Kơtăn ing pơlê kân Bình Liêu bu dâng 10 km, pơlê Khe O môi tiah tíu ki phá tơ-ê [ă mâu tíu ki ai hên krâm, pơlok pơlâ dêi kơphế. Tâ tá cho kong ngo, lối 200 rơpo\ng a kố pơrá cho mơngế Dao, [ă khôi túa tơlá hmâ pêi chiâk deăng ki ôh tá ‘nâi xúa ki rơlê ple\ng dêi chal nôkố. Sap ing rôh tối tơbleăng tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo, ngiâ méa dêi pơlê Khe O hiăng phá tơ-ê hên. Ôh tá ai xếo tơdroăng ki kơpôu, ro, chu, í kơ’nêi hmâng vâ, mơgrúa le\m kkong prâi tơnêi tíu, troăng prôk mot tung pơlê, cheăm xuân hiăng chiâng le\m krip tâ.

Rơpo\ng nâ Lý Thị Nguyên nếo klêi pro hngêi hum, hngêi mơdrah. Hdrối nah, tơdroăng ki ki lăm mơdrah dêi rêm ngế tung rơpo\ng hngêi pơrá lăm pá gong, a klâng lơ tung kong. Nâ Lý Thị Nguyên tối:

‘’Hdrối ‘mêi khât, ngăn hlo vêh a hngêi ôh tá lo\n kâ kế. Nôkố châ Tơnêi têa to\ng kum pro ăm troăng prôk lăm mê tơ’lêi hlâu tâ, kơdroăng, rông păn kơpôu, ro, chu, í mê lăm pơhlêh pro a hngế, hlo gá krúa le\m khât. Hdrối nah athế prôk chêng, xoi rơxế mái troh a châm, nôkố mê rơxế hon đa hiăng chiâng prôk troh a hngêi. Ngăn hlo gá krúa le\m khât tiah kố mê xuân hlo sôk ro, phuâng le\m’’.

Tâi tâng rơpo\ng kuăn pơlê a kố pơrá ôh tá ai hngêi mơdrah, kơdroăng, rông pro a chê hngêi ối. Thăm nếo, hên rơpo\ng ối chiâ klô ‘măn êak ro tung hngêi hlối. Tơrêm to kơpôu châ kât a ngiâ hngêi, kế tơmeăm, eâk hvât hmâng vâ cho tơdroăng ki hiăng trâm. Nâ Tằng Thị Sinh, kuăn pơlê, a pơlê Khe O tối:

‘’Hdrối nah gá ‘mêi khât, troăng prôk a chê kơdroăng kơpôu, ro, mê vâi pro tơdjuôm [ă kơdroăng chu nếo. Nôkố châ prôk a troăng ki krúa hlo sôk ro tâ, hlo pơlê tơná pin le\m tâ há. Hâk mơnê châ khu kăn [o# pơkuâ tơnêi têa hiăng kum kuăn pơlê pro mâu thôn ki le\m môi tiah kố’’.

Mâu hơnăm a chê kố, khu pơkuâ cheăm Lục Hồn hiăng tơku\m tối tơbleăng hên troăng hơlâ mơjiâng thôn pơlê nếo, mơdêk hnoăng cheăng tối tơbleăng mơdêk ki hlê ple\ng, tuăn hiâm pôu râng dêi hnoăng cheăng dêi rêm ngế kuăn pơlê. Tơdrêng a mê, hnối xúa mâu kơxo# liăn to\ng kum dêi kong pơlê, tơring vâ ăm mâu rơpo\ng pro kơdroăng, rông, hngei hum, hngêi mơdrah krúa le\m. A chê kố, troăng prôk xo\n vâ chê 1 km châ ok [ê tong hiăng pro klêi, tơ’nôm [ă tơdroăng ki hiăng pro klêi ‘’Kơpong ki păn kơ’nêi mơnăn mơnoâ tơku\m châ ‘no liăn pro ki nếo hiăng pro ngiâ méa pơlê Khe O hơ’lêh re#ng khât.

Ôh tá ai xếo tơdroăng ki ‘mêi ‘mak môi tiah hdrối nah, teăng a mê cho mâu [ăng klâng báu ki hiăng tum, mâu khu kơpôu, khu chu ki châ ‘nêi tơku\m. Jâ Bùi Thị Hồng, kăn hnê ngăn Vi [an cheăm Lục Hồn, ăm ‘nâi, tơdroăng ki ‘’Hâi t^ng ngiât’’ tung tơdroăng ki mơjiâng thôn pơlê nếo hiăng hlo châ pêi pro kơhnâ khât sap ing kuăn pơlê:

‘’Nôkố ngiâ méa dêi thôn Khe O hiăng hơ’lêh hên khât. Apoăng ngin lăm troh kum kuăn pơlê, hnê mơhno vâi vâ vâi hơ’lêh xêh túa ki hlê ple\ng. Tơdroăng ki tối tơbleăng Hâi t^ng ngiât mơhnhôk khu kăn [o# cheăm, thái cô veăng kum mê apoăng vâi krâ nho\ng o veăng tá hâi môi tuăn khât, bu ‘nân ngăn xo. Ing rôh mơhnhôk mê nôkố tâi tâng rêm rơxông hiăng veăng pêi, sap ing droh rơtăm, vâi hdrêng, sap ing mâu vâi nâ, pôu dêi kuăn ‘na ro\ng vâ veăng kơpuih văng, mơgrúa le\m tơnêi tíu. Rêm ngế sôk ro, hâk vâ [ă tơdroăng ki kố’’.

Tơdroăng ‘’Quảng Ninh Tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê nếo’’ tung 10 hơnăm hdrối mê hía nah a tơring Bình Liêu hiăng tơdjâk troh rêm rơxông kuăn pơlê, [ă ki xiâm cho tơdjuôm ivá mơjiâng thôn pơlê rế hía rế krip le\m, tơdroăng rêh ối, mơhno túa le\m tro, tuăn hiâm dêi kuăn pơlê hiăng hlo hơ’lêh. Jâ Lê Thị Thu Hương, kăn pho\ [ơrô ngăn Chiâk deăng [ă mơnhông mơdêk thôn pơlê tơring Bình Liêu, ăm ‘nâi:

‘’Tơdroăng ki hơ’lêh túa tơmiât xuân môi tiah tơdroăng ki hơ’lêh tơdroăng rêh ối ‘na kong prâi tơnêi tíu xuân cho ki krâ [ă cho tơdroăng ki ‘ro má môi tung mơjiâng thôn pơlê nếo dêi tơring Bình Liêu. {ă pơlê Khe O troh nôkố hiăng hơ’lêh, tá mâu tơdroăng ki tơche#ng tơmiât vâi krâ nho\ng o xuân hlo tiah kố cho drêng tơdroăng rêh ối troh nôkố hiăng hơ’lêh, ai kế kâ, kế ‘măn mê hlo tơdroăng rêh ối krúa le\m tâ, hyôh kong prâi phuâng le\m tâ, malối cho ‘nâi rak ngăn, păn roăng mơnăn mơnoâ môi tiah lâi. Mê cho tơdroăng ki hlo dêi vâi krâ nho\ng a pơlê Khe O dế drêng kố’’.

{ă tuăn hiâm ôh tá xâu pá, khu pơkuâ rơtế [ă kuăn pơlê pơlê Khe O cheăm Lục Hồn tối krê [ă tơring Bình Liêu tối tơdjuôm dế hlo hiăng hơ’lêh khât ‘na ngiâ méa dêi mâu pơlê a tíu kố. Mê cho tíu ki vâ tơring tơkăng kong kố pơtối mơeăm mơjiâng cho cheăm ki xiâm ‘na cheăng kâ, rơkê ple\ng ‘na mơhno túa le\m tro rêh ối pơlê pơla, veăng kum rak vế tơniăn tơdroăng gâk kring a kơpong tơkăng kong.

VOV Đông Bắc

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng