Tơ̆ plei Vinh Hà, xăh Ia Blang, apŭng Chư Sê, pơgar sầu riêng să 7ha kơ ƀok Nguyễn Trọng Dũng pơtơm phĕ tĕch. Ƀok roi tơbăt, gơnang đơ̆ng iŏk yua trong pơtăm păng vei lăng kiơ̆ trong rơgoh, ƀok tơchĕng hơdrol pơyan ‘nâu phĕ iŏk 80 tấn plei, tŏk 30% pơting hăm sơnăm sơ̆. Tơdrong pơm ăn ƀok Dũng chhôk hloh ‘noh jĭ tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng tơmam kŭm đei hơtŏk ‘lơ̆ng rơđăh rơđong:

“Sầu riêng sơnăm ‘nâu kơ ŭnh hnam nhôn tôch kơ ‘lơ̆ng, bơngai mơdro truh tôch kơ lơ tơ̆ pơgar. Khei ‘năr âu kon pơlei tĕch kơjă tôch kơ lơ, kơjă 65.000 hlak jên truh hloh 70.000 hlak jên 1 kĭ. Mă lei nhôn ‘noh lê̆ tŏ sĕt năr dơ̆ng, tơmam kơdih kơna lơi sa lôh chĭu, truh jơnăr ‘nao tĕch ‘noh kăt hloi ‘noh hiôk hloh”.

‘Nhŏng Rơ Châm Uy tơ̆ plei Phung, xăh Ia Mơ Nông, apŭng Chư Păh pơtăm 100 tơnơm ‘long sầu riêng hơdrĕch Ri6 păng Thái kiơ̆ pơkăp ‘lơ̆ng VietGap 3 sơnăm. Tơdrong tôch kơ chhôk ‘noh jĭ lăp lơ̆m pơyan phĕ blŭng a, pơgar sầu riêng sư đĭ đei bơngai mơdro răt kơjă 65.000 hlak jên 1 kĭ, hăm plei jô̆ pơhlom dang 3 tấn plei. Đơ̆ng rŏng kơ jô̆ đĭ jên jang, ‘nhŏng Uy tơchĕng hơdrol lơi dang 140 triệu hlak jên.

"Ĭnh pơtăm sầu riêng kiơ̆ pơkăp tơdrong jang VietGAP, đei pơhrăm ki thuơ̆t pơtăm păng vei lăng, yua mơ̆r păng pơgang sinh học tơplih ăn hóa học, ‘lơ̆ng ăn kơ cham char kŭm nhen jơhngơ̆m pran kon bơngai. Mă đơ̆ng ‘nao pơyan phĕ blŭng a mă lei hơmĕng dôm sơnăm đơ̆ng rŏng âu plei lơ păng tŏk ‘lơ̆ng,  sầu riêng ‘lơ̆ng gô ling lang đei kơjă tĕch măk.”

Tơ̆ anih tĕch răt sầu riêng Quốc Ân, găh plei Phú Mỹ, xăh Ia Băng, apŭng Chư Prông, tơdrong răt iŏk sầu riêng dôm năr âu mơsưt mơsat. ‘Nhŏng Dương Ái Quốc, tơ ‘ngla anih răt tĕch, roi tơbăt.

“Anih răt tĕch sầu riêng mĭnh năr iŏk dang 15 truh 20 tấn plei, dôm pơgar ‘lơ̆ng kơjă iŏk răt đơ̆ng 65.000 hlak jên truh 72.000 hlak jên 1 kĭ. Oei dôm pơgar kơnê̆ ƀiơ̆ ‘noh kơjă răt đơ̆ng 55.000 hlak jên truh 65.000 hlak jên. Dang ei tơdrong ‘lơ̆ng đơ̆ng sầu riêng Thái Lan tơ̆ Gia Lai tôch kơ sơđơ̆ng, hăm kơjă răt nhen dang ei ‘noh bơngai jang pơgar đei iŏk yua lơ”.

Dang ei, lơ̆m dêh char Gia Lai đei dang 8.200ha sầu riêng, akŏm tơ̆ dôm apŭng nhen Ia Grai, Chư Sê, Chư Pưh, Đak Đoa, Mang Yang, Chư Prông, Đức Cơ… Plei jô̆ păh lăp đei 14,8 tấn 1 hek tar. Hăm dôm pơgar đei vei lăng ‘lơ̆ng, kơsô̆ âu rŏ lăng iŏk đei đơ̆ng 20 truh 30 tấn 1 hek tar. Lơ̆m kơsô̆ ‘noh, dang 5.000ha tŏk bŏk lơ̆m khei ‘năr phĕ tĕch, tơchĕng hơdrol tơmam lơ̆m dêh char đei 75.000 tấn.

Mă loi ‘noh, Gia Lai hlôi đei asong 54 mã số tơring pơtăm hăm akŏm teh să vă jê̆ 1.300ha, tơgŭm sầu riêng tơring tĕch tơ̆ lơ anih tĕch mơdro tih nhen Trung Quốc, Mi, New Zealand, păng Úc. Truh sơnăm 2030, dêh char vă pơih să teh pơtăm sầu riêng tŏk 10.000ha, hăm tơdrong hơgăt pơjing mã số tơring pơtăm ăn 10ha păng iŏk yua tơdrong hơgăt ‘lơ̆ng GlobalGAP vă pơm lăp hăm ‘meh vă tĕch tơ̆ teh đak đe. Ƀok Trần Xuân Khải, Kơdră Anih vei lăng Choh pơtăm păng vei lăng ‘long pơtăm dêh char Gia Lai pơma hơdăh.

“Kiơ̆ đơ̆ng hơlen lăng yan âu sầu riêng kơ Gia Lai tam mă đei ƀơm kim loại dêh. ‘Noh jĭ tơdrong ‘lơ̆ng yua kơ tơring teh ‘nao pơtăm. ‘Nâu kŭm jing 1 tơdrong ‘lơ̆ng mă lei ưh kơ gơh pơm pơ hơi. Anih jang gô hơnơ̆ng tŭn pran tơdrong jang hơdai hăm dôm anih jang joăt jang hơtŏk loi dơ̆ng hơlen lăng dăr lăng dôm tơring pơtăm, hơnih tăh hơmet lơ̆m dêh char, kiơ̆ đơ̆ng noh pơtho, tơgŭm dôm khŭl jang kơdih, anih jang păng kon pơlei vă đơ̆ng noh vei sơđơ̆ng tơdrong tơchă băt tơm a pơm tơlĕch hơnhăk ăn anih răt iŏk lơ̆m teh đak kŭm nhen tĕch tơ̆ teh đak đe.