Klêi kơ’nâi 7 hơnăm cheăng bro kơtong ing ché jean ki ton, nâ Lý Thị Kim Bình, a ƀuôn Păn Lăm, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak hiăng mơjiâng bro chiâng tíu ki tê mơdró ƀă a 5 ngế cheăng. Rêm hơnăm, tíu cheăng dêi nâ tê lối 7.500 to kơtong bro ƀă ché tŭm túa, kơxô̆ liăn châ xo lối 1,5 rơtal liăn. Nâ Lý Thị Kim Bình tối, apoăng cho ‘mâi bro tơmeăm ing hmân ếo ki ton chiâng kế xúa ki nếo, kơnôm ing tơdroăng ki hâk vâ roê xúa dêi tơmối mê tíu cheăng kố dêi nâ pơtối bro hên mâu kế tơmeăm nếo ki ê.

“Kuăn á gá kơchuâ, poê mê á pơchoh. Tiah hmâ kuăn á tê tung măng, tê châ hên tơmối hâk vâ roê. La ngiâ kố ah á kô pro tíu tê  offline (khĕn cho tê tơdrêng) vâ ăm mâu vâi kơdrâi ki ê môi tiah á kô ai môi troăng ngăn tơdjuôm ‘na tơdjâk dêi tơnêi tơníu ối, tơdjâk dêi pơlê pơla, kơdroh xoh ki hvât a pa gong, tơnêi tơníu ƀă tơdjâk troh kơxô̆ liăn pêi lo dêi tơná”.

Ƀă nâ Đào Thị Vân, a bêng Tự An, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, túa tơmiât pơxiâm cheăng ƀă mŏng, kơyiah pro ing hmoâ loăng bil (Xuăn tối cau) chiâng bro tung môi xôh lăm hyô ngăn túa mơjiâng bro a kong pơlê Quảng Ngãi. Klêi kơ’nâi hriăn ngăn kơpong pêt a Dak Lak, ing tơdế hơnăm 2023 nâ ‘no liăn roê kơmăi bro. Troh nôkố, rêm khế nâ bro châ lối 30 rơpâu to mŏng, kơyiah, kế ki ‘măn, kơ’lo têa, ƀă hên ki ê, yă tê 2.300 liăn rêm to tơmeăm.

Nâ Đào Thị Vân tối ăm ‘nâi, tơmeăm pro ing hmôa loăng bil châ hên tơmối hâk vâ roê xúa xua gá tro mâ ƀă tơ’lêi xúa a tơnêi tíu, kong prâi dêi tơná.

“Nôkố tíu bro kố dế tê tung website ƀă tung tíu tê mơdró điê̆n tưh. Hơnăm hdrối nah mê ki hên a tíu cheăng bro kố tŏng gum ăm mâu tơdroăng dêi hok tro, sinh viên lăm pro tíu ki xah ôm hêi mơnúa xúa ngăn troăng tơmiât vâ bro ăm kong prâi tơnêi tơníu krúa ngiât, xúa kế tơmeăm lĕm. Hmoâ loăng bil cho tơmeăm ki pêt mơjiâng lơ tung kong kế, túa bro gá tơ’lêi, bu tâm tung têa ƀă xếo krúa mê ah tâ tung túa mơdi bro chiâng tơmeăm trâ tiâ UV tah vi khuân vâ chiâng kế tơmeăm ki lĕm”.

Ing mâu kơxái kơbăn ki vâi hvât lôi a mâu tíu ki mơjiâng bro lơ mâu tíu ki tê kơchâ, tê lâp a hngêi kơchơ, nâ H’Âu Niê, a ƀuôn Tlung, pơlê kân Ea Kar, tơring Ea Kar, kong pơlê Dak Lak hiăng bro chiâng mâu kế ki pro ƀă kŏng vâ xúa. Vâ chê tơdế hơnăm kố, nâ krếo thế mâu vâi nâ o rơtế ƀă nâ bro ƀă kơnôm mâu khu tơrŭm cheăng, tơrŭm pêi cheăng, hnối djâ po rơdâ tíu tê. Mâu kế ki ‘măn tơmeăm, kế ki ‘măn xok, ƀă hên ki ê ki bro ing kơxái chhá ai yă tê ing 80 rơpâu troh 200 rơpâu liăn. Tiô nâ H’Âu, cheăng kố gá chía tơ’lêi mê bố bố xuân chiâng vâ pêi a hngêi tung mâu roh ki ối xo xo.

 “Nôkố mê ai 7 – 8 ngế cheăng rơtế bro. Bro mâu kế tơmeăm cho ing 3 – 7 chôu ngăn tiô kơ mâu tơmeăm, pin chiâng vâ pro tung pơla ối xo xo. Tơmeăm ki bro ƀă kŏng, ki vêh bro ing kơxái chhá á gô̆m ‘măn xếo, chuât ăm i krúa. Troh nôkố mê tơmeăm ki á bro kố hiăng châ tê tâ tá thôn, pơlê dêi tơná, ngăn tiô kơ tơmối hâk vâ roê”.

Jâ Tô Thị Tâm, Kăn hnê ngăn Khu ngăn vâi kơdrâi kong pơlê Dak Lak ăm ‘nâi, pêi pro tơdroăng pơkâ 939 dêi Ngế pro xiâm hnê ngăn Chin phuh ‘na “Tŏng kum vâi kơdrâi pơxiâm cheăng pơla hơnăm 2017 – 2025”, hên vâi kơdrâi hiăng châ tŏng kum, pro hơ’lêi hlâu vâ pơxiâm cheăng. Tung kơxô̆ ki kố, hên nâ o hiăng kơhnâ xúa mâu kế tơmeăm ki ai hlâu a cheăm tơring, thăm nếo châ ngăn cho “xok ki vâi hvât”, vâ pro mâu kế tơmeăm ki chiâng xúa tung rơpŏng hngêi.

“Vâi nâ o kơdrâi mơdêk ki rơkê ƀă ivá mơ-eăm mơnhông dêi tơná, tí tăng mâu kế tơmeăm ki ai hlâu, ki rơdê, ki pơxúa ai a cheăm tơring, mâu kế tơmeăm ki hiăng ai ing ton nah. Tí tăng mâu tơdroăng ki rơdêi mê bro chiâng mâu kế tơmeăm, rế tê ăm tơdroăng ki xúa rêm hâi dêi rêm rơpŏng hngêi ƀă rế tăng cheăng pêi, lo liăn ăm mâu ngế ki ê ƀă pro ăm kong prâi krúa lĕm há”.

Ƀă tơdroăng ki rơkê, hên vâi kơdrâi a Dak Lak hiăng bro mâu kế tơmeăm ki hvât lôi chiâng tơmeăm ki ai pơxúa. Ƀlêi chiâng mê ôh ti xê to pro pơxúa, pêi lo liăn ăm mâu vâi nâ o mê ối kum mơjiâng chiâng túa rêh ối lĕm, rak vế kong prâi tơnêi tơníu krúa rơngiâp lĕm.