Nắc pr’loọng đông đha rứt, pr’ắt tr’mung lưm bấc zr’nắh k’đhạp, hân đhơ cơnh đêếc anoo Hồ Ta Lữ, acoon cóh Vân Kiều cóh vel Pa Lọ Ô, chr’val Thanh, chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị nắc cắh ha mơ pa đhêy t’bhlâng, dưr zi lấh bhrợ cha k’van đhị k’tiếc vel đông. Bh’rợ âng anoo nắc ơy bhrợ đoọng pr’đơợ ha bấc pr’loọng đông lêy bhrợ pa dưr bhrợ cha liêm choom.

Pazêng c’moo đăn đâu, đươi dua rau liêm choom âng pleng k’tiếc ơy vêy đh’rưah lâng c’rơ xăl tơơm chr’noh bh’năn băn, đhanuôr đhị chr’val Thuận, chr’hoong Hướng Hóa, tỉnh Quảng Trịơy pa dưr bh’nơơn choh ổi. Đươi tợơ đếêc tr’mông tr’meh âng đhanuôr coh đâu r’dợ tệêm ngăn lâng vêy c’lâng lướt t’mêê coh pa dưr tr’mông tr’meh lâng bhrợ têng hàng hoá.

Tơợ cr’noọ bhrợ t’vaih rau la lay cơnh đoọng pa dưr pr’ăt tr’mông coh bh’rợ kinh tế, a noo Nguyễn Thiện Hậu, coh chr’val Nguyễn Phích, chr’hoong U Minh, tỉnh Cà Mau ơy choh chr’noh coh vel đong căh ơy ngai pân choh đoọng bhrợ t’nơơm chr’noh kinh tế. Lâh bơr pêê c’moo choh bhrợ, t’nơơm chr’noh n’nâu năc ơy bhrợ đoọng ha pr’loọng đong a noo bơơn pay pa chô k’ha riêng ưc đồng coh zập c’moo. T’nơơm chr’noh kinh tế a noo Hậu lêy pay năc t’nơơm pa riih.

Moon tước pr’đợc Ríah Dung, bấc ngai k’noọ tước mưy đha đhâm Cơ Tu lâng bhr’ươr pr’hát pr’hay ơy bơơn bhrợ bấc bh’nơơn liêm choom đhị bấc g’lúh thi hát. T’mêê đâi, đha đhâm nâu nắc ơy zi lấh 22 r’bhâu thí sinh moót vòng bán kết g’lúh thi Bhr’ươr pr’hát Bolero 2019 âng Đài truyền hình Vĩnh Long bhrợ têng. Xang đhị tr’ang liêm âng sân khấu, Ríah Dung nắc dzợ vêy cr’noọ cr’niêng bhrợ pa dưr thương hiệu cam liêm sạch cóh vel đông zúp đhanuôr Cơ Tu dưr zi lấh đha rứt đhị vel đông:

Coh bâc c’moo ha nua, pr’đhang bh’rợ băn a xiu coh rôh đhị apêê a boc thủy điện zr’lụ da ding ca coong pa dưr z’zăng k’rơ. Nâu đoo bơơn leey năc c’lâng lươt chroi đoọng bhrợ bhr’lậ bh’rợ tr’nêng, tr’xin pa xiêr đha rưt, t’bil ha ul, ha dưr dal pr’ăt tr’mông ha đha nuôr lâng bhrợ tr’xăl pr’đơợ coh zr’lụ vel bhươl da ding ca coong. Cơnh đêêc, bh’rợ băn a xiu coh rôh đhị apêê a boc đac ng’cơnh đoọng u liêm choom, a zi vêy g’luh xay prá lâng t’cooh Ngô Hữu Tường, Phó Giám đốc Dịch vụ Nông nghiệp chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi xooc đâu câi:

Lâng zâp hécta đoọng ha chr’nắp dâng mơ 30 tước40 ực đồng, t’nơơm gai t’viêng xoọc đoọng lêy bấc râu liêm choom đắh pa dưr pa xớc pr’ắt tr’mung, zúp đhanuôr bấc chr’val cóh vel đông chr’hoong Phù Yên, tỉnh Sơn La vêy bhiệc bhrợ cha têêm ngăn, ting bhr’dzang dưr zi lấh đha rứt.

Choh crâng n’loong ga măc cơnh lâng tơơm keo cấy mô năc muy coh bâc c’lâng bh’rợ chr’năp chroi đoọng ha dưr dal bh’nơơn lâng chr’năp âng n’loong ta choh coh chr’hoong da ding ca coong Ba Tơ, tỉnh Quảng Ngãi. C’moo 2017, tơợ zên âng bh’rợ xa nay 30 a, Phòng Nông nghiệp lâng Pa dưr pa xơc vel bhươl chr’hoong Ba ơ pa zum lâng apêê chr’val: Ba Thành, Ba Vinh, thị trấn Ba Tơ tơơp bhrợ pa dưr pr’đhang choh crâng keo lai cấy mô. Pr’đhang n’nâu tr’nơơp chô đơơng râu liêm choom ha đha nuôr coh da ding ca coong n’nâu.

M’ma a tưch a ac vel đong coh da ding ca coong Lào Cai năc m’ma a tưch chr’năp pr’hăt, yêm bhlâng côh k’tiêc k’ruung hêê. Đh’rưah lâng bh’rợ zư đơc, cr’chăl pa dưr m’ma a tưch n’nâu coh vel đong âi đoọng lêy n’đhơ doó lêy ooy ch’ngai, năc apêê đha nuôr acoon coh coh da ding ca coong, năc c’la âng m’ma a tưch n’nâu zêng choom dưr ca van tơợ đâu.

Bâc c’moo hơ nua, đhị chr’hoong Hướng Hoá, tỉnh Quảng Trị bh’rớ đhanuôr xăl chr’noh chr’bêêt dưr vaih k’rơ lâng liêm choom ooy kinh tế bâc pa bhlâng. Liêm choom bhlâng coh pazêng bh’rớ xăl chr’noh chr’bêêt năc bh’rớ choh quýt rơợc âng bâc pr’loọng đong đhanuôr Vân Kiều đhị chr’val Húc. Đươi vêy cơnh đêêc, pr’ăt tr’mông âng đhanuôr acoon coh đhị zr’lụ ting t’ngay vêy ta ha dưr dal, nhâm mâng.

Đoọng pa dưr kinh tế, t’bhlâng t’bil ha ul, đharưt, coh pazêng c’moo đăn đâu, đhanuôr coh zr’lụ da ding k’coong Lào Cai ơy đơơh loon chêêc c’lâng bh’rớ pa dưr t’nơơm chr’noh, bh’năn băn t’mêê chô đơơng rau liêm choom ooy kinh tế bâc bhlâng. Chr’hoong Bắc Hà năc vel đong vêy bâc xa nay bh’rớ đươi dua khoa học, kỹ thuật ooy bh’rớ tr’nêng ch’choh b’băn, xăl t’nơơm ha roo, t’nơơm a bhoo truyền thống, tơợ đêêc pa dưr dal rau chr’năp ooy bh’rớ nông nghiệp, ting t’ngay t’bil ha ul, pa xiêr đharưt, bhrợ têng bhươl cr’noon t’mêê.