Drêng rôh ai hyôh hngiú ki apoăng tung hơnăm mot, kong ngo MDrak pơxiâm mot tung rơnó mơdrăng. Kố xuân cho rơnó, tơring kố ai kong loăng pêt hên má môi tung kong pơlê, pơxiâm mot tung rơnó kếo ko loăng. A troăng prôk mot tung cheăm }ư\ Mta troh a }ư\ Kroah, mâu tíu ki vâi ‘măn loăng a péa pâ troăng [ă mâu rơxế kân, rơxế ku\n pơtăng dêi rơpó chơ loăng nhe\n a troăng kân 26.

Nâ Nguyễn Thị Thân dế kếo loăng nhe\n a thôn 4, cheăm }ư\ Kroah ăm ‘nâi, rơpo\ng nâ ai lối 2 ha loăng nhe\n hơnăm má 2, ối pá 4 hơnăm ‘nôi nếo chiâng vâ kếo tê. Tung pơla kơdrum loăng nhe\n dêi rơpo\ng tá hâi châ kếo xo, on veăng nâ lăm pêi cheăng nhe\n loăng mâu ngế ki ê. Tơdroăng kố tơniăn tung plâ mâu khế rơnó mơdrăng. Tâng trâm kong prâi le\m, mê châ pêi lo liăn tơniăn tung rêh ối dêi rơpo\ng.

‘’Pin pêi cheăng akố gá riân tiô ta#n. Vâi pơcháu ăm 1 ta#n ai 210 rơpâu liăn, tá poê, lêa kơtôu, ‘măn tâ tung rơxế. Tâng kong prâi tơniăn le\m mê môi ngế pêi châ dâng 200 rơpâu liăn’’.

Cheăng kâ ing kong a }ư\ Kroah nôkố hiăng to\ng kum tung rêm rơpo\ng. Hên má môi, 1 rơpo\ng ai troh 40 ha loăng nhe\n. Mâu [ăng tơnêi ki iâ bu to lâi sào xuân châ kuăn pơlê pêt kong.

{ă mâu kơpong kong pêt lâp lu cheăm }ư\ Kroah [ă }ư\ Mta, kuăn pơlê bô bố xuân ai tơdroăng cheăng pêi [ă châ pêi lo liăn.

Pak^ng tơdroăng cheăng ki kếo loăng nhe\n kố mê mâu rơpo\ng ối achê troăng prôk tơ’lêi hlâu ối roê loăng nhe\n tá loăng, poê tiô túa pơkâ ki lêa kơtôu, mê ah vâ tê. Mâu tíu ki ai loăng kân kô châ lôi tiah mê vâ tê loăng ki kân, ki uâ [ă yă kơnâ. Peăng loăng ki ku\n tâ, vâi djâ tê ăm hngêi kơmăi ki uâ pro loăng. Dế lêa kơtôu a môi tíu ki ai hên to loăng nhe\n kân pa ngiâ hngêi, nâ H’Nghiêm {yă, a [uôn Ac, cheăm }ư\ Mta ăm ‘nâi, loăng nhe\n kum mâu rơpo\ng tung pơlê tơ’lêi tăng liăn, tung pơla tơkôm loăng dêi rơpo\ng châ kếo ko’’

‘’Kong ki rơpo\ng á pêt tá hâi châ 3 hơnăm mê xuân tá hâi chiâng vâ kêo. Kố á lăm roê loăng nhe\n vâi vâ pêi xo hnoăng. Tung pơla tơkôm troh loăng ngin hiăng chiâng kếo xo ah. Kơnôm ai mâu kơxo# liăn pêi lo môi tiah kố mê á xuân châ roê ki kố, roê ki tá, roê tơmeăm xúa tung rơpo\ng’’.

Tiô pôa Trần Văn Kiên, Kăn pho\ hnê ngăn Vi [an cheăm }ư\ Kroah, lâp cheăm nôkố ai lối 1.130 ha kong loăng pêt, cho tơdroăng ki pêi lo liăn hên má môi ăm kuăn pơlê tung cheăm. Pak^ng tơdroăng ki kơnâ ‘na cheăng kâ, tơdroăng cheăng pêt loăng ối kum ăm kong prâi tơnêi tơníu, [ă tơdroăng ki pro xâp rơngiâp dêi kong châ 77%. }ư\ Kroah dế mơ-eăm mơdêk ki dâi le\m dêi kong sap ing lối 100 ta#n loăng/1ha/tung môi hneăng kếo ko môi tiah nôkố, tâk troh lối 150 ta#n/1ha, vâ kum kuăn pơlê ai kơxo# liăn pêi lo hên tâ sap ing kong, veăng kum pêi klêi tơdroăng pơkâ pêi lo liăn dêi kuăn pơlê dêi tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo:

‘’Tơ’lêi hlâu dêi tơdroăng pêt kong cho hnoăng cheăng rak ngăn iâ. Hơnăm má 2 ngi klêng mê kuăn pơlê ôh tá pêi klêi, mê toh chôu vâ pêi tơ’nôm mâu tơdroăng cheăng ki ê vâ pêi lo liăn tơ’nôm. Pêt loăng hiăng cho tơdroăng ki pêi lo liăn xiâm dêi cheăm. Xua mê, pak^ng tối tơbleăng ăm vâi krâ nho\ng o ‘na yă kơnía dêi kong mê khu kăn pơkuâ cheăm pơkâ troăng hơlâ ăm vâi krâ nho\ng o pêt tơniăn ton, mơdêk pêi lo loăng [ă ki dâi le\m dêi loăng kong. Pơtih, môi ha nôkố châ 100 troh 120 ster, nôkố dế mơ-eăm troh rôh kếo ko athế châ 150 ster ngi klêng’’.

Ki ai hlâu ‘na kong loăng pêt a Dak Lak gá hên khât, [ă vâ chê 44 rơpâu ha dế nôkố (tung mê, MDrak châ 1/3). Tơnêi tơníu dêi kong loăng pêt a Dak Lak ối hên tâng mâu kơpong tơnêi ngo rơnâk pêi chiâk deăng ki ôh tá tơ-[rê mê chiâng vâ hơ’leh pêt loăng. Ki kơnâ sap ing cheăng kâ pêt loăng xuân mơdêk hên tâng xúa mâu kơmăi kơmok tung kếo ko loăng, teăng ăm túa ki pêi [ă ko\ng môi tiah dế nôkố.

Ki ê, troăng hơlâ to\ng kum sap ing 8 rơtuh/1ha kong loăng ki kân tiô pơkâ 886/2017 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh xuân tá hâi châ xúa, mê kong pêt loăng ki kân a Dak Lak xuân tá hâi mơnhông. Tơdroăng cheăng kâ ing kong kô rế hía rế tơ-[rê tâng mâu tơdroăng ki ôh tá tơniăn ki tối a kơpêng châ ‘mâi rơnêu, pro chiâng tơdroăng ki krá tơniăn, kum thôn pơlê nếo a Dak Lak châ tơ’nôm mâu tơdroăng ki tơ-[rê tung tâi tâng kơvâ cheăng.

Đình Tuấn chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng