Chiâng pơlê pơxá thôn pơlê nếo sap hơnăm 2021, pơlê Đăk Mông, cheăm Đăk Rong, tơring Đăk Đoa ai tơ’nôm troăng kân ƀê tông xŏn rơdâ xua tơnêi têa ƀă kuăn pơlê rơtế mơjiâng pro. Rơpŏng hngêi nâ Thoan xuân cho môi tung mâu rơpŏng kuăn pơlê plĕng dêi tơnêi a ngâ troăng vâ mơjiâng pro troăng ƀê tông a pơlê. Hơ’muăn nếo tơdroăng dêi tơná, nâ Thoan tối, kơ’nâi hên hơnăm mơ-eăm pơhlêh hdrê pêt ƀă tơmeăm păn, troh hơnăm 2018, rơpŏng hngêi nâ hiăng hluăn ing kơtiê. Hơnăm kố rơpŏng hngêi nâ pêi cheăng châ xo 170 rơtuh liăn ing 1.500 xiâm kơphế ƀă păn chu kăn.

“Hngêi á ai tơnêi tung pơla dế pro troăng, rơtế ƀă tơnêi têa pro, a tơpui ƀă dêi rơpŏng hngêi ƀă hlối vâ plĕng iâ ăm pro thôn pơlê tơná lĕm tâ. Xo ah hmôi, kuăn pơlê vâ chơ dêi kơphế, tiu ƀă hên báu prá alâi hiăng ai troăng prôk lĕm tơ’lêi. Kuăn pơlê xuân môi tuăn dêi rơpó há’’.

 Pôa Crăm, Kăn hnê ngăn chi ƀô̆ hnối cho Ngế xiâm dêi thôn pơlê ăm ‘nâi, tung pơlê ai 215 rơpŏng, ai 792 pơ’leăng mâ mơngế. Pêi pro tơdroăng rak tơniăn inâi pơlê mơjiâng thôn pơlê nếo, cheăm ƀă pơlê hiăng tơbleăng hên troăng rơhlâ ai pơxúa tung tơdroăng xúa liăn mung vâ pêi cheăng kâ rơtế ƀă tơdroăng pê cheăng ki ê ai pơxúa  dêi mâu tơdroăng tơkêa bro dêi tơnêi têa, hriâm kih thuât ƀă mâu rơpŏng kuăn pơlê trâm pá tung tơdroăng pơhlêh hdrê pêt, mơnăn păn.

Kơnôm ing mê, tơdroăng rêh ối dêi kuăn pơlê choâ tơniăn ƀă chôa mơnhông hluăn ing kơtiê, kơxô̆ rơpŏng kơtiê kơdroh ing mâu hơnăm ƀă ta troh nôkố bú ối 10 rơpŏng, 25 rơpŏng vâ chê kơtiê. Tiô tối hdrối hơnăm 2024, pơlê kô xăm 2 rơpŏng  kơtiê, 7 rơpŏng vâ chê kơtiê. Pôa Crăm, tối:

“Cho kăn hnê ngăn chi ƀô̆ thôn, mê a veăng kum, rơtế ƀă kuăn pơlê vâ mơnhông cheăng kâ ing tơdroăng pêt kơphế, troh tơdroăng pêt kơphế lĕm tơƀrê drêng tơrŭm ƀă mâu khu mơdró. Kuăn pơlê ai mâu ngế môi tuăn dêi rơpó, kum dêi rơpó vâ mơjiâng thôn pơlê nếo, hên túa pro hlá mơ-éa hdrối nah hiăng châ tah lối, klêi mê pơtối mơ-eăm vâ pê klêi mâu pơkâ dêi pơlê tiô túa. Púi vâ Đảng ƀă tơnêi têa pơtối tơmâng khât troh kuăn pơlê vâ tơdroăng rêh ối rế ton rế xông tơƀrê tâ hdrối’’.

Tung pơla mơjiâng thôn pơlê nếo, tơdroăng pơtối rak vế pêi pro mâu túa lĕm tro ton nah dêi hdroâng kuăn ngo châ kong pơlê tơmâng khât. Pôa Phách hơnăm kố hiăng 90 hơnăm, krâ pơlê Đăk Mông, cheăm Đăk Rong ăm ‘nâi: Mơhé tơdroăng rêh ối nếo nôkố, tơmeăm ki lâi xuân ai, la mâu rơxông nếo thế pơtối rak mâu túa lĕm tro dêi jâ pôa pin nah. Mâu luât pơkâ pơtối rak vế túa lĕm tro, dêi pơlê  hiăng châ pơlê cheăm tơmâng ƀă hnê kuăn pơlê pơtối rak ‘mâi mơnhông tơbâ po mơdĭng kâ báu nếo. Mâu hâi mơdĭng mê kô ai liăn  ‘no pơtối pro rêm hơnăm vâ pơtối rak vế. Pôa Phách krâ pơlê, tối:

“Hdrối nah troh mơnui khế 11 hmâ po mơdĭng kâ báu nếo vâ mơnê kơ xeăng hiăng pro ăm kong mêi tro tô ‘lo, ăm môi hơnăm pêi cheăng kâ châ xo báu hên, apoăng hơnăm ai po mơdĭng kleăng kơneăng têa, a veăng cho hiăng hmâ ƀă tơdroăng pêi pro mê ing ton nah, mê xuân vâ ăm mâu kuăn cháu ‘nâi hriâm vâ rêm hơnăm tơkŭm po, vâ tơbâ ăm kuăn cháu ‘nâi túa lĕm tro dêi jâ pôa nôu pâ pin rôh nah, vâ xo  ah hmôi vâi pơtối rak pro ƀối. ‘Na tơdroăng cheăng teăn tơmeăm mê nah a kuât ngế ki lâi vâ hriâm mê ai pâ pôa hnê, choâ hriâm i iâ ah hlê, hriâm teăn tơmeăm, hriâm ‘mâi rơnêu idrâp chêng, ƀă mơđah tŏn chêng drêng tung pơlê ai ngế hlâ, lơ tŏn lối tơnâp kiâ, vâi o rơxông nếo vâ hriâm rơbot kô pâ, chiâng tâng vâi vâ mơ-eăm hriâm’’.

Pôa  Hà Văn Tuấn, Kăn phŏ hnê ngăn Vi ƀan cheăng Đăk Rong, tơring Đăk Đoa, kong pơlê Gia Lai ăm ‘nâi, riân troh nôkố, pơlê Đăk Mông hiăng châ 14/19 tơdroăng pơkâ tung mơjiâng thôn pơlê. Tung tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo, cho tơkŭm ‘no liăn mơnhông pêt kơphế, mơnăn păn ai pơxúa ăm kong pơlê. Troh nôkố, kơxô̆ liăn pê lo riân rêm ngế châ 35 rơtuh liăn/hơnăm.

“A cheăm kố ai pơlê Đăk Mông, pơlê kố kô cho pơlê mơjiâng thôn pơlê nếo tiô túa nếo. Hên luât pơkâ dêi Đảng ƀă Tơnêi têa kuăn pơlê vâ môi tuăn. Nôkố tơdroăng mơjiâng pro hngêi kuăn pơlê tơkŭm hôp, pro troăng mê a Đăk Mông châ ‘no liăn lối 12 rơtal liăn, kuăn pơlê đi đo vâ pleăng tơnêi vâ pro troăng lơ mâu tơdroăng ki tơnêi têa ƀă kuăn pơlê rơtế pêi. Nôkố mâu tơdroăng ki xơpá môi tiah ƀaoh hiêm khăm pơlât mê thế tơkŭm pêi hên a tơdroăng hnê mơhnhôk kuăn pơlê rôe. Má péa tơdroăng pơkâ ‘na rơpŏng kơtiê, vâ chê kơtiê thế xăm ƀă xing xoăng troh mâu thôn pơlê ai kăn ƀô̆ xiâm séa ngăn hlối veăng kum’’.

Vâ mơjiâng Đăk Mông cho pơlê mơjiâng thôn pơlê tiô túa nếo, tung la ngiâ, khu râ pơkuâ hnê ngăn Đảng, mâu kăn pơlê cheăm tối xo pơkâ mơnhông tơdroăng rêh ối tơmeăm khoăng, mơhno túa lĕm tro dêi mâu kuăn pơlê. Hlối pê klêi ‘na mơjiâng pro tơmeăm khoăng a thôn pơlê, mơnhông thôn pơlê choâ xông tơƀrê tiô túa pơkâ rơtế ƀă pêi chiâk ƀă mơnhông tê mơdró, túa lĕm tro châ pơtối rak vế.