Hơnăm 1990, klêi kơ’nâi pêi klêi hnoăng cheăng lâp plâi tơnêi ing tíu tơplâ a kong têa Kul, mô đo#i hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh, vêh a pơlê xiâm Thanh Hóa tung châ tro rong a ko\ng. Ôh tá ton kơ’nâi mê, pôa xo on veăng klêi mê chu ối a cheăm Quảng Hiệp, tơring }ư Mgar, kong pơlê Dak Lak pêi cheăng kâ akố. Apoăng xua iâ tơnêi pêi, ôh tá tu\m liăn mơ’no cheăng, tá hâi ‘nâi túa rơkê tung pêt mâu loăng plâi ton hâi, xua mê tơdroăng rêh ối trâm hên pá puât.

Xua vâ tá hiâm mơno, ‘nâi mơ-eăm dêi mơngế lêng, ôh tá xâu pá puât, ngế lêng rong 1/4 hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh rơtế [ă kơdrâi xuân ối pêng păm tơdroăng ki châi tamo la kơdo, kơhnâ pêi cheăng. Vâ tơniăn tơdroăng cheăng kâ, on veăng pôa lăm pêi cheăng vâi xo liăn ki mê rôe tơ’nôm tơnêi; hriâm túa ki rơkê tơtro hơ’lêh mâu hdrê prá, alâi pêt kơphế, tiu, pêt nhâ păn ro; po rơdâ tơdroăng tê mơdró tơmeăm mơjiâng pro hngêi.

Mô đo#i hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh kơhnâ to\ng kum pơlê pơla [a\ veăng tơlo liăn kum mơjiâng thôn pơlê nếo a cheăm

Klêi kơ’nâi vâ chê 30 hơnăm mơ-eăm pêi cheăng, ing apoăng bu to lâi sao tơnêi, troh nôkố pôa hiăng ai lối 4ha kơphế pêt tơvât tiu; môi kơdroăng păn ro [a\ ai chât to ro kăn; xuân pêi kâ a môi tíu mê rêm hơnăm pêi kâ châ lối 1 rơtal 500 rơtuh liăn. Pôa Nhanh tối:

‘’Apoăng mê trâm hên pá puât ‘nâng, laga [a\ tơdroăng kơdo mơ-eăm dêi mơngế lêng [a\ tơdroăng mơ-eăm dêi on veăng hiăng lăm pêi cheăng vâi, vâ xo tơmeăm ki iâ hâi păn tơmeăm ton hâi. Kơ’nâi mê ngin kơd^ng châ rôe 3 ha tơnêi, klêi mê pêt kơphế, plâi hôt [a\ pêt nhâ păn ro. Drêng pêi lo liăn klêi mê on veăng á mơ’no 400 rơtuh po tíu tê tơmeăm mơjiâng pro hngêi. Troh nôkố á pêi lo liăn hên tâ hdrối nah, kuăn ‘ne\ng châ hriâm tu\m, ai cheăng pêi’’.

Drêng ai tơdroăng rêh ối chía tơniăn, pro kro mơdro\ng, pôa Nhanh hiăng ai liăn kum dêi khu pú, hên rơpo\ng ai tơdroăng rêh ối pá puât tung pơlê. Troh nôkố, ing hngêi tê tơmeăm mơjiâng pro hngêi [a\ kơxo# ro hdrê, dâng 30 rơpo\ng hiăng châ pôa ăm mung tơmeăm pro hngêi ôh tá xo liăn laih vâ vâi pro hngêi ối; 12 rơpo\ng rôe ro hdrê pôa ôh tá xo liăn laih, klêi kơ’nâi péa hơnăm nếo mơdrếo liăn xiâm. Pak^ng mê, pôa ối mơjiâng xêh liăn ‘’To\ng kum rơpo\ng kơtiê’’ [a\ tâi tâng kơxo# liăn tâk lối 400 rơtuh liăn vâ ăm 25 khu ngế tơru\m mung liăn pêi chiâk deăng, păn mơnăn mơnôa.

Mô đo#i hneăng hdrối nah Tạ Văn Hùng, ối a thôn Hiệp Hưng, cheăm Quảng Hiệp, môi tung mâu rơpo\ng châ to\ng kum mung liăn, hdrê mơnăn păn tối ăm ‘nâi: kơnôm to\ng kum dêi pôa Nhanh mê nôkố tơdroăng cheăng kâ dêi rơpo\ng hiăng tơniăn hên.

‘’Nếo mot akố tăng cheăng pêi mê apoăng tơdroăng cheăng kâ rơpo\ng á pá puât ‘nâng. Pôa Nhanh cho kơhnâ khât, tơdrăng le\m ‘nâng, pôa ăm rơpo\ng á mung 20 rơtuh liăn vâ rôe phon rơvât rak ngăn ăm xiâm kơphế. Pak^ng mê, xua rơpo\ng pôa Nhanh rế tê mơdró rế păn mơnăn mơnôa, pêt loăng plâi, xua mê pôa ‘nâi nhên kih thuât rak ngăn xua mê đi đo chu a hngêi á hnê túa păn ro, pôe tơkâng kơphế, rơvât phon vâ mơnhông cheăng kâ. Kơnôm tiah mê troh nôkố tơdroăng cheăng kâ rơpo\ng á hiăng tơniăn ‘nâng’’.

Pôa Bùi Thanh Bình, Kăn pơkuâ hnê ngăn Đảng cheăm Quảng Hiệp tối ăm ‘nâi: ôh tá xê to ngế ki djâ troăng ahdrối tung tê mơdró, to\ng kum hên ngế, mâu hơnăm hiăng hluâ, mô đo#i hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh ối veăng kum hên tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo dêi cheăm. Ki nhên, 5 hơnăm hiăng hluâ, rơpo\ng pôa Nhanh hiăng to\ng kum ăm Vi [an cheăm Quảng Hiệp lối 40 ta#n ximong, chât met kho# hmốu vâ mơjiâng troăng [ê-tông thôn pơlê. Pak^ng mê, tê tơmeăm mơjiâng pro troăng, rơnêu hngêi trung ăm cheăm, pôa Nhanh bu tê [a\ yă ki xiâm [a\ ôh tá la lâi xo liăn pơto tơmeăm mê…

Pôa Nhanh cho ngế djâ troăng ahdrối drêng mơnhông tơtro khôi le\m tro mơngế lêng ‘’Mô đo#i Pôa Hồ’’ a rơxông hơniêp le\m

Mâu tơdroăng pêi dêi mô đo#i hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh hiăng mơjiâng ivá ki rơdêi troh lâp lu tung kuăn pơlê, kum vâi krâ hlê ple\ng nhên hnoăng cheăng dêi tơná tung mơjiâng thôn pơlê nếo. Ing mê, kum ăm cheăm Quảng Hiệp re\ng kêi đeăng tung mơjiâng thôn pơlê nếo a mơ’nui hơnăm 2017. Pôa Bình mơnhên:

’{a\ pôa Nhanh mê xuân veăng 'no hên hnoăng mơjiâng thôn pơlê nếo, môi tiah: tâng kal klâi mê pôa kô pro tơ’lêi hlâu to\ng kum ximong mâu tơmeăm ki ê drêng thôn kal. Ing mê hên troăng kân hiăng kêi đeăng, pro tơ’lêi hlâu vâ cheăm re\ng kêi đeăng tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo. {a\ kuăn pơlê, Đảng ủy, Vi [an Măt tra#n tơnêi têa kheăn kơdeăn hnoăng kum kân k^n dêi pôa, [a\ pôa cho tơxâng châ kheăn kơdeăn, mơnhên tối’’.

{a\ mâu tơdroăng ki châ tơ-[rê mê tung mơnhông mơdêk cheăng kâ, to\ng kum rêh ối pơlê pơla [a\ veăng kum ăm thôn pơlê, cheăm tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo, mô đo#i hneăng hdrối nah Vũ Ngọc Nhanh hiăng châ mâu khu râ kăn pơkuâ Đảng a kong pơlê Dak Lak hên xôh kheăn kơdeăn. Laga [a\ pôa, pri ki kơnía má môi cho tơdroăng pâ nhuo#m dêi rơpo\ng hngêi, khu pú mô đo#i hneăng hdrối nah [a\ kuăn pơlê a cheăm Quảng Hiệp [a\ môi ngế mô đo#i ki rong laga rơkê kơhnâ pêi cheăng, đi đo mơ-eăm tâi ivá vâ tơxâng rak vế đi đo inâi mơngế lêng ‘’Mô đo#i Pôa Hồ’’.

Tuấn Long chêh

A Sa Ly tơplôu [a\ tơbleăng