{ă tơdroăng ‘’kong mê têa lân lu, kong tôu hlối tôu ó’’, {uôn Đôn cho môi tung mâu tơring ki ôh tá tơniăn má môi dêi kong pơlê Dak Lak. {ă  hên ivá mơeăm mơnúa ngăn mâu túa pơkâ pêt [ă păn roăng kế tơmeăm, la hên hơnăm hiăng luâ, {uôn Đôn tá hâi tơ-[rê khât [ă túa pơkâ ki lâi ôh: pêt pôm loăng ôh tá dâi le\m, pêt kơtếo mê ôh tá châ ko xo, pêt priât mê tro pơreăng kâ ‘nhiê pro priât ôh tá ai tu\m tơdroăng ki vâi pơkâ vâ tê ngi kong têa ê.

Hơnăm 2017, klêi kơ’nâi mơnúa [ă hriăn ngăn kơchô tê mơdró, ngoh Khuất Duy Tuấn a cheăm Ea Nuôl, tơring {uôn Đôn mơjiâng Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó Phú Quý ki hmâ pêt to plăng [ă pro mâu têa rơmâ ing plăng. Klêi kơ’nâi 2 hơnăm pêi cheăng, ngoh Tuấn tối rơdêi: plăng gá tơtro [ă kơpong tơnêi ki xơpá kố a {uôn Đôn. Rế tôu môi tiah {uôn Đôn, plăng rế ai hên têa rơmâ. Tro têa lu to lâi hâi xuân ôh tá tơdjâk klâi troh ki xông kân dêi xiâm plăng. Têa rơmâ a plăng krui, plăng Java ai tu\m tơdroăng vâ  pro chiâng kế tơmeăm ki xiâm dêi mâu cheăm a {uôn Đôn.

‘’Má môi cho tơdroăng ki tê tơniăn, má péa cho tăng cheăng pêi ăm kuăn pơlê a tơring, cheăm. Á rơhêng vâ tơru\m vâ pro tơdroăng tơkêa xut tah hrâ mơnguâ kơtiê xơpá a tơring, cheăm. Tung pơla Ko\ng ti dế athế roê mâu plăng sap ing mâu tơring ki ê môi tiah Ea Hleo, Ea Kar chơ djâ troh a kố [ă kơxo# liăn chơ xuân kơnâ drêng ôh tá ai liah. Plăng ôh tá pơrah tơnêi ki lâi pêt xuân vâ môi tiah pêt pá kơdâm tơkâng loăng hôt, pá kơdâm xiâm loăng krui ngeăm xuân chiâng xua mê pêt plăng a {uôn Đôn kô kơdroh kơxo# liăn pơto chơ’’.

Cho tíu cheăng ki ai kế tơmeăm châ ‘mot tung tơdroăng pơkâ ‘’Rêm cheăm môi kế tơmeăm’’ dêi kong pơlê hneăng hơnăm 2018 – 2020, Ko\ng ti pêi cheăng tiô rơnó ca cao Nam Trường Sơn, cheăm Ea Na, tơring Krông Ana, kong pơlê Dak Lak dế hơ’lêh nếo troăng ki pêt mơjiâng, mơdêk ki dâi le\m dêi kế tơmeăm vâ pêi pro châ tiô tơdroăng pơkâ dêi tơdroăng kố.

Pêt plăng vâ pro têa rơmâ cho tơdroăng ki loi tơngah mơnhông mơdêk cheăng kâ a kơpong tơnêi ki xơpá a {uôn Đôn.

Nôkố, rêm khế ko\ng ti pêt 5 ta#n ca cao chiâng kế tơmeăm ki tê ăm kơchô tê mơdró tung tơnêi têa [ă tê ngi kong têa. Maluâ mâu kế tơmeăm pro sap ing ca cao dêi ko\ng ti gá chía hên, dâi le\m má môi pêi pro châ tiô tơdroăng ki rơhêng vâ dêi kơchô tê mơdró.

Laga, tiô pôa Trương Ngọc Quang, kăn pơkuâ Ko\ng ti tối, ki xơpá nôkố cho mâu tơdroăng cheăng tơru\m tê mơdró [ă tơdroăng ki rơhêng vâ roê xúa, hnê tối ‘na kih thua#t kơmăi kơmok chal nếo, tơru\m tê mơdró, tê mơdró pơla mâu khu mơdró kâ, kong pơlê ối iâ.

Sầu riêng châ mơnhên tối cho ki rơdêi dêi hên tơring, cheăm a Dak Lak.

Xua mê, tơdroăng ki veăng tung tơdroăng ‘’Rêm cheăm môi kế tơmeăm’’ châ ngăn cho môi tơdroăng ki tơ’lêi hlâu ăm kế ca cao dêi ko\ng ti.

‘’A Dak Lak ai hên kế tơmeăm ki vâi tê dâi le\m hiăng châ mâu ngế ki roê xúa tung tơnêi têa [ă kong têa ê mơnhên tối khât. Laga, tá hâi tơtro\ng ‘na tơdroăng ki mơjiâng mâu um méa [ă mâu kế tơmeăm, [ă rêm ngế vâi mơjiâng gá tơpá khât. Á tơmiât tơdroăng ki rêm cheăm môi kế tơmeăm cho ivá, cho tơdroăng ki to\ng kum mâu tíu ki mơjiâng pro xuân môi tiah mâu rơpo\ng kuăn pơlê tê mơdró krê ai tơdroăng ki nhên [ă ai troăng hơlâ pêi pro tơtro vâ mơjiâng châ mâu kế tơmeăm pêi pro châ tiô tơdroăng ki pơkâ thế, ing mê vâi rế hía rế mơnhông mơdêk [ă tơru\m pro chiâng môi khu mơnhông tơdjuôm ‘na kế tơmeăm ki mê. Tiô á tơdroăng OCOP gá ai pơxúa khât’’.

Tiô tơdroăng ăm ‘nâi ing klêi kơ’nâi séa ngăn, Dak Lak nôkố ai 27 túa kế tơmeăm ki rơdêi, ối tung 6 khu kế tơmeăm. Tung mê, khu kế tơmeăm: ki ai kloăng môi tiu, ca cao, plâi [ơr, sầu riêng, plâi nong, kơchâi plâi pôm, kế tơmeăm mơjiâng pro sap ing têa kơdruâ, chu, ká tầm, hơkêh t^ng khêi, chah ká thát lát. Khu kế ki ôu kâ mê cho: kơphế [ă kế tơmeăm sap ing kơphế, chế thảo mộc Xuân Sang, chế mãng cầu, mắc ca, krui kơxái. Khu thảo mộc ki ai pơkeăng Ama Kông, klo#ng tr^ng, ting huương nhu, têa rơmâ ing plăng. Khu pơchế [ă pơchoh tơmeăm ki ai pơchế cẩm. Khu ki rơnuâ, kế tơmeăm, kế chôu vế ki pro [ă rai ki teăn.

Khu ôm hyô thôn pơlê ai: Kơpong ôm hyô kong kế nhâ loăng Troh Bư, Kơpong ôm hyô xhí Thủy Tiên, tíu ôm hyô pêi chiâk deăng mơhno túa le\m tro thôn pơlê Ea Kar, Ôm hyô pơlê pơla 7 to pơlê hdroâng kuăn ngo a Ea Kar, ôm hyô kong kế nhâ loăng a kơpong rak vế kong kế chiâng xêh Ea Sô.

Pôa Nguyễn Hữu Vinh, kăn pơkuâ Mơnhông mơdêk thôn pơlê kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, mơnhên pêi chiâk deăng cho kơvâ cheăng ki xiâm, ‘’Tơdroăng tơkêa OCOP Dak Lak hneăng hơnăm 2018 – 2020, troăng hơlâ pêi pro troh hơnăm 2030’’, tơku\m pêi pro tơdroăng hơ’lêh cheăng kâ, ‘mâi vêh mơjiâng pêi chiâk deăng vâ mơnhông mơdêk cheăng kâ rêh ối kơpong thôn pơlê, mơdêk pêi lo liăn, tơdroăng rêh ối ăm kuăn pơlê, pêi pro châ tơ-[rê khu pơkâ cheăng [ă tơku\m mơjiâng pêt tung túa pơkâ tơnêi têa ‘na mơjiâng thôn pơlê nếo.

‘’Tơdroăng OCOP cho môi tung mâu hnoăng cheăng [ă troăng hơlâ dêi tơdroăng thôn pơlê nếo. Xua mê, kế tơmeăm OCOP xuân tơtro [ă mâu túa pơkâ mơjiâng thôn pơlê nếo dêi kong pơlê. Nôkố mâu tơring, cheăm xuân dế tơku\m tối tơbleăng túa pơkâ, ai 27 túa kế tơmeăm OCOP mâu tơring, cheăm chêh inâi. {ă mâu kế tơmeăm ki ối tung OCOP mê cho kế tơmeăm ki mê châ to\ng kum troăng hơlâ sap ing tơdroăng OCOP. Pơtih drêng tê tung kơchô tê mơdró kô châ kơchô tê mơdró tơdah tơmâng. Ki dai le\m [ă ki tơniăn dêi kế tơmeăm kố hên tâ tung tơdroăng ki veăng tung kơchô tê mơdró’’.

  {ă mâu tơdroăng ki ai hlâu, ki pơxúa ‘na mâu kế tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, kế tơmeăm pro [ă ko\ng, kong pơlê Dak Lak dế kơhnâ tối tơbleăng tơ-[rê tơdroăng ‘’Rêm to cheăm môi kế tơmeăm vâ mơnhông mơdêk cheăng kâ tung kơpong thôn pơlê, tơdroăng pơkâ kế tơmeăm pêi chiâk deăng, pêi pro châ tơ-[rê dêi tơdroăng pơkâ mơjiâng thôn pơlê nếo, mơdêk châ tơ-[rê cheăng kâ, ivá tơxup tơbriât dêi kế tơmeăm xiâm dêi kong pơlê, kum kuăn pơlê mdêk pêi lo liăn, kơdroh kơtiê krá tơniăn ton.

Hương Lý chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng