Trường THCS Lóng Luông, chr’hoong Vân Hồ, tỉnh Sơn La xang Tết Nguyên đán, bâc học sinh tơợ lớp 7 tươc lớp 9 pay k’diic, pay k’điêl. Học sinh pân đil xang bêl pay k’diic năc lơi học tu k’chịt căh cậ ăt coh đong bhrợ ha rêê, ha dợ lâng apêê ađhi pân juyh dzợ lươt học:

  “Acu a chăc Giàng A Gô, c’moo đâu acu 17 c’moo, acu học lớp 9B, acu pay k’điêl c’moo 16 c’moo. Nâu cơy acu dzợ lươt học năc k’điêl cu ăt coh đong. Coh lơp cu công vêy tơợ 6- 7 pr’zơc ơy pay k’điêl.”

“Acu a chăc Giàng A Chá, acu n’niên c’moo 2006 lâng t’mêê pay k’điêl, k’điêl cu công 16 c’moo, ăt coh đong bhrợ bh’rợ đong lâng bhrợ ha rêê. K’conh k’căn công moon ha cu bh’rợ coh đong bâc năc acu học xang lớp 9 năc đhêy học đoọng zooi pr’loọng đong.”

“Acu năc Giàng A Chu, c’moo đâu 16 c’moo, acu t’mêê pay k’điêl tr’nơơp c’moo đâu năc căh ơy nhăn pay k’diic k’điêl, ha dang lướt nhăn năc crêê ta toom ting cơnh Luật pân juyh 20 c’moo ha dợ pân đil năc 18 c’moo, năc acu căh ơy zập 18 c’moo ơy pay k’điêl. Acu pay k’điêl đơơh tu bh’rợ âng pr’loọng đong, acu căh pay k’điêl năc căh ngai zooi k’conh k’căn.”

Thầy giáo Lương Văn Huyến, Hiệu trưởng Trường THCS Lóng Luông chr’hoong Vân Hồ xay moon, đợ học sinh cơnh Giàng A Gô, Giàng A Chá lâng Giàng A Chu pay k’điêl năc công n’năl pân juyh 20 c’moo lâng pân đil 18 c’moo năc vêy choom tr’pay, năc tu j’niêng cr’bưn, k’conh k’căn k’dua pay k’điêl đoọng vêy manuyh pa bhrợ đh’rưah lâng cr’noon apêê pr’zơc pay k’điêl, năc acu công kiêng pay: “N’đăh nhà trường coh pazêng c’moo ahay công pazum đh’rưah lâng pazêng bhươl cr’noon, chr’val zêng xay moon, xay moon ooy bh’rợ p’niên k’tứi căh choom đơơh pay k’diic k’điêl, căh choom đơơh lơi học đoọng pay k’điêl, pay k’diic. Trường công ơy đh’rưah lâng Ban acoon coh tỉnh xiêr ooy bhươl cr’noon xay moon p’too pa choom, bhrợ têng bh’rợ ngoại khoá ooy bh’rợ zâl cha groong p’niên k’tứi đơơh pay k’diic k’điêl. Nâu đoo năc xa nay bha lâng, ha dang choom pa xiêr năc bơơn k’đhơợng nhậm đợ bâc học sinh lướt học. Hân đhơ cơnh đêêc bh’rợ pay k’điêl, pay k’diic đơơh năc ắt đhậu coh a cọ abục âng đhanuôr công rơơm kiêng ta luôn p’too pa choom năc apêê đoo công xơợng đươi, j’niêng căh liêm crêê n’nâu ting t’ngay u bil, năc căh choom đươi chính sách hân đoo căh cậ ng’toom cha groong ooy đhanuôr năc đhanuôr đơơh xơợng đười.”

Năc muy coh cr’noon Tà Dê, chr’val Lóng Luông, chr’hoong Vân Hồ, coh c’xêê 2 lâng c’xêê 3 bêl đêêc ahay ơy vêy 13 apêê p’niên đơơh k’diic k’điêl tơợ 14- 16 c’moo. Ting cơnh Bí thư Chi bộ, Trưởng cr’noon Tà Dê Giàng A Trồng, cr’noon công ơy n’năl bh’rợ n’nâu năc căh n’năl cơnh choom zâl cha groong hân đhơ ơy vêy xa nay xay moon âng pháp luật, xa nay gr’hoót âng bhươl cr’noon, âng chr’val. Anoo Giàng A Trồng rơơm kiêng chính quyền zập cấp năc toom rơợng griing pazêng pr’loọng đong bhrợ lất: “Ooy bh’rợ p’niên k’tưi đơơh pay k’dii k’điêl coh cr’noon n’nâu c’moo hân đoo công dưr vaih. Pazêng tô bhuh công ơy xay moon tươc ooy k’coon ch’chau năc oó pay k’diic k’điêl đơơh năc xa nay n’nâu zr’năh k’đhap bhlâng, manuyh Mông zi tơợ bâc lang n’nâu, năc công căh ơy t’bil bh’rợ n’nâu. Năc trưởng cr’noon acu công xay moon p’too pa choom tươc ooy đhanuôr năc oó dzợ bhrợ bh’rợ n’nâu, năc xang tết vêy cớ apêê diic điêl căh ơy zập c’moo pay k’diic k’điêl.”

Chr’hoong Vân Hồ, tỉnh Sơn La ơy lâng xoọc t’bhlâng bhrợ bh’rợ giáo dục, pa dưr dal c’năl ooy bh’rợ p’niên k’tứi đơơh pay k’diic k’điêl, tr’pay diic điêl coh bhuh xoọng ha học sinh xoọc học coh pazêng trường nội trú, trường bán trú, trường THPT coh vel đong, lêy giáo dục năc bh’rợ bha lâng coh bh’rợ t’bil lơi đhr’năng p’niên k’tứi đơơh pay k’diic k’điêl coh chr’hoong da ding k’coong n’nâu. Đoọng pa xiêr râu căh liêm choom lâng t’hước tươc t’bil lơi đhr’năng n’nâu năc đơơh vêy bh’rợ ting xay bhrợ âng pazêng ngành, zập cấp, chr’năp bhlâng, bh’rợ t’bhlâng xay moon, bơơn lêy lâng đơơh loon zâl cha groong tơợ bhươl cr’noon năc bh’rợ chr’năp pa bhlâng./.

Cần ngăn chặn tình trạng tảo hôn ngay từ thôn, bản.

        Thanh Thủy, Thào Ly

Nhiều năm qua, các cấp ủy Đảng và chính quyền tỉnh Sơn La tăng cường chỉ đạo công tác phòng, chống tảo hôn và hôn nhân cận huyết thống. Người dân đã chấp hành tốt Luật Hôn nhân và Gia đình, kết hôn đúng và đủ tuổi. Tuy nhiên, tại một số địa phương, việc kiểm tra, đánh giá phát hiện, xử lý không kiên quyết, thiếu kịp thời dẫn đến tình trạng tảo hôn vẫn tái diễn. Ghi nhận  của Thanh Thủy và Thào Ly tại huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La.

Trường THCS Lóng Luông, huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La sau Tết Nguyên đán, nhiều học sinh từ lớp 7 đến lớp 9 lấy vợ, lấy chồng. Học sinh nữ sau khi lấy chồng thường bỏ học do xấu hổ hoặc ở nhà làm nương rẫy, còn các em nam vẫn theo học:

“Em tên là Giàng A Gô, năm nay em 17 tuổi, em học lớp 9B, em lấy vợ năm 16 tuổi. Bây giờ em vẫn đi học còn vợ em thì nghỉ học ở nhà. Trong lớp em cũng có 6-7 bạn lấy vợ rồi”.

        “Em tên là Giàng A Chá, em sinh năm 2006 và vừa lấy vợ, vợ em cũng 16 tuổi, ở nhà phụ công việc nhà và đi làm nương. Bố mẹ cũng bảo em là việc nhà nhiều nên em học hết lớp 9 sẽ nghỉ học để phụ gia đình”.

        “ Em là Giàng A Chu, năm nay 16 tuổi, em vừa lấy vợ đầu năm nay nhưng chưa đăng ký kết hôn, nếu đi đăng ký sẽ bị phạt vì theo Luật thì nam 20 tuổi còn nữ 18 tuổi, đây mình còn chưa đủ 18 tuổi đã lấy vợ rồi. Em lấy vợ sớm vì do công việc của gia đình, mình không lấy vợ sẽ không có ai phụ giúp bố mẹ”.

      Thầy giáo Lương Văn Huyến, Hiệu trưởng Trường THCS Lóng Luông huyện Vân Hồ cho biết, những học sinh như Giàng A Gô, Giàng A Chá và Giàng A Chu khi lấy vợ vẫn biết nam 20 tuổi và nữ 18 tuổi mới được kết hôn, song do phong tục, bố mẹ bắt lấy để có người làm việc cộng với tâm lý các bạn lấy vợ, mình cũng lấy: “Về phía nhà trường trong những năm vừa qua cũng phối hợp với các bản, xã đều tuyên truyền, đề cập đến việc không tảo hôn, không bỏ học sớm để lấy vợ, lấy chồng. Trường cũng đã kết hợp với Ban dân tộc tỉnh xuống tận bản tuyên truyền, tổ chức các buổi ngoại khóa về phòng chống tảo hôn. Đây là vấn đề rất nóng hổi, nếu giảm được sẽ duy trì được sỹ số học sinh. Tuy nhiên việc lấy vợ, lấy chồng sớm cũng đã ăn sâu vào nếp nghĩ của người dân cũng hy vọng là mưa dần thấm lâu, hủ tục này dần mai một chứ cũng không thể áp dụng ngay chính sách nào đó hoặc đưa chế tài vào mà bà con thực hiện được ngay”.

        Chỉ riêng ở bản Tà Dê, xã Lóng Luông, huyện Vân Hồ, trong tháng 2 và tháng 3 vừa qua đã có 13 cặp tảo hôn trong độ tuổi từ 14-16. Theo Bí thư Chi bộ, Trưởng bản Tà Dê Giàng A Trồng, bản cũng nắm trước được việc này nhưng không ngăn chặn được dù đã có những quy định của pháp luật, hương ước của bản, của xã. Anh Giàng A Trồng mong muốn chính quyền các cấp xử lý nghiêm khắc các gia đình vi phạm: “Về tảo hôn thì ở bản này năm nào cũng xảy ra. Các dòng họ cũng đã tuyên truyền đến con cháu là không cho lấy vợ, lấy chồng sớm nhưng vấn đề này thật khó, người Mông mình đã bao nhiêu đời nay rồi, giờ cũng chưa chấm dứt được. Là Trưởng bản mình cũng tuyên truyền tới đồng bào là chấm dứt việc này, nhưng cứ sau tết lại có nhiều cặp vợ chồng chưa đủ tuổi lấy nhau”.

Huyện Vân Hồ, tỉnh Sơn La đã và đang đẩy mạnh công tác giáo dục, nâng cao nhận thức về tảo hôn, hôn nhân cận huyết thống cho học sinh đang học trong các trường nội trú, trường bán trú, trường THPT trên địa bàn, coi giáo dục là mấu chốt trong việc đẩy lùi tình trạng tảo hôn ở huyện vùng cao này. Để hạn chế và tiến tới loại bỏ tình trạng này rất cần sự vào cuộc của các ngành, các cấp, đặc biệt, việc đẩy mạnh tuyên truyền, phát hiện và ngăn chặn kịp thời từ thôn, bản là yếu tố then chốt./.