Luâ 3 khế kố, rêm kơmăng ing hâi môi troh hâi pơtăm rêm năng tĭng, lâm ki hnê chư a Hngêi trung râ má môi Trần Phú, cheăm Ia Dom, tơring Đức Cơ kong hiăng bâ on kơđeng ƀă tâng to idrâp ki pơchuât chư. Lâm hriâm mê ai vâ chê 40 ngế cho mâu hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế ƀă lo ing mâu cheăm Ia Dom, tơring Tíu tơkăng kong Đức Cơ, kong pơlê Gia Lai.

A lâm hriâm, jâ Siu H’Phem, pơlê Mok Đen 2, cheăm Ia Dom, tơring Đức Cơ hiăng 54 hơnăm, ngế ki hên hơnăm má môi, kơhnâ mơ-eăm chêh chư. Jâ ai tối, hơnăm hiăng hên, hriâm chía pá, la jâ kơhnâ khât troh a lâm vâ hriâm chư, nôkố hiăng ‘nâi pơchuât, ‘nâi chêh dêi inâi tơná.

“Dế nôkố, á dế mơ-eăm hriâm lâm ki gum ‘nâi chư kố ki xiâm dêi tơdroăng kố mê tơná á athế hlê plĕng tung chêh chư, ‘nâi pơchuât, ki nhên ga chiâng chêh dêi inâi, hơnăm kot mâ tơná, ƀă rêm ngế ki ối tâ tá nếo, á dế khŏm mơ-eăm hriâm tâp. Á tiô hriâm lâm ki kố ôh ta xê to ăm dêi tơná á, mê ối vâ hnê ăm kuăn cháu há”.

Pôu dêi kuăn 5 khế pa rŏng, nâ Rơmah H’Với, pơlê Mok Đen 1, cheăm Ia Dom dế tơmâng cô hnê ƀai. H’Với tối ăm ‘nâi: 26 hơnăm, ai 3 ngế kuăn, tơdroăng rêh ối dêi rơpŏng hngêi dế trâm hên xahpá. Lâm hriâm mê cho ki xiâm ăm nâ vâ chiâng tơkâ luâ mâu tơdroăng ki xahpá. Lâm hriâm cho ki xiâm ăm nâ vâ khŏm mơ-eăm tơkâ luâ xahpá, xua mê ƀă H’Với kơhnâ khât tung tơdroăng ki troh a lâm hnê hriâm a rêm kơmăng maluâ hngêi hơngế ing hngêi trung vâ chê 10km.

“Á lăm hriâm a lâm ki kố vâ tah lôi tơdroăng ki ôh ta ‘nâi chư ƀă tơdroăng pói rơhêng vâ ‘nâi chêh dêi inâi tơná. Rơpŏng á pá puât ó khât mê ôh tá hlâu vâ châ lăm hriâm, nôkố kơnôm ai tơdroăng tŏng gum dêi khu kăn pơkuâ hnê ngăn pơlê cheăm po lâm hnê hriâm chư, á mơ-eăm khŏm hriâm vâ ‘nâi chư, vâ tơ’lêi tâ nếo tung tơdroăng ki pro hlá mơ-éa dêi tơná”.

Cô hnê chư Trương Thị Cúc, ngế ki hnê chư ăm vâi krâ ki ôh tá ‘nâi chư a Hngêi trung râ má môi Trần Phú tối ăm ‘nâi: tâi tâng mâu ngế ki hriâm a lâm ki kố ki rơhêng vâ tối pơrá hiăng hên hơnăm, cho ngế hdroâng kuăn ngo, plâ hơnăm bu ‘nâi to tơdroăng pêi chiâk pêi deăng. Thái cô athế hnê i krâu, rơhí rơhó, khŏm mơ-eăm tung tơdroăng hnê hriâm vâ mâu vâi krâ châ plĕng chư, klêi mê, chiâng pơchuât, ‘nâi pơchuât mâu chư ki pơklêp hên chư.

“Hơniâp ro khât xua mâu vâi pú hiăng kơhnâ khât tung tơdroăng lăm hriâm, vâi rơhêng vâ hriâm, vâi rơhêng vâ ‘nâi mâu tíu ki lế lĕm dêi tơnêi têa Việt Nam drêng mâu thái cô hnê vâi krâ tơmâng ó khât. Mâu vâi ki hriâm mê vâ pói rơhêng vâ ‘nâi chư. Tơdroăng ki hnê athế tơtro ƀă tơdroăng ki hlê plĕng dêi hên ngế, mâu vâi cô xuân kơhnâ khât tâ tung hnê hriâm a mâu lâm ki kố”.

Maluâ tiah mê, tiô cô Phan Thị Tâm, ngế ki hiăng hên hơnăm hnê vâi krâ ki ôh tá ‘nâi chư, tung pơla gum ăm vâi krâ-nhŏng o ‘nâi pơchuât, ‘nâi chêh chư vâ ga tơ’lêi hlâu, la troh a roh kơ’nâi mê, kơxô̆ mâu vâi krâ ki hriâm mê rế hía rế iâ, ai hên tơdroăng cheăng. Hên mâu thái cô athế lăm troh a hngêi dêi vâi krâ vâ mơhnhôk vâi troh a lâm i hriâm chư:

“Mot troh a roh ki hriâm má 2, mâu vâi krâ ki hriâm chư mê athế chiâng pơchuât, chiâng chêh, klêi kơ’nâi vâi hiăng chêh chư tiah mê, vâi athế lo lăm pêi chiâk pêi deăng, ai mâu vâi rơtăm tung hơnăm ki pêi cheăng dế lăm pêi cheăng kâ a Bình Dương, xua mê, kơxô̆ vâi krâ ki tiô hriâm mê hiăng chu kơdroh. Tơdroăng ki mơhnhôk mâu vâi ki mê xuân trâm hên xahpá, xua vâi pêi cheăng prếo a hngêi hrá, klêi mê, ai mâu vâi krâ ki hriâm tơdroăng rêh ối vâi kơtiê ó khât, ôh tá ai liăn vâ trêng têa xăng vâ kơto rơxế lăm hriâm. Thái cô lăm troh a mê, tŏng gum ăm vâi liăn vâ ‘mâi rơnêu  rơxế, troh chơ vâi krâ ƀă rơxế, mơhnhôk hên tơdroăng, rêm túa cheăng mê vâ vâi hok tro châ hriâm tŭm têk”.

Pêi pro tiô tơdroăng ki kơdroh tơdroăng ôh ta ‘nâi chư hneăng hơnăm 2021-2025, tơring tíu tơkăng kong Đức Cơ hiăng po 20 to lâm hriâm chư ăm lối 600 ngế. Đức Cơ hiăng mơjiâng khu hnê mơhno ‘na tơdroăng hnê chư a mâu pơlê cheăm, xing xoăng hnoăng cheăng ăm mâu ngế tung khu tiô kơ rêm pơlê, kơtâo, ki nhên; pêi pro tiô tơdroăng séa mơnhên ngăn, gum mâu pơlê, kơtâu ki ối trâm hên xahpá. Pôa Siu Luynh, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan tơring Đức Cơ ai tối tiah kố:

“Drêng vâi krâ-nhŏng o hiăng plĕng pơchuât, ‘nâi chêh, tơdroăng hnê tối ăm vâi krâ-nhŏng o ga tơ’lêi hlâu tâ, thăm nếo cho tơdroăng ki kring vế, gak ngăn hnoăng cheăng ki tơxâng khât ăm dêi tơná. Klêi kơ’nâi séa mơnhên ngăn mê mâu vâi krâ-nhŏng o hơnăm hiăng hên hiăng ‘nâi pơchuât, ‘nâi chêh vâi thăm ai tơdroăng ki hơniâp ro, mơngế tung rơpŏng hngêi rơtế hriâm, tung mê, ai nôu pâ, kuăn ‘nĕng, jâ pôa pơrá rơtế hriâm. Peăng khu kăn pơkuâ hnê ngăn xuân châ tơ’lêi tung tơdroăng tối tơbleăng, mâu tơdroăng tơkêa pêi troh a thôn pơlê, djâ troh pơtroh ăm kuăn pơlê hlê plĕng”.

Mâu on kơđeng ki kŭn tung lâm hriâm mê hiăng bâ eăng a tơrêm kơmăng, têk bâ eăng trâ mâu hiâm tuăn pói vâ, ƀă tơdroăng loi tơngah tơdroăng rêh kâ ối lĕm tro dêi vâi krâ-nhŏng o hdroâng kuăn ngo ki iâ mơngế a kơpong tíu tơkăng kong Đức Cơ, Gia Lai.