Tung dâng vâ chê 10 hơnăm hiăng hluâ, Đồng Tháp cho môi tung mâu kong pơlê djâ troăng ahdrối a tơbăng kroăng Cửu Long tung vêh pơhlêh pêi chiâk deăng. Ing mê, hiăng châ tơƀrê hên tung hriăn plĕng, xúa kŏng ngê̆ sinh hok tung tơdroăng nôkố. Tung kơvâ pêi chiâk deăng, tơdroăng xúa kŏng ngê̆ sinh hok kum pơhlêh ƀă dâi lĕm loăng plâi, hdrê pêt, pơhlêh nếo kŏng ngê̆ păn, mơdât châ tơƀrê pơreăng a mơnăn păn; tơdroăng rah ƀă pro hdrê mâu loăng plâi nếo châ tơƀrê tung hên ăm tơdroăng pêi pro Tơdroăng tơkêa bro vêh pro tơniăn kơvâ pêi chiâk deăng.

Nâ Nguyễn Phương Hằng ối a cheăm Long Hưng B, tơring Lấp Vò cho môi tung mâu ngế krê ki má môi châ tơƀrê ƀă troăng pêi cấy mô. Troăng pêi kố kum nâ Hằng châ xo vâ chê 200 rơtuh liăn rêm hơnăm. Tiô nâ Hằng, pakĭng mâu pơkâ môi tơdroăng ki ai xêh, tơnêi tơníu, kih thuât rak ngăn... mê hdrê loăng lĕm cho ai hnoăng pơkâ ƀă ki dâi lĕm tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Laga, tơkâ hluâ tơdroăng pro hdrê hên xôh, loăng kô ôh tá dâi lĕm, hía mâu tơdroăng ki lĕm apoăng. Xua mê, păn cấy mô cho troăng kum pêi pro rĕng kơxô̆ hdrê loăng pêt, tơniăn loăng krúa ôh tá ai pơreăng, rak tơdroăng ki lĕm dêi loăng ki nôu ki pâ ga.

“Ƀă loăng pa kong tung kong ilâng, tơdroăng pro hdrê hên xôh mê kô chiâng ôh tá lĕm xếo, hía ki lĕm apoăng. Lơ ing lai pro, tơruih reăng mê ki apoăng dêi loăng xuân chôa ‘lâng hía. Á kơnôm a troăng păn cấy mô kum vêh pro ki lĕm dêi loăng; pro hdrê loăng krúa ôh tá ai pơreăng, mo rơdêi. Drêng mê, loăng tŭm ivá hbrâ mơdât pakong kong prâi; tơdrêng amê mơnhông rĕng kơnôm mâu tơdroăng ki kâi trâng pơreăng, kong prâi pro’’.

A kơpong tơbăng kroăng Cửu Long, tơdroăng pro lĕm hdrê loăng plâi ing xúa kŏng ngê̆ sinh hok hiăng ăm ai hên hdrê châ mơjiâng pro ƀă ivá kâi hbrâ mơdât pơreăng lĕm tro tâ, kum mơdêk ivá ƀă ki dâi lĕm tơmeăm.

Tiô tơdroăng ki tơdjuôm, Tiê̆n sih Đỗ Tiến Phát, Kăn pơkuâ ƀơrô Kŏng ngê̆ tê̆ ƀao nhâ loăng, Viê̆n Kŏng ngê̆ sinh hok ối tung Viê̆n Hàn lâm Khoa hok ă Kŏng ngê̆ Việt Nam tối ăm ‘nâi, mơnhông kŏng ngê̆ sinh hok cho troăng ki thế pêi; cho tơdroăng mơhnhôk ki kal vâ pêi pro tơdroăng pơhlêh nếo troăng tơtêk. Kŏng ngê̆ sinh hok thưk vât, ki rơhêng vâ tối cho kŏng ngê̆ pro rơnêu gen a loăng plâi hiăng ai hên tơmeăm loăng plâi ai tơdroăng ki má môi môi tiah kâi trăng kong tô khăng khoăng, tâk trếo piê kơhiêm, kâi hbrâ mơdât pơreăng... Tiê̆n sih Đỗ Tiến Phát tối nhên, xúa kŏng ngê̆ sinh hok châ ngăn cho troăng djâ tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng Việt Nam ai tíu ối krá tơniăn tung kơchơ mơdró lâp plâi tơnêi:

“Viê̆n Kŏng ngê̆ sinh hok ngin xuân hiăng châ achê kŏng ngê̆ pro rơnêu gen, troh nôkố hiăng ai mâu tơdroăng châ tơƀrê a mâu tơmeăm ki ê. Ai mâu tơdroăng châ tơƀrê a nhâ loăng pơlái, kuăn kiâ kong ƀă ôa ki kŭn. A kơvâ kuăn kiâ kong ƀă ôa ki kŭn nếo ai môi tơdroăng châ tơƀrê apoăng. Ƀă a kơvâ nhâ loăng pơlái kong kế hiăng châ tơƀrê hên tung kơvâ hriăn plĕng ki xiâm ƀă pro dâi lĕm hdrê loăng pêt. Ngin hiăng xúa châ tơƀrê kŏng ngê̆ kố vâ hriăn plĕng tơdroăng cheăng dêi hên gen a mâu khu loăng plâi ki kal a Việt Nam. Tơdrêng amê hriăn plĕng kơmăi kơmok vâ mơnhên tơdroăng pêi cheăng dêi cấu truk pro rơnêu gen’’.

Ƀă tơnêi têa pin, a mâu kơpong ai tơmeăm ki rơdêi pêt mơjiâng tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng, mâu hơnăm hiăng hluâ, kŏng ngê̆ sinh hok xuân hiăng châ xúa châ tơƀrê tơdroăng rak lĕm tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng klêi kơ’nâi pôe xo, lâk xo, krí xo, kơdroh tro lŭp ƀă mơdêk ki kơnâ tê ngi kong têa ê. Pakĭng mê, mâu troăng pêi kŏng ngê̆ vi sinh hiăng châ pêi pro rơdâ, kum pro tơniăn ki dâi lĕm tơnêi ƀă kơdroh tơdroăng xúa phon hŏa hok, ing mê mơdêk ki krá tơniăn dêi tơdroăng pêt mơjiâng.

A tơnêi têa pin, kơ’nâi báu, alâi cho tơmeăm kâ ki kal tung tơdroăng pêt mơjiâng tơmeăm. Khế 4 hơnăm 2015, hdrê alâi pro pơhlêh gen a poăng châ djâ troh kŏng kuăn pơlê pêi chiâk deăng, mơnhên hơnăm apoăng pêt hdrê alâi kố, klêi kơ’nâi drêng Khu xiâm pơkuâ ‘na pêi chiâk deăng ƀă Mơnhông thôn pơlê ăm pơkâ mơnhên hdrê pêt pro pơhlêh gen apoăng a Việt Nam. Tơdroăng châ tơƀrê klêi kơ’nâi 10 hơnăm pêt alâi pro pơhlêh gen ăm hlo hnoăng ƀă ivá djâ dêi kŏng ngê̆ sinh hok tung tơdroăng pêt mơjiâng tơmeăm pêi lo ing chiâk deăng. Troăng pêi ƀăng deăng pêt alâi pro pơhlêh gen sap ing hơnăm 2015 troh hơnăm 2022 cho lối 700.000 hectar.