Tơvâ tơvân [ă tơdroăng ki poê mâu tơkâng reăng rôsa vâ tâ tung kơthung pơto chơ troh a kơchô tê mơdró ki xiâm a Pơlê kong kân Hồ Chí Minh, pôa Krăjan Blim, a pơlê Dơng 1, pơlê kân Lạc Dương, tơring Lạc Dương ăm ‘nâi, sap ing mâu tơdroăng hriâm tâp dêi kuăn ne\ng, troh liăn ‘no hrê roê mâu kế tơmeăm xúa rêm hâi tung rơpo\ng hngêi tá troh hngêi trăng ki châ pro le\m krip môi tiah hâi kố pơrá kơnôm a kơdrum reăng rôsa kố xo.

Hdrối nah, tâi tâng [ăng tơnêi ai 3 sào hngêi pro [ă hlâm pêt reăng rôsa cho klâng pêt báu 1 rơnó, pêi lo liăn ôh tá tơniăn mê tơdroăng ki kơklêa, kơtiê xuân ôh tá kâi châ hluăn. Sap ing hâi ki hơ’lêh pêt reăng rôsa  tung hngêi nhe\ng, cheăng kâ rơpo\ng hngêi pôa Krăjan Blim rế hía rế chía niân, [ă kơxo# liăn ki châ xo lối 300 rơtuh liăn/1 hơnăm.

‘’Nah pêt báu bu bê kâ tê, mê nếo pêt kơphế yă chu rơpâ ôh tá bê tu\m, hơ’lêh pêt loăng păn hdrong xo prế hlo ôh tá tơniăn. Klêi mê, mung liăn ing hngêi rak liăn pro tơdrá pêt reăng rôsa, rơpo\ng hngêi hlo tơniăn tâ, tơdroăng rêh ối hlo châ mơdêk tâ há’’.

Pôa Krăjan Blim (peăng hơ-ếo) poê dêi reăng rôsa vâ tê ăm tơmối

Môi tiah mê há, sap ing hâi ki hơ’lêh túa pơkâ pêt kơxêt hrái báu, rêm khế, rơpo\ng nâ }il K’Pam, a thôn Dà Ra Hoa, cheăm Dă Nhim xuân pêi lo liăn lối 10 rơtuh. Nâ }il K’Pam ăm ‘nâi, sap ing môi toăng hngêi pêt kơxêt hrái báu ki apoăng troh nôkố rơpo\ng nâ hiăng pro tơ’nôm 3 toăng hngêi ki pêt kơxêt la xuân ôh tá bê vâ tê ăm kơchơ.

‘’Sap ing rôh ki pro hngêi pêt kơxêt troh nôkố mê rơpo\ng hngêi á hlo hơ’lêh nhên khât. Tâng vâ pơchông [ă tơdroăng ki pro ko\ng nhân, pêi kơphế mê pêt kơxêt gá niân tâ, pêi lo liăn hên tâ. Ing mê rơpo\ng á xuân hiăng tơniăn tâ, rơpo\ng á đi đo ai tơdroăng cheăng pêi’’.

Sap ing môi to cheăm ki hmâ pêt báu, kơphế cho ki xiâm. Troh nôkố lâp tơring kơpong kong ngo Lạc Dương ai vâ chê 780 ha tíu pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo, pêi lo liăn a mâu [ăng tơnêi ki pêt tơmeăm châ 225 rơtuh liăn rêm ha. Tung mê, [ăng tơnêi pêt kơchâi tung hngêi nhe\ng châ sap ing 500 troh 800 rơtuh liăn rêm ha môi hơnăm. {ăng tơnêi pêt reăng châ sap ing 800 rơtuh troh 1 rơtal liăn liăn. Phá tơ-ê [ăng tơnêi pêt reăng ly ly châ troh 2 rơtal liăn/ha/hơnăm.

Achê kố, Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh hiăng k^ pơkâ kơpong pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo a cheăm Dà Sar, [ăng tơnêi lối 220 ha, pro tơ’nôm ăm tơdroăng ki tơ’lêi hlâu vâ tơring Lạc Dương tối tơbleăng troăng hơlâ to\ng kum ăm mung liăn, ôh tá xo liăn mung tơnêi vâ mơhnhôk khu mơdró kâ ‘no liăn cheăng pêt mơjiâng kế tơmeăm krúa [ă uâ liê kế tơmeăm a kong pơlê.

Pôa Lê Quang Minh, kăn pho\ hnê ngăn Vi [an tơring Lạc Dương ăm ‘nâi, tung ivá ki dế mơnhông mơdêk tơdjuôm, hdroâng kuăn ngo tung tơring hlo rơkê ple\ng khât tung pêt mơjiâng kế tơmeăm, pa ai xếo tơdroăng ki pêt tiô túa ton nah, [ă pêt loăng ton hơnăm, kơchâi, reăng, pơkeăng.

Tung lâp tơring, rơpo\ng kơtiê kơpong hdroâng kuăn ngo bu ối 46 rơpo\ng. Tiô pôa Lê Quang Minh, tơring dế pơtối mơdêk xúa khoa hok kih thuât tung pêi chiâk deăng vâ kum vâi krâ nho\ng o mơdêk ki pơxúa vâ mơnhông tung rêh ối.

‘’Kố cho kơpong tơnêi ki ai kong prâi tơniăn le\m ăm tơdroăng ki pêt kế tơmeăm pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo. {ă loăng kơphế cho ki xiâm la [ă tơdroăng ki mê tơring kô pơkâ troăng hơlâ ki nhên vâ kum vâi krâ nho\ng o hơ’lêh pêt mâu hdrê loăng tiô troăng ki pêi chiâk deăng xúa kơmăi kơmok chal nếo [ă ki xiâm cho vâ mơdêk pêi lo liăn tơniăn’’.

{ă ki rơdêi ‘na tơnêi tơníu, ôm hyô mơhno túa le\m tro hiăng châ pơkâ troh, nôkố mơdêk ‘na khoa hok kơmăi kơmok, tơring Lạc Dương dế ai mâu tơdroăng ki tơ’lêi hlâu vâ pơtối mơeăm. Kơdroh kơtiê a kố ôh tá xê tơdroăng ki pá. Vâi krâ nho\ng o mâu hdroâng kuăn ngo a kố dế mơni kô vâ pro kro mơdro\ng.

Tuấn Anh chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng