VOV4.Xơ Đăng - A kong pơlê Dak Lak dế nôkố ai lối 400 ngế vâi ‘ne\ng tro tâ pơreăng Thalassemia, pin tối cho tơprâ mơheăm sap ing klêh klêa dêi nôu. Kố cho tơdroăng tamo ki ai tâ tú ing xiâm rêi nôu pâ, tơdroăng tamo kố, troh nôkố tá hâi teăm ai pơkeăng vâ pơlât prêi. Laga, xua ing hiâm mơno ki lối preá, lối thâ, ngah dêi kuăn re\ng prêi le\m, hiăng hên ngế nôu pâ mơhno\ng tí tăng rôe xêh pơkeăng hmâng to lo vâ a kơchơ, a tie#m tê pơkeăng ôh tá ‘nâi xiâm kối ga ti lâi, hmôu pơ rôe ‘nhiu ‘nháu, mê kô tơ’lêi pro tơdroăng ôu pơkeăng mê xâu xía ăm ivá châ chăn vâi hdrêng

Djâ dêi kuăn lăm pơlât a hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên, ngoh Trần Văn Hải, ối a thôn 16, Tân Hòa, tơring {uôn Đôn, kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi: kuăn ngoh hơnăm kố 7 hơnăm. Sap hiăng châ 3 khế, muăn đi đo krôu, rơpŏng hngêi djâ muăn lăm pơlât a hngêi pơkeăng mâu ƀok thái pơkeăng khăm tối muăn tro pơreăng Thalassemia, pin tối mơheăm tơprâ xêh sap ing kot mâ nah. Rôh ki hdrối 3 hơnăm, tâng vâ tối dâng 3 - 4 khế rơpŏng hngêi djâ muăn mot pơlât môi hdroh vâ pâk ‘mot mơheăm ƀă hrik mơ’no tah trếo sắt.

Rế kân, hâi khế muăn lăm mot pơlât a hngêi pơkeăng rế iâ. Nôkố 1 khế muăn thế pơlât a hngêi pơkeăng 1 hdroh. Tô tuăn ‘na ivá dêi kuăn, pakĭng tơdroăng djâ muăn pơlât, rơpŏng hngêi ối tăng rôe hên túa pơkeăng ki vâi tơbleăng chiâng pơlât prêi ăm mơheăm pôi tá tơkâ ki sap ối kŭn nah.

Ngoh Hâi tối, mơ’nhiê liăn hên ‘nâng la tơdroăng châi dêi kuăn xuân tá kâi prêi.

‘’Ai mâu ki ‘nâ vâi tối xo pơkeăng dêi vâi ôu mê kô ôh tá êa pâk ‘mot mơheăm, pơtih môi khế pin rôe môi hdrôh ôu tung pơla 2,3 khế mê nếo thế ‘mot mơheăm la ôh tá chiâng. Hiăng tâi pơkeăng dêi pôa mê vâi krâ nhŏng o  xuân  ôh tá chiâng. Hiăng ôu tâi pơkeăng pôa tối ki kố oh tá xêt, tá kâi prêi, mơ’nui xuân thế pâk ‘mot mơheăm’’.

Ƀok thái pơkeăng khăm ăm ngế ‘nĕng tro pơreăng Thalassemia

Môi tiah ngoh Bùi Văn Viên, ối a tơring Ea Hleo hmôu pơtâng ai vâi tối tê pơkeăng pơlât ăm mơheăm tơprâ xêh ing ối tơxĭn klêi mê kơtâu tăng rôe vâ pơlât ăm dêi kuăn. Liăn tâi la tơdroăng tamo dêi kuăn rế ton rế ó.

‘’Rơpŏng hngêi tô tuăn, xuân kơtâu tăng rôe hên tíu, la xuân ôh tá ai. Tung pơla mê  xuân pơlât ôu pơkeăng hlá loăng la ôh tá  hlo kâi tơ-brê mê xuân ối lăm pâk ‘mot mơheăm vâ pơtối răk ăm dêi kuăn ối rêh’’.

Tiô tiê̆n sih, ƀok thái pơkeăng Trần Thị Thúy Minh, Ngế xiâm pơkuâ Kơvâ nhi tổng hợp Hngêi pơkeăng kân kơpong Tây Nguyên, tung mâu hơnăm achê kố, ai lối 400 ngế ‘nĕng châ tối hdrối  Thalassemia ƀă thế pơlât đi đo a hngêi pơkeăng. Nôkố tâng riân rêm hâi hngêi pơkeăng pơtối tơdah xo ƀă pơlât ăm ing 20-30 ngế tro Thalassemia. Kố cho pơreăng ki ôh tá kâi prêi hlối, ƀă mâu pơkeăng pơkâ pơlât nôkố bú ai to a hngêi pơkeăng tê.

‘’Pơlât tamo Thalassemia nôkố pakĭng pâk ‘mot mơheăm, tah trếo sắt, pơlât kơjo kum mê bú ai hngêi pơkeăng tê chiâng pơlât. Ƀă ối péa pái tơdroăng ki kân tâ môi tiah klêp ‘mot tơngá pơtih ‘mot pro gen, lơ pâ tah plá cho mâu tơdroăng pơlât Thalassemia ki pá tâ mê bú to a hngêi pơkeăng tê ai pơkeăng tơmeăm khăm pơlât. Tâng pơreăng Thalassemia thế tơpui ƀă hngêi pơkeăng lơ chuyên khoa ki achê má môi vâ châ hnê mơno rak ngăn ƀă pơlât teăm tơdrêng ƀă ôh tá ai tơdroăng pơlât ƀă hlá nhâ tiô chal krâ nah ôh môi tiah vâi hmâ   pơlât pá gong, kô chiâng pơlât tơdroăng ki mê ăm prêi lê̆m hlối.

Ƀok thái pơkeăng Trần Thị Thúy Minh hnê tối, pơreăng Thalassemia tâng pơlât ôh tá tŭm kô rê̆ng pro hlâ mơngế. Laga, pơreăng kố chiâng vâ hbrâ ví tâng hlê plĕng tŭm, pêi pro tro tiô tơdroăng kâi séa ngăn, khăm ngăn, châ hmâng hnê tối ‘na xo dêi rơpó. Tâng vâi ‘nĕng kot mâ oh tá mơhúa tro pơreăng Thalassemia nôu pâ thế djâ hlối dêi kuăn lăm pơlât a hngêi pơkeăng vâ châ pơlât ƀă rak ngăn krâu, ôh tá ăm hmôu pơxuá ôi pơkeăng ki ôh tá ’nâi xiâm rêi  chiâng rơ-iô troh ivá vâi ‘nĕng.

Nam Trang chêh

Gương tơplôu ƀă tơbleăng