Xua tiah mê, mâu kơ koan, khu râ, kơvâ cheăng hiăng ƀă dế pêi pro ki klâi vâ khoh kâi châ mơdât tơdroăng xía vâ kố? Ƀai chêh a kơ’nâi kố, kô mơnhên tối tơdroăng ki ai păng ‘nâng, vâ ing mê, hlo nhên tơdroăng ki kơdo mơ-eăm dêi khu râ kăn pơkuâ, mâu khu râ, kơvâ cheăng ƀă kơvâ hnê hriâm tung rak vế tơniăn ăm vâi ‘nĕng.

Nâ Lê Thị Phương Thu, ối a thôn Đức Hoà, cho mơngế cheăng a Vi ƀan hnê ngăn cheăm Đức Mạnh, tơring Dak Mil, kong pơlê Dak Nông. Nâ Thu ai tối tiah kố, rơpŏng nâ ai 2 ngế kuăn ối tơxĭn, kuăn ki kân hriâm lâm 6, kuăn má péa hriâm lâm 1. Kơnốu cho mô đô̆i tơvâ hên tơdroăng cheăng, môi ngế nâ păn roăng, rak ngăn kuăn ‘nĕng mê rêm xoh troh a rơnó pơtê hriam, nâ tôu tuăn ó păng ‘nâng, xâu dêi kuăn lơ xah hêi tiô dêi mâu vâi pú. Tung mê, ki tô tuăn má môi mê cho lo lăm hum a têa kroăng, têa long:

“Păn roăng rak ngăn vâi kuăn ‘nĕng a rơnó pơtê hriâm ƀă on veăng á cho pá khât, tâng mơhriâm lôi vâi kuăn ối a hngêi vâi xah hêi dêi pó á ôh tá hmiân tuăn. Xua mê, ngin athế chiân vâi ối ƀă jâ pôa peăng pa pâ, lơ peăng pá nôu vâ păn roăng rak ngăn. Tâng lôi vâi xah krê xêh, á hiăng pơchân tối vâi kuăn mâ tá tăng tiô pú hmâ lăm xah hêi a têa long, a têa kroăng, ga cho tơdroăng ki xâu xía ó ‘nâng tung pơla rơnó pơtê hriâm”.

Dak Nông ai tơnêi tíu kân rơdâ lối 6.500 km karế, ai hên mâu long, têa kroăng, rơhôa, xua mê, kô tơ’lêi trâm hên tơdroăng ki klâk têa. Ngoh Điểu Lê Nam Nam, Ngế pơkuâ rak ngăn vâi droh rơtăm, vâi ‘nĕng phô̆m vâ xông kân hngêi trung dêi Khu pơkuâ ngăn Đoân Droh rơtăm kong pơlê Dak Nông tối ăm ngin ‘nâi, vâ kơdroh tơdroăng ki xâu xía mê, pơla hdrối kố nah, rêm râ, kơvâ cheăng hiăng mơjiâng 20 long têa ki vâ mơhrriâm klê a 7 tơring, pơlê kong kơdrâm ƀă hnối tơkŭm po lối  hrĭng to lâm hnê klê ôh tá xo liăn ƀă vâi ‘nĕng. Tơdrêng amê, tơrŭm cheăng ƀă mâu khu râ, kơvâ cheăng, pơkâ pêi pro hên troăng hơlâ vâ tŏng gum ăm vâi ‘nĕng hbrâ mơdât xía vâ klâk têa, tro rong ƀă  hên mâu tơdroăng ki ê.

“Khu hnê ngăn Đoân Droh rơtăm xuân hiăng pơkâ thế mâu khu râ, kơvâ cheăng thăm mơdêk tơdroăng hnê tối ƀă loa, lăm tối pơtâng ukố umê vâ hnê ăm mâu kuăn pơlê, vâi krâ-nhŏng o, droh rơtăm, kuăn ‘nĕng a mâu thôn, pơlê, malối a mâu tíu ki hmâ ai tơdroăng ki tro klâk têa. Pakĭng mê, athế tâp hdró, chêh chư, pơtâng tối a mâu tíu ki tơ’lêi trâm xía vâ, têa hnŏng, ki tơ’lêi tro klâk. Tơrŭm ƀă mâu khu kŏng an, khu kăn hnê ngăn cheăng lăm troh a tơrêm rơpŏng kuăn pơlê ki ai mâu long, rơchôa, têa krông, têa kroăng kĭ tơkêa troăng hơlâ ki vâ hbrâ, mơdât xía vâ ‘na tơdroăng tro klâk têa ƀă vâi ‘nĕng”.

Tiô tơdroăng chêh tối dêi Khu hnê ngăn ‘na pơkeăng ƀă khăm pơlât kong pơlê Dak Nông ăm ‘nâi, ing apoăng hơnăm troh nôkố a kong pơlê hiăng ai 14 roh ki xía vâ, tro rong, pro 20 ngế vâi ‘nĕng hlâ, rong. Tung mê, ai 12 roh tro klâk têa, pro 18 ngế vâi ‘nĕng hlâ, ing mê, tâk hên tâng pơchông ngăn khế kố dêi hơnăm 2024. Mâu roh ki tro klâk têa ki tơkŭm hên cho a mâu tơring Dak Mil. Dak Rlâp, Tuy Đức, Dak Glong ƀă Pơlê kong kơdrâm Gia Nghiã. Pôa Hoàng Viết Nam, Kăn hnê ngăn ‘na pơkeăng ƀă khăm pơlât kong pơlê Dak Nông tối ăm ‘nâi:

“Tơdroăng ki tro klâk têa a kong pơlê Dak Nông pơla hdrối mê hía nah ki hên, hmâ hlo vâi ‘nĕng tro klâk têa a klôh têa ki tơná rơpŏng hngêi chiâ pro dêi xêh. Xua tiah mê, ƀă kơvâ ngăn ‘na pơkeăng ăm ‘nâi, ngin hiăng pơtâng tối mâu rơpŏng hngêi đi đo kal athế tŏng gum ăm kuăn ‘nĕng dêi tơná, pro tiah lâi vâ mơjiâng chiâng tíu ki tơniăn má môi tung rơnó pơtê hriâm a hơnăm 2025 kố”.

Pôa Trần Sỹ Thành, Phŏ Kăn hnê ngăn ‘na hnê hriâm ƀă Hnê mơjiâng tuăn ngôa rơkê kong pơlê Dak Nông tối ăm ngin ‘nâi, rêm roh troh a rơnó pơtê rêm hơnăm, Khu kố pơrá tơrŭm ƀă Kŏng an kong pơlê, Khu ngăn ‘na pơkeăng ƀă khăm pơlât ƀă mâu nôu pâ pơkâ pêi pro mâu troăng hơlâ, hbrâ, mơdât ki tro rong, tro xía vâ, tung mê, ai tơdroăng ki tro klâk têa ăm vâi hok tro. Khu kố xuân hiăng hnê thế mâu hngêi trung tơkŭm po mâu lâm hnê pakĭng chôu hriâm a hngêi trung ‘na mâu tơdroăng ki hbrâ, mơdât tro rong, tro klâk têa, tro on lơtrik hrik, tơdroăng pơtôu, tơdroăng tơklâm rơxế drô troăng ƀă ki má lối cho tro klâk têa.

“Khu kố hiăng tơrŭm ƀă Khu ngăn ‘na Đoân Droh rơtăm kong pơlê, mâu khu râ, kơvâ cheăng drêng pơcháu hok tro ăm dêi tơná nôu pâ vâi, mê kal athế hnê tối, hbrâ mâu tơdroăng ki gum ăm vâi ‘nĕng ‘nâi plĕng tung hbrâ mơdât xía vâ tung rơnó pơtê hriâm. Tơdrêng amê, hnê mâu hngêi trung tơrŭm ƀă mâu nôu pâ hok tro tung pơkuâ ngăn vâi kuăn ‘nĕng i tơniăn tâ, thăm mơdêk hnê tối ăm hok tro veăng a mâu lâm hriâm tung hbrâ mơdât ki tro xía vâ ƀă ki má lối túa cheăng klê têa ăm mâu vâi muăn”.

Hbrâ, mơdât klâk têa ăm vâi hdrêng, vâi ‘nĕng ôh ta xê to hnoăng cheăng dêi tơrêm rơpŏng hngêi, nôu pâ, mê ối cho hnoăng cheăng ki kal dêi rêm mâu râ, kơvâ cheăng, khu kăn hnê ngăn ƀă tâi tâng pơlê pơla. Mâu kơxô̆ ki sĭng khéa ‘na tro klâk têa tung pơla hdrối mê hía nah a Dak Nông cho tơdroăng ki pơtâng tối kal athế hbrâ kơchăng, pơkal athế ai tơdroăng ki pêi pro kơtăng khât, tơdrêng, tơ’mô. Mâu kơ koan ngăn ‘na kơvâ cheăng kal pơtối mơdêk hnoăng pôu râng tơdroăng cheăng, thăm mơdêk tung hnê hriâm, hnê tối ‘na túa rêh ối, po rơdâ mâu lâm hriâm, thăm mơdêk séa ngăn, mơnhên ngăn mâu kơpong ki tơ’lêi tro klâk têa ƀă hên mâu tơdroăng ki ê. Ing mê, vâ mơjiâng túa cheăng rêh ối tơniăn ăm vâi hdrêng, ki malối tung rơnó pơtê hriâm.