VOV4.Xơ Đăng - Khu ngăn ‘na y học cổ truyền ki rơkê plĕng nôkố tung khăm, pơlât cho troăng hơlâ ki kân dêi Chin phuh ƀă dêi Khu xiâm ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât vâ mơdêk ki tơƀrê xuân môi tiah hơ’lêh nếo tung hnoăng cheăng khăm, pơlât. Ki khât, ing hnoăng cheăng pơlât a Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền kong pơlê Dak Lak tung pơla hdrối kố nah hiăng ăm hlo tơƀrê dêi tơdroăng tơrŭm 2 túa pơkâ pơlât Y học cổ truyền ƀă Y học ki rơkê plĕng nôkố tung pơlât ivá châ chăn mâu ngế ki tamo.

Khăm, pơlât tơdrêng cho ki rơdêi dêi Y học rơkê plĕng nôkố, la Y học cổ truyền gá hlo tơƀrê ƀă mâu ngế ki tro châi tamo ki hiăng ton lơ tro mâu tơdroăng châi môi tiah mơheăm ôh tá kâi kơtâu tiô troăng hveăn troh a ngoâ, mâu tơdroăng ki tro rong kal pơlât ton xŏn. Xua mê, tung tơdroăng ki rơkê plĕng dêi y học nôkố hiăng tơkâ luâ môi tiah nôkố mê y học cổ truyền xuân pro ai pơxúa ăm ngế ki châi tamo.

Môi tiah tơdroăng ki châi tamo dêi pôa Nguyễn Gia Biên, 65 hơnăm, a bêng Tân An, pơlê kong kơdrâm Ƀuôn Ma Thuột, kong pơlê Dak Lak cho môi tơdroăng ki châ pơtih. Tro tamo xua mơheăm ôh tá kâi kơtâu tiô troăng hveăn troh a ngoâ hiăng pro chêng kŏng ‘na hơ-ếo pôa Biên chiâng khăng kơbrĕn, ôh tá chiâng têk chu. La sap ing rôh ki troh a hngêi pơkeăng Y học cổ truyền kong pơlê Dak Lak vâ pơlât, ivá pôa Biên hiăng hlo tơƀrê khât. Jâ Hoàng Thị Thoa (kơdrâi pôa Biên) tối:

“Pôa tro tơdroăng ki mơheăm ôh tá kâi kơtâu tiô troăng hveăn troh a ngoâ sap ing mơ’nui khế hdrối, châ pơlât a Hngêi pơkeăng Kơpong. Klêi mê pơ’lêh lăm pơlât a Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền kong pơlê a hâi lơ 1 khế 11 kố nah. Tơdroăng ki tamo dêi pôa cho tro khăng kơbrĕn tơdế châ. Kơnôm mâu ƀok thái pơkeăng akố kơhnâ, mê tơdroăng châi pôa hiăng hlo hơ’lêh hên khât. Ôh ti xê krê to pôa Biên mê á hlo mâu ƀok thái pơkeăng pơlât ăm hên ngế mâu ngế ki tamo châi ki ê xuân kơhnâ môi tiah mê há”.

Ôh ti xê krê to pôa Biên mê ối ai hên ngế ki ê tro châi tamo ki ai tơdjâk troh ‘mêi kơxêng, kơxêng kơkốu ƀă hên ki ê xuân hiăng hlo hơ’lêh khât. Nâ Nguyễn Thị Tú Oanh, ngế ki rak ngăn ngế ki châi tamo tro mơheăm ôh tá kâi kơtâu tiô troăng hveăn troh a ngoâ a cheăm Ea Hồ, tơring Krông Năng, kong pơlê Dak Lak, tối:

“Hâi lơ 30 khế 10 kơnốu á tro kơtêi kơtâu têi. Lăm a hngêi pơkeăng kơpong pơlât châ 8 hâi. Hdrối vâ lăm troh a hngêi pơkeăng Y học cổ truyền mê pôa râ khât, ôh tá ‘nâi klâi, mơdrah nŭm athế truâ tah mê ôh tá ‘nâi klâi ôh. Pơlât châ 2 pơla măng tĭng akố mê 3 hâi kố hiăng chiâng prôk, lăm to a kông tiah hmâ”.

Mâu hơnăm hdrối kố nah, hnoăng cheăng pơlât a Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền kong pơlê Dak Lak châ hên ngế rah xo pơlât xua tơƀrê ki mâu túa pơkâ pơlât kố gá hlo tơƀrê khât. Ki hên mâu ngế ki tro châi tamo châi sap ing ton tung pơla pơlât ƀă Y học cổ truyền pơrá hlo prêi lĕm môi tiah tung tơdroăng rêh ối tiah hmâ.

Pakĭng mê, tơdroăng pơlât mâu ngế ki tro châi tamo ki sap ing ton pơlât ƀă Y học cổ truyền ai kơxô̆ liăn ‘no pơlât ôh tá hên, tơtro ƀă mâu ngế ki pêi lo liăn iâ, xơpá. Ki pơxúa kân má môi dêi pơkeăng dêi Y học cổ truyền cho ôh tá tro trâm tơdroăng châi ki ê dêi pơkeăng pro. Ngế ki tamo châi hmiân tuăn pơlât ton xŏn.

Ƀok thái pơkeăng Nguyễn Thị Thúy, kăn pơkuâ Kơbong Châm cứu Dưỡng sinh, Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền Dak Lak, ăm ‘nâi:

“Kơvâ Y học cổ truyền Việt Nam châ ‘nâi troh môi tiah túa pơkâ ki xúa pơkeăng sap ing mâu pơkeăng ki pêt ƀă pakĭng mê cho mâu túa pơkâ ôh tá xúa pơkeăng cho tơdroăng ki châ tơpui troh môi tiah châm cứu, túa ki tiê, bấm huyệt, túa ki hrik xo ngoi mâu hlá nhâ ki pin pế ƀă mâu tơdroăng pơkâ pơlât ki ê.

Mâu túa pơkâ kố ki xiâm cho vâ hbrâ mơdât ƀă pơlât tơdroăng châi tamo, malối cho mâu ngế ki tro châi tamo sap ing ton, pakĭng mê cho tơdroăng pơhlêh dêi châi tamo môi tiah khăng kơbrĕn. Kơvâ y học cổ truyền châ ‘nâi troh môi tiah mâu pơkeăng pêt ki ai hlâu ƀă hiăng hmâ trâm hlo ƀă kuăn pơlê ki nôkố a lâp lu mâu tíu, tơƀrê châ ‘nâi troh cho tơniăn lĕm ƀă tơƀrê lĕm tung hnoăng cheăng pơlât.

Malối cho tung kơvâ y học cổ truyền ai tơdroăng ki tơrŭm pơla đông y ƀă tây y hiăng châ Chin phuh ƀă Khu xiâm ngăn pơkeăng mơnhên ƀă ăm hlo ki tơƀrê tung pơlât dêi tâi tâng mâu hngêi pơkeăng y học cổ truyền tung mê ai hngêi pơkeăng y học cổ truyền Dak Lak.

Cho hngêi pơkeăng chuyên khoa râ kong pơlê, Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền kong pơlê Dak Lak cho tíu ki pêi pro hlo tơƀrê tung tơdroăng tơrŭm pơla Y học cổ truyền ƀă Y học ki rơkê plĕng nôkố tung khăm ƀă pơlât chât tamo.

Vâ mơdêk ki rơkê plĕng tung khăm ƀă pơlât châi tamo, Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền Dak Lak hiăng đi đo ‘no liăn tơbleăng hên kih thuât nếo pro pơxúa tơƀrê tung pơlât, môi tiah: kơmăi siêu âm, X-quang ki rơkê plĕng nôkố, kơmăi pơlât sóng ngắn, kơmăi séa ngăn sinh hóa ki chiâng séa ngăn xêh, kơmăi xúa ƀă on tơhrik pâk trum, kơmăi lazer ngăn tung troăng hveăn ƀă hên ki ê.

Pakĭng mê, Hngêi pơkeăng ối tơtrŏng troh mâu tơdroăng phục hồi chức năng, hên kế tơmeăm xúa vâ pơtâp xông ‘nân, prôk lăm xuân hiăng ai mâ a Hngêi pơkeăng hiăng kum pơxúa hên tung tơdroăng ki séa ngăn ƀă pơlât mâu ngế châi ‘na troăng hveăn, kơxêng kơkốu, tơdroăng ki châi rong ƀă hên ki ê.

Nôkố, Hngêi pơkeăng ai 13 khoa, kơbong chức năng ƀă 220 to xoăng koi pơlât. Rêm hơnăm Hngêi pơkeăng khăm ƀă pơlât dâng 20 rơpâu ngế, tung mê ai dâng 5 rơpâu ngế pơlât ối tung hngêi pơkeăng. Tơdroăng ki mơ-eăm dêi Hngêi pơkeăng tung la pơla hdrối kố nah hiăng kum ăm lối rơpâu ngế châ pơlât prêi ƀă túa pơlât Y học cổ truyền.

Ƀok thái pơkeăng Nguyễn Thị Thúy, kăn pơkuâ Châm cứu Dưỡng sinh, Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền Dak Lak, tối:

“Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền cho tíu pơlât ki châ loi tơngah khât dêi mâu kuăn pơlê kong pơlê Dak Lak, Dak Nông ƀă mâu kong pơlê ki achê. A Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền dế khăm ƀă ƀaoh hiêm ăm tâi tâng kuăn pơlê. Tơkéa vâ tối cho khăm ƀaoh hiâm khăm pơlât chiâng mot pơlât ƀă xúa tiô ƀaoh hiêm tiô mah kơxô̆ theh mê mâu hơnăm achê kố kuăn pơlê troh a hngêi pơkeăng y học cổ truyền hên”.

Pakĭng Hngêi pơkeăng Y học cổ truyền Dak Lak, nôkố, ki hên mâu hngêi pơkeăng râ tơring, pơlê kong krâm, pơlê kong kơdrâm xuân pơrá ai khoa Y học cổ truyền hiăng pro tơ’lêi hlâu ăm mâu ngế ki châi tamo tung tơdroăng pơlât, ‘no liăn pơlât tro ƀă tŭm ăm Y học cổ truyền mơnhông môi tiah ƀă Y học ki rơkê plĕng nôkố cho tơdroăng pơkâ tung la ngiâ ki kal dêi kơvâ ngăn pơkeăng ƀă khăm pơlât, vâ pơkâ pêi pro troh tơdroăng pơlât tâi tâng ăm kuăn pơlê tung pơlê pơla.

Katarina Nga - tơplôu ƀă tơbleăng