Riu koi a môi tíu ki hngế, kơnho\ng têa Krông Nô ki le\m tơviah, tơdjêp pơla 2 kong pơlê Dak Lak prếi Lâm Đồng. Tung hngêi tâl ki ku\n, a pơlê Liêng Krăk 1, cheăm Dà Mrong, tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng, bu tâng to idrâp dêi hlá chuât dêi hlá yâu tơvât [ă idrâp kơtốu dêi í ro\ng krếo thế xông kong hiăng gâ. Ngế rơtăm K’ho, inâi cho Ndu Ha Eo dế khiâh dêi hlá yâu, xế ăm dêi hdrong kâ hdrối kong vâ gâ; châ khât vâi tối ‘’păn chu ăm kâ drêng koi, păn hdrong ăm kâ thế tâng idrâp’’

‘’Hdrối nah, á tá hâi teăm châ pêi tiô túa cheăng ki môi tiah kố. Hdrối nah, hlo tơdroăng cheăng rơpo\ng ôh tá tơniăn, klêi mê, drêng á ‘nâi túa pêi ki nếo kố hlo tơ-[rê tâ tâng vâ pơchông [ă pêt alâi, báu, pêi ôh tá bê tu\m vâ kâ, mê á hiăng pêt loăng yâu păn hdrong, klêi mê, á krếo thế vâi krâ nho\ng o, droh rơtăm tung kơpong rơtế pêt loăng yâu păn hdrong vâ hơ’leh tơdroăng rêh ối’’.

Ngoh Ndu Ha Eo ngế ki pơxiâm mơjiâng tơdroăng cheăng pă hdrong xo prế

Pêt loăng yâu păn hdrong cho tơdroăng cheăng ki sap ing ton nah, la [ă vâi krâ nho\ng o hdroâng kuăn ngo a cheăm hngế hngo Dà Mrong, tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng cho tơdroăng pêi ki nếo. Sap ing 2 sào yâu pêt mơnúa ngăn ki apoăng pro ai pơxúa khât ăm cheăng kâ, ngoh Ndu Ha Eo hiăng tơno [ă rơpo\ng pơtối pêt 8 sào kơdrum chiâng kơdrum pêt yâu ki drêh ngiât le\m.

Kố cho mơdrăn kâ ki hên tơniăn vâ păn 2 xôh hdrong tung môi khế, châ xo 150kg kén. Ôh tá riân kơxo# liăn ‘no hrê, rêm khế rơpo\ng ngoh Ndu Ha Eo châ xo liăn laih dâng 25 rơtuh.

A kơxo rơnó tô mơdrăng Tây Nguyên kong tô ó khât, la tíu ki pêt loăng yâu a kơpong kong ngo Dà Mrong, tơring Dam Rong xuân ối drêh ngiât le\m. Ndu Ha Eo djâ ngin troh pôu rơpo\ng nâ {uôn Krông K’Loan.

Akố, K’Loan rơtế [ă 2 ngế nâ o Da Kăt K’Siên prếi Da Kăt K’Tuyên dế hơniâp ro tơpui tơno, tối ‘na ki rơkê ple\ng tung tơdroăng ki pêt loăng yâu, păn hdrong. Toăng hngêi dâng 50 met karê châ lu\m [ă hlâm rơbông. Tung dế, mâu tíu ki păn hdrong [ă kơpong ki ‘măn hlá xuân tiah mê, vâ mơdât oâ hdrong châ mot ối. Nâ K’Loan ăm ‘nâi, hiăng ai to lâi xôh hdrong ki păn ôh tá châ rơhéa xua ăm rối châ mot kơtâ, mê nôkố nho\ng o ôh tá ăm trâm tơdroăng ki mê xếo vâ rak ngăn cheăng ăm châ tơ-[rê.

‘’Hdrối nah, tơdroăng ki pêt alâi, pêt báu ôh tá dâi le\m, vâi krâ nho\ng o pêi ôh tá bê vâ kâ. Sap ing hâi ai ngoh Ha Eo kum, hnê mơhno ăm droh rơtăm tung pơlê pêt yâu, păn hdrong mê tơdroăng rêh ối dêi vâi krâ nho\ng o xuân môi tiah droh rơtăm tung thôn kố mơnhông tơtêk tâ. Tơkâ sap ing tơdroăng ki pêt yâu păn hdrong, rơpo\ng á roê phon rơvât, ‘no liăn cheăng rak ngăn báu, pêt tơ’nôm alâi. Droh rơtăm tung thôn hriâm [ối túa pêi cheăng kâ sap ing ngoh Ha Eo. Châ ngoh kơhnâ hnê ăm, râng ko\ng mơhno tơdroăng cheăng, kum mâu droh rơtăm rế hía rế rơkê’’.

Khu pêi cheăng tơru\m păn hdrong xo prế pơlê Liêng Krăk 1 tơpui tơno hnê tối dêi pó túa pêi

Pêt yâu, păn hdrong cho tơdroăng cheăng pêi ki nếo, la droh rơtăm hdroâng kuăn ngo a kơpong hngế hngo Dà Mrong, tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng hiăng xúa mâu tơdroăng ki rơkê ple\ng dêi khoa hok kih thuât. Mâu nho\ng o hiăng ‘nâi păn hdrong a tơdrá ki pro [ă meăm, rup hdrong ‘măn a tíu ki pro loăng, teăng ăm tơdroăng ki păn hdrong a tíu ki pro [ă kơlá tiô túa ki ton.

Kơnôm mê, ôh tá mơ’nhiê hnoăng rak ngăn, tah mâu êak hdrong rêm hâi. Tíu ki pro [ă loăng châ pro rế tíu krê xêh, bê ăm 1 pu\m hdrong pro pâu, ôh tá ai tơdroăng ki ai ‘’prế péa to’’, ‘’prế 3 to’’. {ă 5 rơtuh liăn, pro châ 4 to drá meăm, bê păn môi kơhôp hdrong ki ku\n. Rêm roh châ xo châ 50kg prế, tê châ dâng 6 rơtuh 500 rơpâu liăn.

Mâu tơdroăng pêi dêi droh rơtăm pơlê Liêng Krăk 1, cheăm Dà Mrong đi đo châ pôa Bon Yong Bông, krâ pơlê tơmâng ngăn khât, mơhnhôk thế. Krâ pơlê ăm ‘nâi, rơtế [ă tơdroăng ki pêt yâu, păn hdrong pro ai pơxúa khât ăm cheăng kâ dêi rêm rơpo\ng, droh rơtăm tung pơlê ối kơhnâ tơku\m pêi hên tơdroăng cheăng, kum mơjiâng thôn pơlê nếo.

‘’Đoân droh rơtăm thôn hiăng ‘nâi mơhnhôk jâ pôa nôu pâ, pơlê cheăm mơnhông mơdêk. Ha Eo cho kăn pơkuâ ngăn Chi đoân, cho ngế ki ‘nâi kum ăm khu râ, ăm khu tơru\m Đoân, ai hnoăng cheăng veăng kum mơjiâng thôn, pơlê. Tung mê, troăng tung thôn pơlê cho xua đoân droh rơtăm pơkuâ, athế rak vế krúa le\m mâu troăng mot tung pơlê. Rêm măng t^ng a hâi tơdrốu, lơ 1 khế 2 hdroh đoân droh rơtăm dêi Chi đoan tơku\m tôm văng, rak vế tíu ối tơdjuôm krúa le\m tung thôn, pơlê pơtối mơjiâng thôn pơlê nếo’’.

Troăng prôk, klâng chiâk dêi pơlê Liêng Krăk 1

{ă ngoh {uôn Krông Ha Nôh, hdrối nah cho Kăn pơkuâ hnê ngăn Đoân cheăm Dà Mrong tối, nôkố cho kăn [o# Đoân tơring Dam Rong, kong pơlê Lâm Đồng mê hâk tơngăm khât mâu rơxông vâi o a pơlê cheăm dêi tơná hiăng chía niân tâ hdrối nah. Khu tơru\m pêt yâu păn hdrong a pơlê  Liêng Krăk 1 cho môi túa pơkâ ki vâ pơxiâm pêi cheăng tơtro [ă tơ-[rê [ă droh rơtăm a cheăm, kal châ po rơdâ.

‘’Túa pơkâ mơnhông mơdêk cheăng kâ [ă tơdroăng ki pêt yâu păn hdrong dêi ngoh Ha Eo kố má môi cho re\ng châ xo vâ tê ai liăn hrê rêm hâi, má péa cho kum kơxo# liăn re\ng tâ [ă tơdroăng ki pêt kơphế, alâi, pêt báu, má pái cho pêt yâu păn hdrong mê châ xo đi đo tung pơla iâ khế. Khu pơkuâ Đoân tơring ngin pêi cheăng [ă hngêi rak liăn môi tiah hngêi rak liăn to\ng kum rêh ối pơlê pơla, [ơrô pêi chiâk deăng vâ mung liăn ăm droh rơtăm pêi cheăng a cheăm, malối cho droh rơtăm ki pơxiâm vâ pêi cheăng a kơpong hngế hngo’’.

Ối tung thông pơla dế ngo [ă kong, pơlê Liêng Krăk 1, cheăm Dà Mrong, tơring Dam Rong, kong pơlê chiâng drêh ngiât le\m kơnôm ing têa kơneăng hiu rơngiâp le\m sap ing têa plông Dà Mrong [ă kơnho\ng têa Krông Nô ki le\m tơviah.

Pak^ng mâu klâng báu, deăng alâi rak tơniăn kế kâ plâ hơnăm, nôkố vâi krâ nho\ng o hdroâng kuăn ngo akố ối ai tơ’nôm kơxo# liăn pêi lo ki nếo sap ing pêt yâu păn hdrong. Mâu rơtăm, mâu droh K’ho a tíu kố ôh tá ai xếo tơdroăng ki pêi cheăng vâi, mê hiăng pêi xêh, pơxiâm cheăng a tơnêi dêi tơná, veăng kum mơjiâng pơlê cheăm kro mơdro\ng.

            Quốc Học - Brọp chêh

Katarina Nga tơplôu [ă tơbleăng