Lấh 90 c’moo ơy, hân đhơ cơnh đêếc, t’coóh vel Hồ Thanh Bình cóh vel Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, chr’hoong Hướng Hoá dzợ k’đhơợng bhrợ chủ nhiệm Câu lạc bộ chiing goong âng manứih Vân Kiều tơợ bấc c’moo đâu. Zâp c’xêê mưy chu, t’coóh Bình lâng 23 cha nặc cóh Câu lạc bộ chiing goong cóh vel đông nắc lêy chô pazưm đhị đông sinh hoạt zr’nưm đoọng lêy pa choom. nắc manứih vêy bấc kinh nghiệm đắh bhiệc n’toong chi ớh chiing goong, t’coóh Bình nắc ơy t’bhlâng pa choom đoọng tơợ bhiệc n’toong chi ớh lâng pr’múa âng acoon cóh đoọng zâp lang t’tưn.

       T’coóh Hồ Thanh Bình đoọng năl, xoọc đâu, zâp nghệ nhân t’coóh t’ha dzợ choom lâng năl cơnh bhrợ chi ớh chiing goong âng acoon cóh cắh dzợ bấc, lang p’niên nắc lêy chấc ma lướt bhrợ têng cha, nắc cắh vêy bấc ngai kiêng pa choom. Tu cơnh đêếc, hân đhơ t’coóh đhưr nắc t’coóh dzợ t’bhlâng pa choom đoọng ha đợ ngai kiêng pa choom chi ớh chiing goong cung cơnh zư lêy zâp râu chr’nắp văn hoá âng a’conh a’bhướp ahay. T’coóh mưy k’pân, bêl lang apêê ga rựa t’ha cơnh ađay cắh dzợ nắc cắh vêy ngai năl đoọng lêy pa choom, zư lêy văn hoá acoon cóh dzợ. T’coóh Hồ Thanh Bình moon: “L’lăm, c’la cu rơơm kiêng zư đợc đợ râu văn hoá âng acoon cóh đay. Lâng chr’nắp lấh mơ nắc cắh kiêng đoọng văn hoá chiing goong âng acoon cóh bil pất.”

        Ha dợ a’đhi Hồ Thị Kim Anh, mưy cha nặc cóh đội múa Câu lạc bộ chiing goong cóh vel Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, chr’hoong Hướng Hoá bhui har bhlâng bêl vêy pấh bhrợ cóh Câu lạc bộ. Kim Anh moon, tơợ dzợ p’niên, c’la đay nắc kiêng xơợng xa nưl chiing goong ooy đợ t’ngay t’ngay bhiệc bhan ga mắc âng acoon cóh đay. Tơợ bêl pấh pa choom cóh Câu lạc bộ, Kim Anh nắc ơy t’bhlâng xơợng zâp apêê t’coóh t’ha pa choom đoọng đắh bhiệc n’toong chi ớh chiing goong cung cơnh zâp pr’múa, pr’hát âng acoon cóh. “Nắc lang p’niên pấh pa choom cóh Câu lạc bộ chiing goong, acu kiêng lêy pa choom lâng bhrợ pa dưr đợ truyền thống liêm chr’nắp âng a’conh a’bhướp đớc đoọng ha t’coóh. Ooy đâu, chrooi pa xoọng k’tứi âng đay đoọng zư đợc văn hoá liêm chr’nắp acoon cóh.”

       Chiing goong nắc t’coọ xa nưl vêy bh’rợ chr’nắp ooy pr’ắt tr’mung tinh thần âng manứih Vân Kiều cóh chr’hoong k’coong ch’ngai Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị, lấh mơ nắc ooy zâp t’ngay bhiệc bhan, tết tước âng đhanuôr. Đợ c’moo hanua, lấh mơ bh’rợ chấc lêy năl, pa dưr zâp râu chr’nắp văn hoá, chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị dzợ p’ghít lêy pa choom, bhrợ pa dưr zâp Câu lạc bộ đoọng zư lêy zâp râu chr’nắp văn hoá vel đông. T’coóh Nguyễn Phi Bảo, Phó Chủ tịch UBND thị trấn Lao Bảo, chr’hoong Hướng Hoá đoọng năl: “Cr’chăl nâu a’tốh, azi nắc t’bhlâng p’too p’zương zâp Câu lạc bộ k’đhơợng zư lêy bh’rợ, bhrợ têng p’têết pazưm văn hoá chiing goong ooy bấc bhiệc bhan, t’ngay chr’nắp âng vel bhươl, k’tiếc k’ruung, t’đang k’đươi râu k’đươi moon zooi zúp tơợ cha nặc manứih, đhanuôr đoọng bhrợ pr’đơợ zên bạc zư lêy bhrợ pa dưr zâp Câu lạc bộ chiing goong đhị vel đông pa dưr pa xớc.”

        Pa tơợ lang ahay tước đâu, lâng đhanuôr acoon cóh Vân Kiều cóh vel Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị chiing goong bơơn ta lêy cơnh mưy râu ma bhưy chr’nắp, nắc pa noong p’têết đoọng ha đợ a’bhô dang. Nắc đoo râu ma bhưy chr’nắp âng mưy acoon cóh, bhrợ pr’đơợ chr’nắp liêm âng zâp apêê ga rựa t’ha Vân Kiều cóh zr’lụ k’tiếc chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị t’bhlâng zư lêy lâng pa choom đoọng ha lang t’tưn./.

Hướng Hóa bảo tồn và phát huy giá trị văn hoá cồng chiêng

                                                CTV Kim Huệ

Cồng chiêng là di sản quý báu của đồng bào các dân tộc thiểu số, gắn bó mật thiết với đời sống cộng đồng. Để bảo tồn các giá trị văn hóa, Câu lạc bộ Cồng chiêng của người Vân Kiều tại bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị đã được thành lập và đi vào hoạt động được 10 năm nay. Nhờ đó, cộng đồng người Vân Kiều vẫn giữ được tiếng cồng, tiếng chiêng vào các ngày hội lớn của dân tộc.

Ở độ tuổi ngoài 90, nhưng già làng Hồ Thanh Bình, ở bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hoá vẫn đảm nhận vai trò Chủ nhiệm Câu lạc bộ Cồng chiêng của người Vân Kiều từ nhiều năm nay. Mỗi tháng một lần, già Bình cùng 23 thành viên trong Câu lạc bộ Cồng chiêng của bản lại tập trung tại nhà sinh hoạt cộng đồng để luyện tập. Là người dày dặn kinh nghiệm trong lĩnh vực đánh cồng chiêng, già Bình đã nỗ lực truyền dạy những kỹ thuật đánh và cả bài múa dân vũ của dân tộc cho các thế hệ sau.

Già Hồ Thanh Bình cho biết, hiện nay, các nghệ nhân cao tuổi biết đánh cồng chiêng của dân tộc không còn nhiều, thế hệ trẻ thì phải mưu sinh nên rất ít người muốn học. Bởi vậy, dù tuổi cao sức yếu nhưng già vẫn cố gắng truyền dạy cho những ai muốn học hỏi kỹ thuật đánh cồng chiêng cũng như giữ gìn các giá trị văn hóa truyền thống của cha ông. Già chỉ sợ, khi thế hệ lớn tuổi như ông khuất núi sẽ không còn ai đủ hiểu biết để truyền dạy, gìn giữ và bảo tồn văn hóa dân tộc nữa. Già Hồ Thanh Bình nói: “Trước tiên, bản thân tôi mong muốn lưu giữ những nét văn hoá của chính dân tộc mình. Và quan trọng nữa là không muốn văn hoá cồng chiêng của dân tộc bị mai một”.

Còn em Hồ Thị Kim Anh, thành viên múa trong Câu lạc bộ Cồng chiêng ở bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hoá rất vui khi tham gia Câu lạc bộ. Kim Anh cho hay, ngay từ nhỏ, bản thân đã thích nghe tiếng cồng, tiếng chiêng vào những ngày hội lớn của dân tộc mình. Từ khi tham gia Câu lạc bộ, Kim Anh đã rất cố gắng nghe các cụ dạy bảo về kỹ thuật đánh cồng chiêng, cũng như các điệu múa, bài hát dân ca của dân tộc. “Là thế hệ trẻ tham gia trong Câu lạc bộ Cồng chiêng, tôi muốn kế thừa và phát huy truyền thống tốt đẹp đó của cha ông. Qua đó, góp phần nhỏ bé của mình để lưu giữ nét đẹp văn hoá của dân tộc”.

Cồng chiêng là nhạc cụ có vai trò quan trọng trong đời sống tinh thần của người Vân Kiều ở huyện miền núi Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị. Nhất là trong các ngày hội tế lễ, tết đến xuân về, tiếng cồng tiếng chiêng không thể thiếu trong sinh hoạt cộng đồng của bà con. Những năm qua, ngoài công tác tìm kiếm, khôi phục các giá trị văn hóa, huyện Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trị  chú trọng bồi dưỡng, tập huấn, mở lớp, thành lập các Câu lạc bộ để bảo tồn các giá trị văn hóa bản địa. Ông Nguyễn Phi Bảo, Phó Chủ Tịch UBND thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hoá cho biết:“Thời gian tới, chúng tôi tiếp tục khuyến khích các Câu lạc bộ duy trì hoạt động; Tổ chức lồng ghép văn hoá cồng chiêng trong nhiều lễ hội, ngày kỉ niệm của quê hương, đất nước; Kêu gọi, vận động sự hỗ trợ từ cá nhân, cộng đồng để tạo nguồn kinh phí duy trì hoạt động cho các Câu lạc bộ cồng chiêng tại địa phương phát triển”.

Từ bao đời nay, đối với đồng bào dân tộc Vân Kiều ở bản Ka Tăng, thị trấn Lao Bảo, huyện Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị cồng chiêng được xem như một vật thiêng, là cầu nối để với những bậc thần linh. Nó chính là phần “hồn”, giá trị cốt lõi của một dân tộc, tạo nên bản sắc riêng biệt mà các cao niên Vân Kiều ở vùng đất huyện Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị nỗ lực gìn giữ và truyền dạy cho thế hệ sau./.

                                    Ảnh bìa: Báo Quảng Trị