Mường Lò, tỉnh Yên Bái, bơơn lêy nắc vel đong âng ma nứih Thái cơnh lâng c’bhúh văn hóa bấc cơnh liêm la lay. Căh muy nắc cruung k’tiếc liêm pr’hay, Mường Lò dzợ k’đhơợng dzung t’mooi tu đợ kỷ lục liêm pr’hay la lay âng đay.

Moon tước Mường Lò nắc moon tước 6 điệu xòe ty, tơợp ha 36 điệu xòe miền Tây Bắc. Đợ t’mooi tước Mường Lò âi pa bhlâng c’jệ lêy bêl bơơn lêy đợ g’luh máu xòe ty bhrợ têng kỷ lục Việt Nam ta bhrợ moọt ha dum t’ngay 29/9/2013. Nâu đoo nắc g’luh xòe ga mắc bhlâng tơợ a hay tước nâu câi, pa căh 6 điệu xòe ty, cơnh lâng ting pấh âng 2013 nghệ nhân, diễn viên, biểu diễn cóh 45 phút. Ra pặ ting  đội hình cách điệu hình pô ban, apêê nghệ nhân lâng diễn viên pa căh apêê điệu xòe ty: Khắm khen ( cr’đhơợng têy), Đổn hôn ( Bh’dzang ta toon), Phá xí ( pác puôn), Nhôm khăn ( Ha vất khăn), Khắm khăn mơi lẩu ( ha dưr khăn k’đươi ộm a lắc); Ỏm lọm tốp mư ( N’táp têy lướt đhiêr). Nghệ nhân Lò Văn Biến, manứih pa chăp ch’mêệt lêy lâng bhrợ padưr cớ apêê điệu xòe ty đoọng năl: “C’la cu pa bhlâng yêm loom, pa bhlâng ắnc đha nuôr lâng nghệ nhân k’rơ bhâu cha nắc apêê đoo pa bhlâng kiêng tu nắc đoo âng apêê đoo, nắc đoo pr’múa âng apêê đoo, ng’cơnh căh apêê đoo chăp hơnh.”

C’moo 2008, đha nuôr Thái cóh thị xã Nghĩa Lộ công vêy muy bh’nơơn bơơn xay moon Kỷ lục Guinness Việt Nam, nắc đoo A pướih a vị đhoóh xơơng pr’hoọm ga mắc bhlâng cơnh lâng clơơng 1,3 tấn, bhứah 2,8 mét, cơợng 30 cm. Đoọng vêy muy a pướih a vị đhoóh n’nâu, lấh 200 pr’loọng đha nuôr ma nứih Thái âi đươi 300 gọ đhoóh, 200 kg z’nươu tr;hâu đoọng pị pay đác pr’hoọm.

Ting cơnh ma nứih Thái Mường Lò moon, a pướih a vị đhoóh xơơng pr’hoọm bơơn bhrợ t’váih cơnh pô ban, tu nâu đoo nắc râu pô pa cắh đoọng âng zr’lụ Tây Bắc. 5 t’clăh pô cơnh lâg 5 pr’hoọm công pa căh ha âm dương Ngũ hành. Đhị ch’na a vị đhoóh chr’nắp  n’nâu, đha nuôr cóh đâu kiêng pa căh cr’noọ cr’niêng chăp kiêng, lâng loom luônh chăp hơnh a conh a căn. P’căn Điêu Thị Siêng, ặt cóh vel Đêu 2, chr’val Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ đoọng năl: “Avị đhoóh vêy 5 pr’hoọm: nắc đoo bhrôông, bhrộ, rơớc, t’viêng, bhoóc. Cơnh lâng a vị đhoóh 5 pr’hoọm, ma nứih Thái rơơm kiêng râu liêm crêê, ca bhố ngăn cóh pr’ặt tr’mông...”.

Cơnh lâng ma nưih Thái cóh Mường Lò, khèn bè nắc tr’coó xa nul p’têệt loom tr’kiêng; nắc đoo r’vaih cóh pr’hát xa nul, pr’múa; nắc c’léh văn hóa liêm pr’hay la lay. Xa nul khèn coong nắc đoo đh’riêng loom luônh, cr’noọ cr’niêng âng đha nuôr cóh đâu. Khèn bè bơơn bhrợ lâng 14 n’coo ra dzul, pác bhrợ 2 bha lắh, muy bha lăh 7 n’coo. Bha lâng âng khèn ta bhrợ lâng n’loong, muy n’đắh var boọng đoọng plong, muy n’đắh nắc lêệt pa cách lâng h’rêng m’pêệt. Cơnh lâng 5 cung lâng 1 quãng 8, khèn bè choom động pa cắh pa zêng apêê pr’đươi pr’hat, tr’coó xa nul hiện đại lâng bhrợ pr’đơợ ha pêê pr’múa. Tu cơnh đêếc, khèn bè ta luôn vêy pr’dzoọng chr’nắp cóh pr’ặt tr’mông âng ma nứih Thái  lâng n’đhơ cóh apêê tiết mục sân khấu.

Đoọng chăp hơnh bêệ khèn bè, đhị Apêê t’ngay Văn hóa – Du lịch Mường Lò c’moo 2019, thị xã Nghĩa Lộ công âi bhrợ bêệ khèn bè ga mắc bhlâng Việt Nam, dal 2 m, ga mắc 5 m đoọng pa cắh, xay trúih tước t’mooi ch’ngai đăn. Râu pa bhlâng chr’nắp nắc bêệ khèn cắh vêy nắc pr’đhang pa cắh, nắc đoo muy bêệ khèn vêy bấc râu pr’đươi la lua, bơơn 5 nghệ nhân plong mân jưah; hr’luc xa nul, ha dưr bhr’dzang xòe âng k’rơ bhâu nghệ nhân.

Ting p’căn Hoàng Thị Hồng Hạnh, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ, bh’rợ bhrợ têng apêê kỷ lục liêm pr’hay la lay cóh cr’chăl ha nua, căh muy k’dhơợng dzung t’mooi nắc dzợ chroi đoọng zư đớc apêê chr’nắp văn hóa ty đanh âng vel đong: “A zi kiêng bhrợ k’rơ xay trúih đợ chr’nắp văn hóa âng vel đong, đợ pr’đơợ du lịch đoọng t’đang t’pấh râu k’rang k’rong bhrợ đoọng xơợng bhrợ cr’noọ cr’niêng đơơng âng Mường Lò dưr váih zr’lụ du lịch bha lâng âng tỉnh.”

Bh’rợ bhrợ têng bhiệc bhan Mường Lò lâng xay bhrợ apêê kỷ lục dzợ nắc bêl đoọng chăp hơnh apêê c’la k’đhơợng zư đớc chr’nắp văn hóa ty đanh đoọng zấp ngai p’xoọng hâng hơnh, chăp kiêng vel đong, đh’rứah pa zum têy chroi c’rơ bhrợ pa dưr thị xã Nghĩa Lộ p’xoọng ca van liêm./.

Mường Lò - miền đất của những kỷ lục độc đáo

                           PV Đình Tuấn

Việc xây dựng các kỷ lục độc đáo trong thời gian qua, không chỉ níu chân du khách  mà còn góp phần lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Trong CM “ Du lịch qua sóng phát thanh” hôm nay, chúng tôi mời bà con và các bạn ghé thăm Mường Lò-miền đất của những kỷ lục độc đáo. 

Mường Lò, tỉnh Yên Bái, được xem là quê hương của người Thái đen với nền văn hóa giàu bản sắc dân tộc. Không chỉ có cảnh vật hữu tình, Mường Lò còn níu chân du khách bởi những kỉ lục độc đáo, riêng biệt. 

Nói đến Mường Lò là nói đến 6 điệu xòe cổ, khởi nguồn cho 36 điệu xòe miền Tây Bắc. Những du khách đến Mường Lò đã vô cùng ngỡ ngàng khi được chứng kiến màn đại xòe cổ xác lập Kỷ lục Việt Nam diễn ra vào tối ngày 29/9/2013. Đây là màn đại xòe lớn nhất từ trước tới nay, trình diễn 6 điệu xòe cổ, với sự tham gia của 2013 nghệ nhân, diễn viên, biểu diễn trong 45 phút. Xếp theo đội hình cách điệu hình bông hoa ban, các nghệ nhân và diễn viên lần lượt biểu diễn các điệu xòe cổ: Khắm khen (tức Nắm tay nhau), Ðổn hôn (tức Bước tiến lùi), Phá xí (tức Bổ bốn), Nhôm khăn (tức Tung khăn), Khắm khăn mơi lảu (tức Nâng khăn mời rượu); Ỏm lọm tốp mư (tức Vỗ tay đi vòng tròn). Nghệ nhân Lò Văn Biến, người nghiên cứu và phục dựng các điệu xòe cổ cho biết: "Bản thân tôi rất vui mừng, đặc biệt bà con và nghệ nhân hàng nghìn người họ rất thích bởi đấy là dân tộc họ, là điệu múa của họ, họ phải trân trọng".

Năm 2008, đồng bào Thái ở thị xã Nghĩa Lộ cũng có một sản phẩm được công nhận Kỷ lục Guinness Việt Nam, đó là Mâm xôi ngũ sắc lớn nhất với trọng lượng 1,3 tấn, rộng 2,8 mét, dày 30 cm. Để có được mâm xôi này, hơn 200 hộ đồng bào người Thái đã dùng 300 chõ xôi, 200 kg thảo dược để triết xuất lấy nước màu.

Theo quan niệm của người Thái Mường Lò, mâm xôi ngũ sắc được tạo hình thành bông hoa Ban, bởi đây là loài hoa biểu tượng của vùng Tây Bắc. 5 cánh hoa với 5 màu sắc cũng tượng trưng cho Âm dương Ngũ hành. Qua món xôi đặc biệt này, người dân nơi đây muốn thể hiện khát vọng yêu thương, tình yêu son sắt thuỷ chung và lòng kính yêu mẹ cha. Bà Điêu Thị Siêng, ở bản Đêu 2, xã Nghĩa An, thị xã Nghĩa Lộ cho biết: "Xôi ngũ sắc có 5 màu: đỏ, tím, vàng, xanh, trắng. Với món xôi ngũ sắc, người Thái mong muốn sự trọn vẹn, no đủ và đầm ấm, hạnh phúc trong cuộc sống...".

Đối với người Thái ở Mường Lò, khèn bè là nhạc cụ kết nối tình yêu; là linh hồn trong dân ca, dân vũ; là biểu tượng văn hóa tinh thần đặc sắc. Tiếng khèn cũng chính là tiếng lòng, là tâm tư, tình cảm của đồng bào nơi đây. Khèn bè được cấu tạo với 14 ống nứa, chia làm 2 bè, mỗi bè 7 ống. Bầu khèn làm bằng gỗ, một đầu khoét thủng để thổi, một đầu bịt kín bằng sáp ong đá. Với 5 cung và 1 quãng 8, khèn bè có thể diễn tả được hầu hết các điệu dân ca, nhạc hiện đại và làm nền cho các điệu dân vũ. Bởi vậy, khèn bè luôn có vị trí xứng đáng trong đời sống nghệ thuật của người Thái và cả trong các tiết mục sân khấu.

Để tôn vinh cây khèn bè, tại Tuần Văn hóa - Du lịch Mường Lò năm 2017, thị xã Nghĩa Lộ cũng đã dựng Cây khèn bè lớn nhất Việt Nam, cao 2m, chiều ngang 5m để trưng bày, giới thiệu đến du khách gần xa. Điều rất đặc biệt là chiếc khèn không phải là mô hình tượng trưng, mà là một chiếc khèn có công năng thật sự, được 5 nghệ nhân trình diễn cùng lúc; hòa âm, nâng bước nhịp xòe của hàng nghìn nghệ nhân.

Theo bà Hoàng Thị Hồng Hạnh, Phó Chủ tịch UBND thị xã Nghĩa Lộ, việc xây dựng các kỷ lục độc đáo trong thời gian qua, không chỉ níu chân du khách mà còn góp phần lưu giữ các giá trị văn hóa truyền thống của địa phương. Bà Hạnh cho biết: "Chúng tôi muốn đẩy mạnh quảng bá những giá trị văn  hóa của địa phương, những thế mạng và tiềm năng du lịch để thu hút quan tâm đầu tư để thực hiện mục tiêu đưa Mường Lò thành vùng du lịch trọng điểm của tỉnh".

Việc tổ chức lễ hội Mường Lò và xác lập các kỷ lục còn là dịp để tôn vinh các chủ thể nắm giữ các giá trị văn hóa truyền thống để mọi người thêm tự hào, yêu quê hương, cùng chung sức xây dựng thị xã Nghĩa Lộ thêm giàu đẹp./.