Prôk luâ bo cheăng a ko pơlê, kơpong thôn pơlê nếo tiô túa dêi thôn Chế Biến, cheăm Kim Sơn 2, tơring Hương Sơn, Hà Tĩnh hlo le\m mơnâ mâ ngăn mâu kơnâng ai reăng môi chât chôu, kong xêi tơpo tơ-eăng le\m péa pâ troăng. Xut dêi têa kơxo lo xua tơbrêi pôe dêi reăng a peăng kơxo, pêi viâ ăm dêi phuâng le\m kơdrum, pôa Phạm Văn Cầu, môi ngế tung rơpo\ng ki ai túa kơdrum le\m má môi dêi thôn Chế Biến, cheăm Sơn Kim 2, tơring Hương Sơn phiu ro tối:

‘’Túa kơdrum le\m dêi cheăm hiăng hơ’leh. Troh akố thăm nếo ai ngế kuăn pơlê xiâm vêh troh dêi a pơlê ngăn hlo tơviah ôh tá ‘nâi hngêi dêi tơná ulâi, hơlâ troăng ulâi. Xua mê, a hlo troăng hơlâ mơjiâng pro thôn pơlê nếo cho tro păng ‘nâng’’.

Kơ’nâi vâ chê 10 hơnăm mơjiâng thôn pơlê nếo, Hà Tĩnh ai 1.400 thôn, vâ chê 9.500 kơdrum mơjiâng tiô túa kố. Ôh tá xê to mâu kơdrum ai to loăng xâp loăng plâi ki vâi pro ăm tơnêi tơníu chiâng xâp rơngiâp, tơniăn ăm mâu pơlê kố ing mê, kơxo# liăn kuăn pơlê pêi cheăng châ xo tơ’mot xuân tâk lối 3 hdroh tâng vâ pơchông [ă hơnăm 2010. Ing mê, tơ’nôm ivá vâ kuăn pơlê veăng mơjiâng pro [ă kring vế mâu tơmeăm khoăng a thôn pơlê nếo xua tơná pin pro.

Pôa Trần Huy Oánh, Kăn pho\ pơkuâ ‘na chiâk deăng [ă mơnhông pơlê thôn pơlê, Kăn [ơrô pơkuâ x^ng xoăng tơdroăng cheăng pêi ‘na thôn pơlê nếo Hà Tĩnh tối:

‘’Ăm hlo nhên kuăn pơlê thế ‘no liăn hên, ivá hên, hnoăng pêi cheăng xuân hên há, mơngế pêi cheăng hên tiah mê cho hnoăng cheăng dêi ngế xiâm pơkuâ vâi pơtối rak vế pêi pro hên tâ, mê cho kuăn pơlê vâ môi tuăn [ă dêi rơpó a pơlê cheăm pơtối rak vế pêi pro nhên. Xúa tâi tâng mâu tơmeăm khoăng ki kuăn pơlê ‘no vâi athế rak ngăn krâu khât, tơmeăm khoăng vâi pro, vâi xúa, vâi thế séa ngăn [ă kring vế. 

Tiah mê, ngế xiâm pơkuâ xuân thế mơdêk hnoăng cheăng [ă tơdroăng ki kuăn pơlê thế mot môi tuăn châ mơnhông tơ-[rê tâ.

Ôh tá xê to a Hà Tĩnh mê klêi kơ’nâi vâ chê 10 hơnăm tơbleăng, tơdroăng mơhnhôk pêi ‘’Lâp tơnêi têa rơtế ‘no ivá mơjiâng thôn pơlê nếo’’ hiăng châ pêi tơ-[rê, tơdjâk troh tơdroăng rêh ối  dêi lối chât rơtuh ngế kuăn pơlê tung thôn. Troh nôkố, tiô riân ngăn, ai lối 4.500 to cheăm, châ 51% tâi tâng mâu cheăm hiăng châ mơnhên thôn pơlê nếo, ‘na pêi pro ki tro má môi hdrối pơkâ 1 hơnăm tơdế.

Malối, mâu kong pơlê Đồng Nai, Nam Định, Bình Dương, pơlê kong kân Đà Nẵng ai 100% to cheăm [ă tơring châ mơnhên tối thôn pơlê nếo. Kơlo pêi lo liăn tâng riân môi ngế a kơpong tung thôn pêi châ 34 rơtuh liăn/ngế/hơnăm, tâk luâ 3,5 hdroh tâng vâ pơchông [ă 10 hơnăm hdrối. Klêi séa ngăn tí tăng ‘nâi ple\ng ăm hlo, dâng 85% rơpo\ng kuăn pơlê tung thôn vâ [ă tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo.

Hvái ngăn troăng hơlâ mơjiâng thôn pơlê nếo tung hơnăm hiăng luâ, pôa Tăng Minh Lộc, Kăn pho\ hnê ngăn Khu cheăng Khoa hok mơnhông mơdêk thôn pơlê Việt Nam, cho Kăn pơkuâ [ơrô x^ng xoăng tơdroăng cheăng mơjiâng thôn pơlê nếo dêi Tơnêi têa tối tiah kố, tuăn tơmiât dêi kăn [o# [ă kuăn pơlê hiăng hơ’leh hên tâng vâ pơchông [ă hdrối nah:  

‘’Tơdroăng a hlo ai pơxúa khât, mê cho thôn pơlê nếo hiăng hơ’leh ki hlê ple\ng dêi mâu khu xiâm rêm râ, malối cho kăn [o# rêm râ xiâm [ă râ kong pơlê. Hên kăn [o# rêm râ xiâm tơnêi têa nôkố hiăng ngăn tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo cho tơdroăng pêi cheăng tiu túa nếo tung pêi chiâk deăng, mơjiâng thôn pơlê, [ă xua mê tuăn tơmiât hnê mơhno xuân mơ-eăm khât tâ.

Klêi mê kăn [o# râ cheăm xuân hiăng ple\ng hên tung tơdroăng rak ngăn [ă pêi pro tro tuăn kuăn pơlê tâ a thôn pơlê. Kuăn pơlê ing tơdroăng hmôu pơ ‘’kơnôm tơngah nah’’  to pá gong nôkố hiăng ‘nâi veăng tơpui tơno, ‘nâi tơmiât veăng tơlo, oh tá êa tơbâ hên. Veăng pêi hên tung tơdroăng‘’.

Ing tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo, mâu kăn [o# mâu kăn, đảng viên hiăng mơ-eăm, pêi cheăng tro tơdroăng, hiăng hlê, rơtế [ă kuăn pơlê [ă ‘nâi hmâng kuăn pơlê tối, hmâng kuăn pơlê púi vâ. ‘Na kuăn pơlê xuân hiăng hơ’leh tơ-[rê ‘nâi tơche\ng tơmiât xêh oh tá êa tối tơbâ hên hdrôh, ‘nâi tơru\m môi tuăn, mơ-eăm pêi chiâk deăng, mơjiâng tơmeăm khoăng, pơtối rak vế ki hriăn ple\ng tung mơjiâng pơlê tơná.

Pho\ Yăo sư Tie#n sih Nguyễn Ngọc Hà, Kăn pho\ pơkuâ Hok vie#n Ch^nh tr^ Kuo#k ya Hồ Chí Minh tối:

‘’Tiô ngin tối, mâu tơdroăng pêi tơ-[rê ing tơdroăng mơjiâng thôn pơlê nếo rế ton thế rế tro tâ, thăm rế krá tơniăn, pro môi thôn pơlê nếo, amê kuăn pơlê phâi tơtô, hơniâp ro, pơtối rak vế ki mơ-eăm dêi tơná. Pơlê pơla thôn pơlê nếo ai tơdroăng ki nếo, ivá rơdêi dế kuăn pơlê ki pêi chiâk hiăng hlo tơ-[rê tâ tâng vâ pơchông [ă hdrối nah.

Tâng ôh tá veăng pêi pro kơhnâ khât dêi tâi tâng khu cheăng kal kí, malối cho khu cheăng kal kí râ cheăm pơlê, tâng ôh tá tơku\m mơngế, ivá dêi kuăn pơlê, mê hnoăng pêi pro dêi pin kô ôh tá châ pêi pro tơ-[rê môi tiah mê’’.

Ki tơxâng vâ tối cho hnoăng pêi cheăng tơ-[rê mơjiâng thôn pơlê nếo ôh tá xê to ai hngêi ối, troăng prôk le\m, tơmeăm khoăng mơjiâng pro le\m, pro chiâng môi tiah pơlê nếo mê tơdroăng ki kal má môi pro ăm kuăn mơngế nếo [ă tơdroăng tơche\ng tơmiât, tơdroăng pêi pro [ă tơdroăng rêh ối nếo.

Mâu kuăn mơngế ki nếo kố cho mơhúa, cho xiâm mơngế ki tro má môi vâ mơjiâng thôn pơlê nếo hâi kố.

VOV1

Gương tơplôu [ă tơbleăng