Troh nôkố, peăng kong têa Sinuâ, cho tơnêi têa ki rôe ‘mot plâi sầu riêng hên má môi dêi Việt Nam, hiăng hbru vâ chê 1.400 mah kơpong ki pêt ƀă 188 mah tíu ki vâ kơxu tâ plâi ăm mâu kơpong ki pêt loăng plâi sầu riêng tung lâp tơnêi têa. Tiô jâ Ngô Tường Vy, Kăn hnê ngăn Kŏng ti tơlo liăn cheăng Grup mơ’no tê-Rôe ‘mot mâu hdrê loăng plâi Chánh Thu tối ăm ngin ‘nâi, tơdroăng ki ăm tơ’nôm mah kơxô̆ kơpong ki pêt tung khế 5 kố, mê cho tơdroăng ki xiâm ăm tơdroăng tê mơ’no, rôe ‘mot plâi sầu riêng klêi kơ’nâi mâu khế trâm pá.

Maluâ tiah mê, vâ pơtối mơdêk tơdroăng ki tơ’lêi hlâu mê, kal păng ‘nâng ai tơdroăng tŏng gum tung hnê mơhno ƀă séa ngăn krá tơniăn tâ tơdroăng ki xúa phon rơvât, pơkeăng rak vế hdrê nhâ loăng vâ tơniăn ki lĕm krúa plâi kâ. Jâ Ngô Tường Vy pâ thế tiah kố:

“Hnoăng cheăng dêi ngin mê athế pêi pro tơdrăng tâ, ki rơhêng vâ tối, athế séa mơnhên ngăn ‘na tơdroăng pêi chiâk deăng, pro ti lâi vâ tơniăn krúa lĕm kế kâ. Tơdroăng kố, ôh tá xê bu to mơngế Sinuâ ki vâi kal vâ ‘nâi plĕng, mê mơngế Việt Nam pin xuân kal athế rak vế, pêi pro. Á tơmiât ƀă kơpong ki pêt hdrê plâi  kố, pakĭng tơdroăng pơkâ vâ kuăn pơlê hlê plĕng nhên troăng hơlâ, mê pin xuân athế lăm troh ngăn, séa mơnhên mâu tíu ki tê phon, pơkeăng rak vế hdrê loăng vâ tí tăng mơnhên ‘na tơdroăng mê”.

Tiô pôa Phan Việt Hà, Phŏ Kăn ngăn ‘na Viê̆n Khoa hok kih thuât Chiâk deăng, pêt kong a Tây Nguyên ăm ‘nâi, tơdroăng ki ta hâi teăm mơjiâng tơdroăng pơkâ ki dâi lĕm ‘na plâi sầu riêng dế pro kuăn pơlê tô tuăn tung tơdroăng pêi pêt, rak ngăn. Kố cho môi tung mâu troăng hơlâ ki khoh chiâng ai pro xôi ‘na séa mơnhên ngăn hdrê loăng ƀă rak vế tơniăn kế kâ. Pôa Phan Việt Hà tối ăm ‘nâi, hiăng troh a tơdroăng ki kal mơjiâng Pơkâ kơlo kih thuât ăm plâi sầu riêng tro tiô tơrêm kơpong ƀă pơhlêh túa pêi pêt, rak ngăn dêi kuăn pơlê ki pêi chiâk:

“Plâi sầu riêng a tơrêm kơpong kố ai tơdroăng ki mơnhông pơrá phá dêi pó ƀă tiah mê, tâng ai tơdroăng pơkâ nhên mê ga kô pá vâ khoh châ pêi pro tiô tơdroăng ki mê. Á tơmiât tiah kố, la ngiâ ah, ing tơdroăng ki séa mơnhên ngăn ‘na tơdroăng ki ai khât, túa pêi cheăng kâ, rêh ối pơlê pơla, ‘na tơdroăng ki pêi pêt plâi dêi tơrêm kơpong, mê pin kô ai tơdroăng ki pơkâ tơdjuôm ƀă tung mê, kô chiâng ai tơdroăng ki klâ xing xoăng tro tiô rêm kơppong ki pơrá phá dêi pó, ki xiâm dêi tơdroăng mê cho pro ti lâi vâ khoh châ mơjiâng ai kế tơmeăm tơtro, tŭm têk ăm lâp tơnêi têa Việt Nam”.

Klêi kơ’nâi trâm tơdroăng ki pá puât tung mơ’no tê plâi sầu riêng apoăng hơnăm 2025, xua nhôm lơ ai rơlối trếo Vàng Ô ƀă Cadimi, ai hên ngế tối ăm ‘nâi,  pơkal athế mơjiâng kơobong ki séa mơnhên ngăn plâi sầu riêng a mâu tíu ki pêt hên. Pôa Trần Minh Châu, Ngế teăng mâ Kŏng ti pêi cheăng tiô rơnó Mơnhên ngăn ki dâi lĕm Vinacontrol tối ăm ‘nâi, kŏng ti hiăng chêh pơkâ hên ăm ‘na tơdroăng kố. La ki ahdrối tâ, kô mơjiâng kơbong ki vâ séa mơnhên ngăn ing vê̆ tinh vâ gum ăm tơdroăng ki tơ’lêi tung mơ’no tê plâi sầu riêng a la ngiâ dêi Tây Nguyên:

“Tâng mơjiâng nếo, môi kơbong ki mơnúa ga kô kal ai luât ki mơnhên, môi tiah hâi khế ton tâ, la tâng mơjiâng môi kơbong ki mơnúa vê̆ tinh, tâng Ngế xiâm pơkâ thế kơtăng khât, ƀă ai tơdroăng veăng gum dêi khu râ, kơvâ cheăng, kong pơlê mê ngin pói tơngah kô châ chiâng pêi pro thâ rĕng vâ gum ăm rơnó krí plâi sầu riêng la ngiâ a Dak Lak”.

A roh hôp mê, mâu kăn hiăng pâ thế vêh séa mơnhên ngăn, pơhlêh, ‘mâi rơnêu thăm, pêi pro klêi vâ mơjiâng tiô mâu tơdroăng tung pơkuâ ngăn, séa ngăn mah kơxô̆ tung kơpong ki pêt, ing tíu ki tâ, kơxu, rak vế tơniăn tơdroăng tối tơbleăng, tơdrăng, chiâng pêi pro, môi tuăn, tơtro ƀă mâu tơdroăng ki pơkâ dêi lâp plâi tơnêi ƀă tơdroăng ki ai păng ‘nâng dêi Việt Nam. Tơdrêng amê, thăm mơdêk hriăn plĕng, hnê ‘măn ăm tơdroăng cheăng, xúa kŏng ngê̆ ki nếo, pơhlêh kơxô̆ tung pêi pêt, uâ mơdiê, tê mơdró, pơkuâ ki dâi lĕm khât tung vêh mơnhên xiâm kối plâi sầu riêng, maluâ cho mâu troăng hơlâ ki krí plâi sầu riêng, pơkuâ ngăn ƀă kơmăi ki chôu kơtuh hngíu, uâ mơdiê vâ thăm mơdêk ki dâi lĕm, ki kơnía git dêi tơdroăng ki thăm mơdêk ƀă ivá cheăng ki tơbriât dêi kế tơmeăm.

Klêi kơ’nâi tơmâng mâu rơkong tơpui dêi mâu kuăn pơlê, pôa Đỗ Đức Duy, Ngế xiâm Ngăn ‘na Chiâk deăng Hyôh kong prâi tối nhên: kal athế vêh mơnhên sầu riêng cho tơmeăm ki xiâm dêi lâp tơnêi têa ai tơdroăng tŏng gum ƀă tơxâng khât.

“Pơtối mơnhông kơvâ pêi pêt plâi sàu riêng ôh tá xê cho roh ki vâ mơnhông pêi cheăng kâ, mê ối cho pôu râng hnoăng cheăng ƀă tơdroăng ki loi tơngah khât cho tơmeăm khoăng dê tơnêi têa. Á pâ thế mâu kong pơlê, pơlê kong kân, khu mơdró, khu pêi cheăng tơrŭm ƀă kuăn pơlê rơtế dêi pó tơkêa pêi, pro pơhlêh ing tuăn mơno ta troh a tơdroăng cheăng ki păng ‘nâng vâ mơjiâng kơvâ plâi sầu riêng Việt Nam chiâng túa cheăng kâ dêi tơmeăm khoăng ki dâi lĕm khât, ai xiâm rêi ki tơdrăng, pôu râng hnoăng cheăng tơniăn ton”.