Ơy 75 c’moo lang, ha dợ t’cooh Hồ Sĩ Thi bhrợ têng đhơ đhơ rau zêng đa đâh, c’rơ dzợ liêm. C’moo 1876, chô đăh bộ đội, bh’rợ xọoc tơơp âng t’cooh Thi bhrợ nắc tước pa dưr pr’ặt tr’mông đoọng tệêm ngăn. T’cooh Thi moon, bêl đêêc, đhanuôr Cơ Tu coh đâu ặt ma mông căh tệêm ngăn, bêl ặt đhị đâu, bêl ặt đhị tôh coh truih a ral da ding ca noong k’tiếc Việt-Lào coh zr’lụ k’tiếc chr’hoong A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, ta bhuch zập rau. Nắc ma nuyh lính Bộ đội Ava Hồ rach chô tơợ zr’lụ bom đạn chiến tranh ngân pa bhlầng, t’cooh Hồ Sĩ Thi ta luôn bơơn tr’zooi, lâng loom luônh đoàn kết coh pr’ặt tr’mông. Tu cơnh đêêc, t’cooh đh’rưah lâng chính quyền vel đong t’pâh đhanuôr chô chr’val Hương Sơn, chr’hoong Nam Đông đoọng tệêm ngăn bhrợ têng cha, ặt ma mông đanh mâng.

        Cr’nọo pr’chăp âng đhanuôr nắc “ma nuyh tanih, bh’rợ lalua” êêh rau muy prá ha dợ căh vêy bhrợ. Tu cơnh đêêc, t’cooh Hồ Sĩ Thi ơy tơợp bhrợ têng cha đoọng ha đhanuôr tin đươi, ting bhrợ. T’cooh tơợp đớp pay k’tiếc choh pa dưr crâng, choh keo, cao su, choh đh’rưah lâng tơơm dứa, a’rong oó đoọng ta uôh k’tiếc. Coh a ral crâng, t’cooh pêch a bóc băn a xiu, choh ha roo ruộng, pa dưr pr’ặt tr’mông. Nâu kêi zập c’moo, t’cooh vel Thi pa chô bh’nơơn 100-150 ức đồng tơợ bhrợ têng bhươn, choh crâng: “Cơnh lâng acu, đhơ t’cooh đhur ha dợ coh cr’noọ pr’chăp cu ta luôn đương rơơm bơơn xay moon, pa too pa choom, t’pâh pr’loọng đong, acoon a châu pa zay pa bhrợ ta têng, cher đoọng c’rơ g’lêêh, vêy bhiệc bhrợ têng cha, bh’rợ cách mạng. Nắc rau a cu đương rơơm bhlầng.”

        Ting lêy bhrợ tơợ t’cooh Hồ Sĩ Thi, bấc pr’loọng đong đhanuôr coh đâu ơy xăl tơơm chr’noh bh’năn băn, đơơng chô bh’nơơn kinh tế dal, bấc pr’loọng ơy z’lâh đha rựt. T’cooh Hồ Sĩ Hai, đhanuôr vel Ta Rung, chr’val Hương Sơn, chr’hoong Nam Đông đoọng năl, đươi vêy pa too pa choom, tr’pác kinh nghiệm âng t’cooh Thi nắc xoọc đâu pr’loọng đong t’cooh ơy năl bhrợ têng cha tơợ crâng vêy đơơng chô bh’nơơn dal, tr’mông tr’meh ting t’ngay ting ha dưr lâh mơ. Pr’loọng đong t’cooh Hai xoọc choh k’nặ 100 tơơm pih ngam, 100 tơơm p’nang lâng băn k’roọc, a tưch, a đha. Đươi tợơ đêêc, pr’loọng đong vêy bh’nơơn pa chô tệêm ngăn, choh bhrợ đhr’nong đong liêm mâng, câl bấc pr’đươi pr’dua chr’năp dal cơnh tivi, tủ lạnh, xe máy: “T’cooh bhươl cung lướt xay moon, pa too pa choom đoọng ha coon achau ting xợơng bhrợ cơnh c’lâng xa nay pháp luật. Lâh mơ, t’cooh Thi cung pa choom cơnh choh bêệt apêê tơơm chr’noh đơơng chô bh’nơơn dal.”

        Chr’val Hương Sơn  vêy 100% đhanuôr nắc ma nuyh acoon coh Cơ Tu ặt ma mông. Tơợ chr’val pa bhlầng k’đhap k’ra tước c’moo 2015, Hương Sơn nắc vaih chr’val tr’nợơp đhị chr’hoong da ding ca coong Nam Đông bhrợ têng xang vel bhươl t’mêê. Nâu đoo nắc cung vel đong tơợp bhrợ têng đăh pa dưr crâng kinh tế, xăl apêê đhăm k’tiếc bhrợ têng cha bh’nơơn ếp đoọng choh apêê tơơm chr’noh vêy bh’nơơn dal lâh âng chr’hoong. Vêy bơơn bh’nơơn nâu cung đươi vêy apêê t’cooh bhươl, trưởng cr’noon chr’năp dal, choom xay moon, bhrợ têng ta nih liêm. Coh đêêc, t’cooh vel Hồ Sĩ Thi nắc ma nuyh ta nih, liêm choom bhlầng, bấc ngai chăp a đoo. Pa căn Lê Thị Thu Hương, Bí thư Huyện ủy Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế đoọng năl, t’cooh vel Hồ Sĩ Thi bêl ahay  nắc bhrợ Chủ tịch UBMTTQ Việt Nam chr’hoong, nắc ma nuyh pa tệêt pa dưr c’rơ đoàn kết đhị zập cr’noọ bh’rợ. Đhơ bhrợ zập rau bh’rợ tr’nêng, t’cooh cung ta luôn bhrợ têng ta nih liêm, lưch loom: “Xooc đâu, t’cooh ơy chô đhêy hưu ha dợ coh vel năc ava Thi dzợ bhrợ ta nih chr’năp  bh’rợ âng ma nuyh vêy chr’năp dal coh zr’lụ đhanuôr acoon coh. T’cooh Thi nắc muy coh pazêng ma nuyh băn par acoon cha châu pậ banh, đh’nui tr’út, bhriêl choom.”

        C’moo 2017, t’cooh vel Hồ Sĩ Thi nắc muy coh đợ apêê đại biểu ma nuyh t’cooh t’ha chr’năp bhlầng coh zr’lụ đhanuôr acoon coh tỉnh Thừa Thiên Huế bơơn hơnh deh, tước Thủ đô Hà Nội ting pâh bhiệc bhan hâng hơnh ma nuyh vêy chr’năp dal, ma nuyh bhriêl choom lâng doanh nhân tiêu biểu ma nuyh acoon coh prang k’tiếc k’ruung g’luh tr’nợơp. T’cooh vel Hồ Sĩ Thi cung bơơn Đảng lâng Nhà nước cher đoọng Huân chương Chiến công hạng Ba, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huy hiệu 50 c’moo Đảng, Bằng khen âng Thủ tướng Chính phủ lâng bấc Bằng khen, Giấy khen âng tỉnh Thừa Thiên Huế. Ma nuyh ta nih liêm, lưch loom lâng đhanuôr, pr’ặt tr’mông ta nih đha nâng, vêy ting chroi k’rong ga mắc chr’năp đoọng ha vel đong, zooi acoon cha châu ting pa choom, ting lêy bhrợ, ting pa dưr vel bhươl, k’tiếc k’ruung ting ca van ca bhộ lâh mơ./.

Đảng viên Cơ tu làm kinh tế giỏi, dân vận khéo

Phương Cúc-Hôih Nhàn/VOV miền Trung

        Dù tuổi đã cao, nhưng già làng Hồ Sĩ Thi, người dân tộc Cơ tu, ở xã Hương Sơn, huyện Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế vẫn tích cực nêu gương sáng trong lao động sản xuất, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp. Già Thi còn thường xuyên tuyên truyền, vận động đồng bào xây dựng đời sống văn hóa mới, xóa bỏ hủ tục lạc hậu. Chính nhờ vậy, già Thi luôn được bà con trong cộng đồng kính trọng, tin yêu. Bài viết của phóng viên Phương Cúc và Hôih Nhàn tại miền Trung.

          Đã 75 tuổi, nhưng già làng Hồ Sĩ Thi trông còn rất nhanh nhẹn, khỏe mạnh. Năm 1976, rời quân ngũ trở về địa phương, việc đầu tiên ông Thi nghĩ tới là phải phát triển kinh tế để ổn định cuộc sống. Già Thi bảo, khi ấy, bà con đồng bào Cơ tu quê ông sống tạm bợ, nay đây mai đó dọc sườn núi tuyến biên giới Việt – Lào thuộc địa phận huyện A Lưới, tỉnh Thừa Thiên Huế, thiếu thốn đủ thứ. Là người lính Cụ Hồ trở về từ bom đạn chiến tranh khốc liệt, ông Hồ Sĩ Thi luôn ý thức được tình đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong cuộc sống. Bởi vậy, ông cùng chính quyền địa phương vận động bà con về xã Hương Sơn, huyện Nam Đông để định canh, định cư lâu dài.

        Tâm lý của người đồng bào là “người thật, việc thật” chứ không nghe nói suông. Bởi thế, ông Hồ Sĩ Thi đã tiên phong trong phát triển kinh tế để bà con tin tưởng, làm theo. Ông xung phong nhận đất rừng trồng keo, cao su, xen canh các loại cây dứa, sắn để không lãng phí đất. Dưới bìa rừng, ông đào ao thả cá, trồng lúa nước, phát triển kinh tế. Bây giờ mỗi năm, già làng Thi thu nhập từ 100 đến 150 triệu đồng từ kinh tế vườn – rừng:“Đối với tôi thì mặc dù tuổi đã cao nhưng trong tư tưởng vẫn mong muốn được tuyên truyền, giáo dục, vận động gia đình, con cháu tích cực làm việc, cống hiến, có công ăn việc làm, công tác cách mạng. Đó là điều mà tôi mong muốn nhất.”

        Noi gương già làng Hồ Sĩ Thi, nhiều gia đình tại địa phương đã chuyển đổi cơ cấu cây trồng vật nuôi, đem lại hiệu quả kinh tế cao, nhiều hộ thoát được nghèo. Ông Hồ Sĩ Hai, người dân thôn Ta Rung, xã Hương Sơn, huyện Nam Đông cho biết, nhờ sự hướng dẫn, chia sẻ kinh nghiệm của già Thi mà hiện nay gia đình ông biết làm kinh tế vườn rừng hiệu quả, cuộc sống ngày càng khấm khá. Gia đình ông Hai đang trồng gần 100 gốc cam, 100 cây cau và nuôi thêm bò, lợn, gà. Nhờ đó, gia đình có thu nhập ổn định, xây được ngôi nhà khang trang, sắm được nhiều vật dụng giá trị như ti vi, tủ lạnh, xe máy:“Già làng cũng vận động động, tuyên truyền giáo dục con em, con cháu học hành, chấp hành chủ trương về pháp luật. Ngoài ra, ông Thi cũng hướng dẫn các trồng trọt các loại cây có giá trị kinh tế, cách làm vườn, chăm sóc vườn.”

        Xã Hương Sơn có 100% dân số là người Cơ tu sinh sống. Từ xã đặc biệt khó khăn đến năm 2015, Hương Sơn trở thành xã đầu tiên ở huyện miền núi Nam Đông đạt chuẩn nông thôn mới. Đây cũng là địa phương đi đầu trong việc trồng rừng kinh tế, chuyển đổi các diện tích đất sản xuất không có hiệu quả sang trồng nhiều loại cây cho hiệu quả kinh tế cao của huyện. Có được thành quả này cũng nhờ các già làng, trưởng bản có uy tín nêu gương làm ăn cũng như dân vận khéo giúp người dân thay đổi nhận thức về phát triển kinh tế. Trong đó, già làng Hồ Sĩ Thi là tấm gương tiêu biểu. Bà Lê Thị Thu Hương, Bí thư Huyện ủy Nam Đông, tỉnh Thừa Thiên Huế cho biết, già làng Hồ Sĩ Thi nguyên là Chủ tịch UBMT Tổ quốc Việt Nam huyện, là hạt nhân đoàn kết mọi phong trào. Dù ở cương vị nào, ông cũng làm với tâm huyết và trách nhiệm cao:“Hiện nay, ông đã về nghỉ hưu nhưng trong thôn bác Thi vẫn gắn thêm một trách nhiệm nữa là người có uy tín trong đồng bào dân tộc thiểu số. Ông Thi cũng là một trong những tấm gương nuôi dạy con tốt và trưởng thành.”

        Năm 2017, già làng Hồ Sĩ Thi là một trong số các đại biểu Người có uy tín tiêu biểu trong đồng bào Dân tộc thiểu số tỉnh Thừa Thiên Huế được vinh dự ra thủ đô Hà Nội dự Lễ Tuyên dương Người có uy tín, nhân sĩ trí thức và doanh nhân tiêu biểu Dân tộc thiểu số toàn quốc lần thứ Nhất. Già làng Thi cũng được Đảng và Nhà nước trao tặng Huân chương Chiến công hạng Ba, Huân chương Kháng chiến hạng Nhất, Huy hiệu 50 năm tuổi Đảng, Bằng khen của Thủ tướng Chính phủ cùng nhiều Bằng khen, Giấy khen của tỉnh Thừa Thiên Huế. Gương mẫu, hết lòng vì cộng đồng, có lối sống chan hòa, cùng với những đóng góp, cống hiến của mình, già Thi là tấm gương sáng, giúp con cháu học tập, noi theo, góp phần xây dựng quê hương ngày càng giàu đẹp./.