Moót cậ g’lúh bhiệc bhan, tết tọc, đhanuôr acoon cóh Mường cóh chr’hoong Yên Lập, tỉnh Phú Thọ nắc ra văng zâp pr’đươi pr’dua đoọng bhrợ bánh chưng thảo dược. p’căn Đỗ Thị Mận, chr’val Hương Long, chr’hoong Yên Lập, đoọng năl: Hân đhơ t’ngay Tết cắh cậ bhiệc bhan, đông k’van hay đha rứt, lâng đhanuôr acoon cóh Mường cóh đâu, zâp bêl cóh a’pướih ch’na lêy bhuốih a’bhô dang, plêệng k’tiếc cung lêy vêy râu bánh chưng thảo dược. Râu bánh nâu ơy váih tơợ đenh, bơơn lêy đợc pa choom tước zâp lang, tước đâu dzợ zư lêy bh’rợ truyền thống. p’căn Đỗ Thị Mận đoọng năl, zâp lang manứih Mường tơợ p’niên nắc ơy bơơn lêy apêê k’căn, da dích tôm bhrợ bánh chưng thảo dược nâu: “Bánh chưng thảo dược nắc ơy váih tơợ đenh ặ, tơợ bêl acu dzợ p’niên, a’dích a’bhướp, a’mế cu ơy bhrợ đoọng cha râu bánh chưng tăm nâu. Bêl ahay a’dích a’bhướp lướt cóh crâng bơơn đợ hi la cơnh gùn, gai...đơơng chô púah pa goóh, clóh pa nhoonh đoọng bhrợ pr’đươi lêy bhrợ bánh chưng.. tơợ đêếc nắc moon pa choom đoọng ha coon a’châu lâng cóh pr’loọng đông, cơnh a’cu nắc bơơn pa choom đoọng bhrợ bánh chưng nâu.”

Pr’đươi đoọng bhrợ bánh chưng thảo dược bơơn manứih Mường lêy pay pa zêng hi la a’jâu, cha nêếh đẹp Mỹ Lung, a’tuông, lêệ bấc n’xiêng cắt k’tứi, ướp lâng gia vị lâng a’moót. Lấh mơ, đoọng bhrợ pr’hoọm tăm ha bánh, manứih Mường Yên Lập pay hi la gùn, hi la gai, hi la cầm cóh crâng púah pa goóh xang nặc đơơng clóh pa nhoonh cơnh bột, hr’lục ooy đác lâng cha nêếh đêệp đợ tước bêl cha nêếh nâu tr’lục đh’rứah liêm lâng bột nâu váih pr’hoọm tăm. Zâp râu hi la cóh crâng bhrợ pr’đươi bánh chưng thảo dược cắh mưy lêy bhrợ đoọng ha bánh váih mưy râu đha hưm yêm lalay, pr’hoọm chr’nắp liêm nắc dzợ vêy pr’đươi bhrợ đha hư cha ngaách cóh a’chặc a’rang. Đoọng vêy mu2ưy bánh chưng thảo dược đha hưm yêm, đhanuôr zêệ bánh mơ 8-10 tiếng. P’căn Đỗ Thị Mận đoỌng năl cớ, zâp bêl bhrợ bánh nắc g’lúh đoọng p’teeets pazưm pr’ắt bh’rợ âng zâp pr’loọng đông, tu zâp bêl tôm bánh, nắc zâp ngai cóh đông zêng pấh bhrợ. Đợ a’pêê a’châu k’tứi nắc lêy rao pa liêm hi la, apêê ga rựa nắc lêy pay rao cha nêếh, cát lêệ, đợ apêê choom bhrợ lấh, vêy kinh nghiệm nắc lêy tôm bánh: “Zâp bêl bhiệc bhan, tết tọc... pr’loọng đông nắc ặt tớt pazưm đhị gọ bánh chưng nâu. Bêl đâu nắc g’lúh a’dích a’bhướp prá xay, p’too pa choom đoọng ha coon a’châu ooy đắh truyền thống văn hoá âng acoon cóh, âng pr’loọng đông, vel bhươl. Lấh mơ, nắc moon p’too đoọng ha coon a’châu zư lêy pr’hoọm văn hoá âng acoon cóh lâng k’tiếc k’ruung.”

Bánh chưng thảo dược xoọc đâu dưr váih mưy râu ch’na đh’nắh a’yêm lâng bấc ta mooi cóh cr’loọng k’tiếc k’ruung lâng cóh k’tiếc k’ruung lơơng zâp bêl tước lâng zâp vel đông Mường Yên Lập lâng dưr váih zâp râu ch’na đh’nắh âng zâp ngai bêl tước cóh đâu zêng kiêng câl chô đơơng bhrợ hun pr’hêl cher đoọng ha đhi noo, pr’zợc. Amoó Thảo Phương, ta mooi đắh thành phố Hồ Chí Minh moon: “Bánh yêm bhlâng, a’vị đêệp r’boọt đha hưm... Acu nắc ơy cha bánh chưng bhrợ lâng cha nêếh đêệp cẩm nhung, bêl đâu bơơn cha bánh chưng thảo dược nắc yêm đha hưm bhlâng. Buôn cha, lêệ cóh bánh đha hưm yêm.”

Bánh chưng thảo dược cắh mưy âng đơơng pr’hoọm chr’nắp yêm crâng k’coong cóh đâu, nắc dzợ bhrợ p’cắh râu bh’rợ chr’nắp, chắp nhêr âng acoon cóh Mường lâng tô bhúh âng đay bêl bhrợ râu bánh chr’nắp yêm nâu./.

Bánh chưng thảo dược

Món ăn độc đáo của đồng bào dân tộc Mường tỉnh Phú Thọ

                         VOV5

Đồng bào dân tộc Mường ở tỉnh Phú Thọ có nhiều món ăn độc đáo, trong đó có món bánh chưng thảo dược, hay còn gọi là bánh chưng đen, mang đậm hương sắc núi rừng. Món bánh đặc sản này cũng không thể thiếu trên mâm cỗ cúng tổ tiên, đất trời của người Mường mỗi khi lễ, tết.

Cứ vào dịp lễ, tết, đồng bào dân tộc Mường ở huyện Yên Lập, tỉnh Phú Thọ, lại chuẩn bị nguyên liệu để làm bánh chưng thảo dược. Bà Đỗ Thị Mận, xã Hương Long, huyện Yên Lập, cho biết: Dù Tết hay lễ hội, nhà giàu hay nghèo khó, với đồng bào các dân tộc Mường nơi đây, bao giờ trên mâm cỗ cúng tổ tiên, đất trời cũng phải có món bánh chưng thảo dược. Món bánh này có từ lâu đời, được truyền qua bao thế hệ, đến nay vẫn giữ nguyên được nét truyền thống. Bà Đỗ Thị Mận cho hay, các thế hệ người Mường ngay từ nhỏ đã được xem các bà, các mẹ gói bánh chưng thảo dược:"Bánh chưng thảo dược đã có từ rất lâu rồi, từ những ngày tôi còn nhỏ, ông bà, bố mẹ đã làm cho ăn loại bánh chưng đen này. Ngày xưa ông bà đã lên rừng hát những loại lá cây như lá gùn, lá gai…. về phơi khô, giã để làm nguyên luyện làm bánh chưng… Từ đó thì truyền cho con cháu và trong gia đình thì tôi là người được truyền dạy để làm loại bánh chưng này.”

Nguyên liệu để làm bánh chưng thảo dược được người Mường chọn lựa kỹ gồm lá dong, gạo nếp Mỹ Lung, đỗ xanh, thịt nhiều mỡ thái mỏng, ướp với gia vị và hạt tiêu. Đặc biệt để tạo màu đen cho bánh, người Mường Yên Lập lấy lá gùn, lá gai, lá cầm trên rừng phơi qua rồi đem đốt, giã mịn như bột, hòa vào nước trộn lẫn với gạo nếp, đảo đều cho đến khi gạo quyện với bột than thành màu đen. Các loại lá cây rừng làm nguyên liệu bánh chưng thảo dược không chỉ tạo cho bánh một hương vị riêng, màu sắc độc đáo mà còn có tác dụng thanh nhiệt. Để có một chiếc bánh chưng thảo dược thơm ngon, người dân nấu bánh khoảng 8 đến 10 tiếng. Bà Đỗ Thị Mận cho biết thêm: Mỗi lần làm bánh là dịp để gắn kết tình cảm của các thành viên trong gia đình vì mỗi khi gói bánh, tất cả mọi người trong gia đình đều tham gia. Những cháu nhỏ thì tước, rửa lá, người lớn hơn thì vo gạo, thái thịt, vót lạt, những người khéo tay, có kinh nghiệm thì gói bánh: "Mỗi dịp lễ, tết… gia đình lại ngồi quây quần bên nồi bánh chưng. Đây là dịp ông bà nói chuyện, giáo dục cho con, cháu về truyền thống văn hóa của dân tộc, của gia đình, quê hương. Đặc biệt là nói cho con cháu giữ gìn bản sắc văn hóa của dân tộc và đất nước."

Bánh chưng thảo dược giờ đây trở thành món ẩm thực độc đáo với nhiều du khách trong nước và nước ngoài mỗi khi đến với các bản Mường Yên Lập và trở thành món ăn phổ biến mà bất cứ ai khi tới nơi đây đều muốn mua về làm quà tặng người thân. Chị Thảo Phương, du khách ở Thành phố Hồ Chí Minh, chia sẻ: "Bánh rất ngon có, gạo nếp rất dẻo, đặc biệt là hương vị rất lạ… Tôi đã ăn bánh chưng làm bằng gạo lứt, gạo nếp cẩm nhưng hôm nay được ăn bánh chưng thảo dược thì mê luôn. Vị bánh rất thơm, mát, dễ ăn, vị thịt trong bánh không bị chán và thơm, chỉ muốn ăn thêm.”

Bánh chưng thảo dược không những mang đậm hương sắc núi rừng nơi đây, mà còn thể hiện sự sáng tạo và thành kính của người dân tộc Mường với tổ tiên của mình khi làm ra món bánh độc đáo này./.