân hiăng chía tơniăn tâng pơchông [ă tơdroăng pơkâ tơdjuôm dêi mơngế Rơteăng a kố’’.

Mâu ngế ki djâ troăng ahdrối mơ-eăm tơkâ luâ xơpá a pơlê Kuan Hrêng hiăng kum pro rế hía rế kơdroh tơdroăng ki ôh tá tro, ki ôh tá hlê ple\ng ton nah, rế hía rế xúa khoa hok kih thuât tung pêi cheăng kâ, tơdroăng rêh ối rế hía rế phâi tơtô, hơniâp ro, pơlê cheăm rế hía rế tơtêk.

A Sa Ly chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng