Tí tăng ngăn Delphi dêi Viê̆n hnê ‘na xah hô̆i hok ăm hlo, ai troh 18,6% ngế vâi hdrêng, mâu ngế phô̆m xông kân sap 10 - 17 hơnăm ai tơdroăng ôh tá mo lĕm ‘na ivá pro ‘mêi ‘na tuăn ngôa, ki vâ tối tơxâng thế ngăn tâ tơdroăng tô tuăn, hơkăng. Pơtối mê cho tơchĕng hên ôh tá tơpui ƀă 4,3%; ai dâng 1,4% ngế ối nếo mâu phô̆m xông kân ai tơmiât vâ kơdê dêi châ; 2,8% ngế hơnăm ối nếo ai tơdroăng tơviah, chiâng lung lâp, kơdroh ki hêng ngăn. Ƀok thái pơkeăng chuyên khoa 2 Nguyễn Hoàng Yến, Kăn phŏ pơkuâ ƀơrô pơlât Kơvâ Kôk rơxok a vâi hdrêng ƀă mâu vâi o, mâu ngế phô̆m xông kân, Viê̆n hriăn pơlât ‘na ivá, kôk rơxok ăm ‘nâi:

“Mâu tơdroăng pro ‘mêi, pro tô tuăn, chiâng xâu hên a vâi hdrêng ƀă a mâu vâi o ki phô̆m xông kân hmâ trâm tung mâu tơdroăng ‘’mêi ‘na tuăn ngoâ a pơla mâu hơnăm ki mê.  Tiô á hlo ki khât khăm ngăn apoăng ăm hlo kơxô̆ vâi hdrêng ƀă mâu vâi o ki phô̆m xông kân tơchĕng hên chiâng tô tuăn chiâng xâu hên tâ.  Mơngế ki troh lăm khăm a Viê̆n hriăn ngăn ‘na ivá, kôk rơxok hlo rế tâk hên”.

Tiê̆n sih Đặng Thị Việt Phương-Viê̆n xah hô̆i hok ăm ‘nâi, mâu tơdroăng ‘na ivá ôh tá mo dâi tơchĕng hên tô tuăn chiâng xâu ki tơdjâk troh tơdroăng xâu, chiâng ôh tá ‘nâi vâ tơpui, tô tuăn tơchĕng hên hơkăng chiâng ‘mêi tuăn ngôa, ‘nâ chiâng kơdê dêi châ, ‘nâ hía ai tuăn tơmiât hêng vâ kơdê dêi châ, chiâng lung lâp, krơdoh rơhêng ngăn ki kố ki mê, ‘mêi tung ngôa chiâng kơmlom, iâ vâ tơpui.

Xiâm gá pro hdrêng ki nếo phô̆m xông kân trân hên tơdroăng ôh tá lĕm ivá ‘mêi tuăn ngôa pro chiâng kôk iâ, ‘nâ hía xua vâi hdrêng trâm hên tơdroăng tro nôu pâ hôu, pơklât, mơ’nêa hriâm hên ƀă tơdroăng ki nôu pâ tơmâng ngăn khât vâi ‘nĕng mê la pêi pro oh tá ‘ló  tơdroăng. Ivá tuăn ngôa tung mâu vâi o ki phô̆m xông kân xuân tro tơdjâk xua mâu tơdroăng ‘na rơpŏng hngêi xua nôu pâ hmâ tơhôu tơhêng ‘nâ hía tôu pâm tung rơpŏng hngêi, ‘na pâk chik ma tŭi, ‘nâ nôu pâ tơlôi dêi rơpó. 

Mâu vâi o, mâu ki phô̆m xông kân po ngăn lối hên măngfalo, facebook, ngăn internet, chik ôh tá kâi lôi xếo tơdroăng xah hêi a kơmăi tĭnh, iâ pơtâp ivá, ƀă ôh tá ai tíu xah hêi ăm vâi hdrêng. Pakĭng mê iâ tơmâng ngăn, iâ hnê tối ing nôu pâ, thái cô, hngêi trung, tơdroăng tro mâu ki ê ‘nêk, hôu, oh tá vâ hmâ... xuân cho mâu tơdroăng ki xiâm pro tơdjâk ‘mêi troh ivá,  tuăn ngôa pro chiâng kôk rơxok tung mâu vâi o, mâu ngế ki phô̆m vâ xông kân. Tiê̆n sih Đặng Thị Việt Phương tối tiah kố, tơdroăng ôh tá châ tơmâng ngăn khât, ôh ta châ achê ƀă ôh tá hlê dêi rơpó pơla nôu pâ ƀă vâi hdrêng vâi o phô̆m xông kân xuân pro ăm vâi o chiâng xâu tôu tuăn, oh tá vâ tơpui, hơkăng tung tuăn ngôa:

“Xua tung pơla pơhlêh lối hên ‘na rêh ối pơlê pơla, pơhlêh lối rĕng, ing tơdroăng cheăng xúa kơmăi kơmok tiô túa nếo, pơhlêh nếo nôkố pro mâu nôu pâ chiâng tơvâ hên tơdroăng cheăng kâ ƀă ôh tă tơrŭm môi tuăn tiah nah xếo pơla nôu pâ ƀă kuăn ‘nĕng pro chiâng rế ó tâ ƀă tơdjâk ‘mêi tơdrêng troh ivá tuăn ngôa chiâk kôk rơxok a mâu vâi o ki phô̆m vâ xông kân. Tơdroăng nôu pâ iâ tơmâng, trâm achê, tơpui tơno, mơhnhôk troh kuăn ‘nĕng, iâ tơpui tơno ƀă xuân môi tiah lơ pơklât pro ti kố ti mê, lơ  lối pro kơtăng ƀă kuăn ‘nĕng xuân cho xiâm ki pro ăm vâi ‘mêi troh ivá tuăn ngôa tơmiât hên chiâng lung lâp, kôk ƀă mâu vâi o mâu ngế phô̆m pơxiâm xông kân’’.

Ki khât ăm hlo dế tô tuăn cho hên mâu vâi hdrêng, vâi o ki phô̆m xông kân ƀă mâu droh rơtăm dế trâm mâu tơdroăng xơpá ‘na ivá tuăn ngôa pro vâ rơxok  ƀă mâu vâi o ki ôh tá hlê hbrâ ví mâu tơdroăng. Tung pơla mê, hên mâu nôu pâ teăng tơdroăng hnê kuăn ‘nĕng hlê ‘na tơdroăng rêh ối ví tơdroăng xía vâ ôh tá mơhúa mê vâi tăng troăng rak kuăn  kơtăng tâ. Vâi hdrêng ƀă mâu vâi o ki phô̆m xông kân ki ‘mêi tung tuăn ngôa tơchĕng hên tô tuăn hên vâi hmâ ví mâu tơdroăng ki xah hêi a hngêi trung ƀă a pơlê pơla; vâi tăng xêh tơdroăng ki hmuâ kí luâ râ, ‘nâ hmếo  pơ tơchê̆ng xâu môi tơdroăng ki mê tê ki vâi hiăng trâm; Ôh tá tơmâng thái cô hnê hriâm tung lâm, mê tơdroăng hriâm chiâng lot tâ vâi pú, ing mê, chiâng châi ko, vung vế ko kâ hmê ôh tá kâi lŏn,  tơchĕng tô tuăn hên chiâng kreăng, plăn vâ tơpui tá kâi lo, chiâng hêa ‘nâ hía lo hêa, châi rơtá nuih, pa kâi hiâm, châi pơtok nong, kơbrĕn ƀă thĕn a pơla hơ’răng kŏng lơ hơ’răng chêng xua hiâm rĕng lơ châi ó...

Thak sih, ƀok thái pơkeăng Lê Công Thiện, Ngế pơkuâ Ƀơrô pơlât ngăn kôk - rơxok  a vâi Hdrêng ƀă mâu vâi o Phô̆m xông kân, Viê̆n hriăn ngăn ‘na ivá kôk rơxok ăm ‘nâi:

“Ngin thế hnê tối vâ tăng ‘nâi plĕng rơkong tơpui tơdjuôm tung rơpŏng hngêi. Hmâ hlo ngin trâm mâ krê ƀă vâi muăn ki tro pơreăng rơxok, pơtối mơdoh môi hâi trâm tơpui tơno krê ƀă nôu pâ vâi muăn. Rôh má 3 tơrŭm pơla nôu pâ ƀă kuăn ‘nĕng. Tơdroăng pơlât pá khât ton hlối hên tơdroăng ƀă drêng hiăng hlê rêm pâ thế rơtế hlê dêi rơpó mê nếo tơbleăng tối tơdroăng vâ pơlât ăm châ tơƀrê...”.

Tiô Tiê̆n sih Nguyễn Đức Vinh - Ngế xiâm ngăn ‘na Viê̆n xah hô̆i hok tối, tung la ngiâ kal ai pơkâ luât mơdêk hnê tối tung rơ’jíu, hlá tơbeăng vâ mơdêk ki hlê plĕng ƀă ki tơbrê tung rak ngăn ivá vâi o ôh ta tơleăng tung tuăn ngôa, tá tơdroăng vâ ‘nâi, hlê plĕng, tơdroăng vâ pêi pro, kơdroh ki pơrah... Hlối tơrŭm ƀă rêm pâ ki tơdjâk troh, ‘nâi nhên khu vâi hdrêng ki tơ’lêi trâm ‘mêi ‘na ivá tuăn ngôa chiâng rơxok vâ veăng hnê ăm vâi ing apoăng, ƀă pơtối mơhnhôk tăng liăn ing khu râ pơlê pơla veăng pơlât ivá tuăn ngôa ăm vâi hdrêng, vâi o.

Tơdroăng ki nôu pâ kal pêi pro thế hnê ăm kuăn ‘nĕng rơkê ƀeăn tung pêi pro mâu tơdroăng, ‘nâi dêi tuăn tơmiât ti lâi, ‘nâi rak hâi chôu, hnê kuăn đi đo vâ vâi ‘nêi tơdroăng ki lâi pro ‘mêi ivá, châ chăn tuăn ngôa, hnê ăm vâi hlê vâ kâi tơkâ kuâ mâu tơdroăng pá, xâu rơ-iêo ki vâi trâm. Pôa Nguyễn Đức Vinh , tối tiah kố:  

 “Pơhlêh tuăn tơmiêt ki hlê plĕng ƀă rơpŏng hngêi ƀă ing tơná vâi o mê cho ki pơhlêh ahdrối ki a tơmiât thế pro tơdrêng hlối, ki kố kal thế ton hâi khế pêi pro ôh tá xê môi tiah pơlât tơdroăng châi, ôu môi roh  pơkeăng hiăng klêi. Thế kơhnâ pêi pro ƀă mơdêk hnê tối , gum mơnhông hnê tối ki thế ăm liăn, kơjo kum mơnhông hnê tối ăm liăn, mơdêk trâm tơpui tơno ƀă rêm ngế tung pơlê pơla. Kơjo kum mâu vâi o ki phô̆m xông kân, vâi cho mơngế ki tơ’lêi tro tơdroăng khéa, tuăn tơmiêt hên; mơdêk hnê mơngế pêi cheăng rơkê, mơdêk tăng ‘nâi plĕng luât pơkâ tŏng gum hnê hlê plĕng ‘na rak vế ivá, kôk rơxok a Viêt Nam”.

Kô ăm hlo, ivá tuăn ngôa tơmiêt chiâng kôk, rơxok a mâu vâi o phŏm xông kân tâng ôh tá châ tơmâng tro tơdroăng kô pro chiâng ai tơdroăng khéa kho. Tơdroăng tơrŭm krá pơla mâu rơpŏng hngêi, ƀă hngêi trung ƀă pơlê pơla kô kum ivá mơdêk rơdêi tŭm tá châ chăn ƀă tuăn ngôa a vâi hdrêng. Mâu tơdroăng pêi pro, hnê xah hêi pa kong chôu hriâm, hnê ăm vâi hlê tơdroăng tung rêh ối, xuân cho mâu tơdroăng ki kal gum vâi hdrêng ai môi ivá mo lĕm, ôh tá tro kôk, rơxok.